2023 ευχές για το νέο έτος από το www.antroni.gr

Το www.antroni.gr σας εύχεται Χρόνια πολλά και το νέο έτος να σας φέρει  αγάπη, υγεία και ειρήνη σε σας και σε όλο τον κόσμο.

 

Παναγιώτα Ζήρου χήρα Βασιλείου 1940-2022

 Έφυγε από κοντά μας στις 20.12.2022 η Παναγιώτα Ζήρου, χήρα του +Βασιλείου που γεννήθηκε πριν 82 χρόνια στο Γούμερο.

Η κηδεία της και η ταφή έγινε στο Πανόπουλο στις 21.12.2022.

Στην κόρη της Κωνσταντίνα και σε όλους τους συγγενείς της εκφράζουμε τα συλλυπητήριά μας.

Ο σύζυγος της, ο Βασίλης Κ. Ζήρος (Ζόγκος) γεννήθηκε στις 2.11.1929 και πέθανε στις 25.11.2015

Η κόρη της Κωνσταντίνα είναι σύζυγος του Κώστα Κουμανιώτη.

Η ενημέρωση είναι ετεροχρονισμένη και προέρχεται από τον φίλο της σελίδας Γιώργο Μαρκόπουλο από τη Γιάρμενα.  

Καλλιμάνι από ψηλά

 > 

Μια βόλτα πάνω από το Καλλιμάνι στις 30 Αυγούστου 2022 Πάγαινα για την Γιάρμενα στον κολλητό μου και κοντοστάθηκα εκεί στην διασταύρωση της Μπαρμότας και σήκωσα ένα διάολο που το λένε ντρον. Τώρα τι δουλειά έχω από τα βάθη της θάλασσας στα ύψη; Θα το δείξει το αποτέλεσμα…!

Μικρός οικισμός χτισμένος επί της «Ε.Ο. 111» στις νότιες υπώρειες του Αστρά, (διακλαδώσεις του Ερυμάνθου) σε υψόμετρο 800 περίπου μέτρων. Αποτελεί μαζί με την Μπαρμότα  οικισμό της Τ.Κ. Λαμπείας του καλλικρατικού δήμου Αρχαίας Ολυμπίας.

Η περιοχή όμως μας είναι γνωστή και λόγω των πηγών της από την αρχαιότητα. Βρέθηκε πήλινος αγωγός κοντά στο Κροϋφίκου προερχόμενος από το Καλλιμάνι που ύδρευε τον Αρχαίο Λασιώνα.

Κερτίζα (Αγία Κυριακή) από ψηλά…!

Απογείωση από το Εξωκλήσι του Προφήτη Ηλία πάνω από την Κερέσοβα. Ήταν από το πρώτα εγχειρήματα με drone και η πτήση ήταν σε αγωνιστικό επίπεδο, εκνευριστική μεν αλλά ικανοποιητικό ελπίζουμε αποτέλεσμα. Δευτέρα 29 Αυγούστου 2022 Κώστας Παπαντωνόπουλος www.antroni.gr

ΚΩΛΟΚΟΥΜΠΙ…!

 Επιμέλεια καταγραφή Ηλίας Τουτούνης

Κωλοκούμπι στην ντοπιολαλιά μας λέγαμε κάθε κάθισμα, που κάθεται ο άνθρωπος σε όποιο σχήμα κι αν έχει και όποια ονομασία του έχουν δώσει. Η λέξη είναι σύνθετη από το κώλος και ακουμπάω ή κάθομαι.
Κωλοκούμπι είναι το σκαμνί, η καρέκλα, η πολυθρόνα, το τσουκάρι, το αγκωνάρι, ο καναπές, ο πάγκος, παγκάκι, το κούτσουρο, το λιθάρι (κωλολίθι), το τσούμπι, το στρουγκολίθι, το μαξιλάρι, μισόγιομα σακιά, η σέλα, το σαμάρι, σπιτολίθι, πεζούλι, η πλάτη των μεγάλων ζώων, κερκίδες, σκαλοπάτια, στασίδια, κρεβάτια, κι άλλα διάφορα αντικείμενα που ήταν πρόσφορα για κάθισμα και κάθε είδος που το χρησιμοποιούμε για να καθόμαστε.
Το σκαμνί λατινική scamnum, είναι μια ξύλινη κατασκευή από σανίδια. Για να κατασκευάσουν ένα σκαμνί χρειάζονταν πέντε σανίδια και λίγες πρόκες. Υπήρχαν τα κοντασκάμνια τα κουτσοσκάμνια τα ψηλοσκάμνια και τα μακρυσκάμνια, και παρασκάμνια δηλαδή οι πάγκοι.
-Το σκαμνί όταν το έβαζαν ανάποδα χρησίμευε και ως εργαλείο να βάζεις μικρά στερεά αντικείμενα και τρόφιμα.
Οι νοικοκυρές έφτιαχναν μικρά μαξιλαράκια διπλά ταπητάκια κουρελούς, τα λεγόμενα σκαμνοσκούτια και τα έβαζαν επάνω στα σκαμνιά για να είναι πιο μαλακό και άνετο το κάθισμα.

Γιάννης Κ. Κότσαλης 1967 - 2022

Έφυγε από κοντά μας σήμερα Κυριακή 18.12.2022 ο Ιωάννης Κότσαλης του +Κωνσταντίνου (Γκούτσης ή Κολιός) και της Νικολίτσας που γεννήθηκε πριν 55 χρόνια στο Αντρώνι.

Η κηδεία του θα γίνει την Τρίτη στις 12.00 στη γενέτειρά του.

Στην μητέρα του Νικολίτσα στα αδέλφια του Παρασκευή (Βιβή), Αικατερίνη (Ρίνα), Ανδρέα και σε όλους τους συγγενείς του εκφράζουμε τα θερμά μας συλλυπητήρια.

Ο Γιάννης ήταν επιχειρηματίας στην Πάτρα, διατηρούσε καφέ στην Καραϊσκάκη 188.

Διαβάζουμε στην εφημερίδα «Πελοπόννησο»: Θλίψη στο πατραϊκό ποδόσφαιρο, καθώς έφυγε από τη ζωή ο Γιάννης Κότσαλης σε ηλικία 55 ετών. Ο εκλιπών είχε αγωνιστεί με επιτυχία στο Πάτραι ως μέσος τη δεκαετία του ’90. Βραχύσωμος και γρήγορος χαφ με πολύ καλή τεχνική κατάρτιση, τα τελευταία χρόνια αντιμετώπιζε κάποια θέματα υγείας, τα οποία τελικά δεν κατάφερε να ξεπεράσει με αποτέλεσμα να χάσει τη μάχη πρόωρα.

Καλό του ταξίδι!

(Στην φωτογραφία ο Γιάννης Κότσαλης δεξιά μαζί με τον dj Θόδωρο Ρήγα) πηγή: https://dete.gr/

Ο ΓΙΓΑΝΤΑΣ ΚΑΙ Ο ΣΠΑΝΟΣ ΣΤΗ ΓΚΑΠΕΛ

Γράφει, ο Κώστας Παπαντωνόπουλος

  Μια βολά κι ένα γκαιρό οι παλαιοί μολογάγανε ότι στους μπίτ πολύ παλαιούς χρόνους στον ντόπο μας, ζούσανε κάτι τρανοί αντρώποι που τους λέγανε γίγαντες. Τότενες ήσαντε και κάτι άλλοι αντρώποι πολύ μικρούληδες νάνοι και ούλοι τους ήσαντε σπανοί, χωρίς γένια, αλλά μολογάγανε ότι ήσαντε πολύ έξυπνοι «κωλοφωτιές»!

Μια φορά, όπως μολογάγανε βαθειά μέσα στην γκάπελη,  ζούσε ένας από δαύτους τους γίγαντες και εκειά που ερχότανε τρογύρω μέσα στην γκάπελη αντάμωσε ένα σπανό που ζούσε κι αυτός εκεί σε μια ραποκαλύβα μπίτι κουρούνης μοναχός του.

Μόλις τον είδε ο γίγαντας του λέει:

-Έλα κοντά μου να με βοηθάς στις δουλειές μου!

Τι να κάμει ο σπανός ήθελε δεν ήθελε του είπε ναι, γιατί άμα του έλεγε όχι, μια χαψιά τον είχε ο γίγαντας και πάει καλιά του!

-Πάμε στην σπηλιά μου, του λέει, και εκεί θα σου ειπώ τι δουλειές θα κάνεις.

Μόλις φτάσανε και μπήκανε μέσα στην σπηλιά ο γίγαντας έβγαλε κάτι μεζέδες και άρχισε κλάπα – κλούπα να τους κλαπακώνει και πέταγε και κανένα μικρό κομματάκι του σπανού λέγοντάς του, φάε και του λόγου σου.

Αργύρης Κ. Κότσαλης (της Βλάχας) 1946 - 2022

Έφυγε από κοντά μας σήμερα Πέμπτη 15.12.2022 ο Αργύριος  Κότσαλης του +Κώτσου και της +Βλάχας που γεννήθηκε πριν 76 χρόνια στο Αντρώνι.

Η κηδεία του θα γίνει αύριο Παρασκευή στις 10.30 στο Κοιμητήριο των Αγίων Αναργύρων στην Αθήνα.

Στην σύζυγό του Νίκη, στα παιδιά του Νεκτάριο, Κωνσταντίνο, Βασιλική και σε όλους τους συγγενείς του εκφράζουμε τα συλλυπητήριά μας.

Ο Αργύρης ήταν ο καλύτερος γείτονάς μου, ένας καλοσυνάτος τύπος εξαιρετικού χαρακτήρα με πηγαίο χιούμορ. Γιός του Κώτσου που ήλθε σώγαμπρος στη γειτονιά μας όταν παντρεύτηκε την Βλάχα. Την χαμοκέλα του Κώτσου (που ήταν στο βορειοανατολικό Παπαντωναίικο μακρινάρι) κληρονόμησε ο Αργύρης και την έκανε δίπατη όμορφη μεζονέτα που την χαιρόμαστε όλοι.

Ο Αργύρης όταν ενηλικιώθηκε το 1964, έφυγε από το χωριό για να εργαστεί στην Αθήνα όπου έγινε τέλειος τεχνίτης στις οικοδομικές εργασίες (σοβάδες κλπ) όπου είχε στη δούλεψή του και εκπαίδευσε παιδιά από το χωριό μας.

Παντρεύτηκε την Νικολίττσα Παπαντώνη, τσούπα από το χωριό μας και έστησαν το σπιτικό τους στην Αθήνα, Καρπός τους ήταν τα τέσσερα παιδιά τους. Η ζωή όμως είναι σκληρή και άτυχη για τον Αργύρη αφού έχασε την πρωτότοκη και αγαπημένη κόρη του την Χούλα (Βλάχα 29.08.1969-21-07-2007) στην ηλικία των 37 χρόνων.

Καλό του ταξίδι!

Φωνές και ήχοι…!

 Επιμέλεια Ηλίας Τουτούνης

Ο Θεός στον άνθρωπο, στα ζώα και στα πτηνά έδωσε μια φωνή για να συνεννοούνται μεταξύ τους. Αποδεδειγμένα τα ζώα, τα πτηνά, τα ψάρια τα ερπετά και τα έντομα έχουν δικούς τους κώδικες επικοινωνίας, που σε μας είναι ακόμη άγνωστοι. Η επιστήμη προσπαθεί, με ότι σύγχρονο μέσον διαθέτει, να ερμηνεύσει (σπάσει) τον κώδικά τους.

Σύμφωνα με την Ελληνική Μυθολογία, από την Ηλειακή Πύλο (σημ. Αγραπιδοχώρι Πηνείας), κατάγονταν ο πιο φημισμένος από τους μάντεις της Αρχαίας Ηλειακής Πύλου ο Μελάμποδας που ήταν Αιολίδης την καταγωγή, γιος του Αμυθάωνα και Ειδομένης. Ίσως ήταν ο πρώτος θνητός, στον οποίον εδόθη το χάρισμα της μαντικής. Εξετέθη βρέφος, από την μητέρα του, σ’ ένα σύδενδρο και, ενώ το σώμα του προστατευόταν από σκιά, τα πόδια του έμειναν εκτεθειμένα στον ήλιο και μαύρισε, εξ αυτού το όνομά του Μελάμπους = Μαυροπόδης. Ο Μελάμποδας κατέπληξε και αναστάτωσε τους συγχρόνους του με τα μάγια και τις μαντείες του. Λέγεται ότι κοιμώμενος κάτω από μια τεράστια βελανιδιά στην Πύλο, βγήκαν κάτι φίδια, που ο ίδιος είχε αναστήσει και του έγλειψαν τα αυτιά και τα καθάρισαν τόσο, ώστε άκουγε και εννοούσε τις φωνές των πουλιών από τα οποία μάθαινε τα μέλλοντα που θα συμβούν.

ΤΟ ΛΙΘΟΠΑΤΙ Ή ΛΙΘΑΡΟΠΑΤΙ

 Λαογραφική καταγραφή Ηλίας Τουτούνης

Παλιά που ο κόσμος από την φτώχεια που τον έδερνε, δεν είχε παπούτσια και έτσι αρκετοί γύριζαν ξυπόλυτοι και οι πατούσες τους είχαν σκληροποιηθεί. Όμως όταν περπατούσαν σε αιχμηρές πέτρες, εσωτερικά στις πατούσες δημιουργούταν ένα σκληρό απόστημα, που το έλεγαν «Λιθοπάτι». Αυτό πονούσε πολύ και δεν μπορούσαν, όχι μόνο να περπατήσουν αλλά ούτε και να πατήσουν το πόδι τους. Πολλοί πίστευαν ότι, λιθοπάτι παθαίνει όποιος πατήσει ξυπόλητος το καβούκι της χελώνας. Γι αυτό όταν συναντούσαν κάποια χελώνα την δρασκέλιζαν για να μην την πατήσουν. Το λιθοπάτι από την χελώνα το γιάτρευαν με επιθέματα ψημένου φύλλου φραγκοσυκιάς.
Στον τόπο μας, για την θεραπεία του λιθοπάτι, έκοβαν ένα κρεμμύδι στην θέση και το άλειφαν με στάχτη και λάδι, στην συνέχεια το έβαζαν επάνω στα κάρβουνα και το έψηναν. Υπήρχε και μια φράση γι’ αυτό: «Κρεμμύδι, στάχτη και λάδι, και το λιθοπάτι πάει!» Αυτό όταν ψηνότανε καλά το τοποθετούσαν, σαν επίθεμα, επάνω στο λιθοπάτι. Αυτό το επαναλάμβαναν αρκετές φορές. Με αυτόν τον τρόπο μαλάκωνε το δέρμα και γινόταν πιο τρυφερό και από μόνο του, έσπαζε και έβγαινε αίμα και πύον και έτσι επιτυγχάνονταν η θεραπεία του λιθοπάτι. Μετά στην πληγή τοποθετούσαν καπνιά με στάχτη από γαϊδουράγκαθο για να κλείσει γρήγορα η πληγή.

ΤΟ ΚΑΤΡΑΜΙ

 

Συλλογή καταγραφή Ηλίας Τουτούνης

Το κατράμιπροέρχεται από την ιταλική λέξη catrameπου σημαίνει πίσσα, κατ’ άλλους προέρχεται από την αραβική (qaṭrān). Είναι ένα κολλώδες και ελαιώδες υγρό, συνήθως με υψηλό ιξώδες, που παράγεται από ανθρακοποίηση με απουσία του οξυγόνου. Χημικώς, αποτελείται από αρωματικούς υδρογονάνθρακες και ρητινικά οξέα. Είναι μια πολυσύνθετη χημική ουσία που αξιοποιείται από τον άνθρωπο εδώ και πολλούς αιώνες.

Ιστορικές πηγές αναφέρουν ότι το κατράμι χρησιμοποιούνταν στην αρχαία Ελλάδα, από τον Ιπποκράτη ως φάρμακο όπως και για πολλές χρήσεις στην ξυλοναυπηγική. Επίσης, αναφέρεται ότι ο Ηρόδοτος γνώριζε για τη χρήση του κατραμιού από τη Βαβυλώνα. Ακόμη, από επιγραφές και σύντομες αναφορές του Πλίνιου ότι χρησιμοποιούσαν το κατράμι, που παραγόταν από ξύλο για τη στεγανοποίηση της στέγης και την προστασία πολύ μαλακών λίθων.

ΕΠΕΞΕΡΓΑΣΙΑ:

Επί τουρκοκρατίας μέχρι και τα μέσα του προηγούμενου αιώνα στον τόπο μας εφάρμοζαν μια παραδοσιακή τεχνική για την παραγωγή κατραμιού για ζωτικές εφαρμογές της υπαίθρου. Οι τεχνίτες που γνώριζαν την παρασκευή του, λέγονταν κατραμάδες ή κατραμινάδες.

Η παραγωγή του κατραμιού ήταν κοπιαστική. Οι κατραμάδες που ήσαν έμπειροι τεχνίτες τρύπωναν μέσα στα πευκοδάση όπου με μια ματιά μπορούσαν να καταλάβουν ποιο πεύκο είχε το κατάλληλο δαδί για κατράμι. Επέλεγαν μεγάλα ρυτινούχα πεύκα που το εσωτερικό μέρος, η δηλαδή η καρδιά παράγει αρκετό ρετσίνι. Προτιμούσαν τα ξύλα να είναι ίσια για να μεταφέρονται και να σχίζονται ποιο εύκολα. Επίσης παρατηρούσαν τα νερά του ξύλου, να είναι αυτά ευθεία (ίσια) και όχι κυματιστά, για να σχίζονται πιο εύκολα, σε δαδιά. Αφού πρώτα επέλεγαν ποια ήσαν για κόψιμο, τα σημάδευαν με μια δυο τσεκουριές, για να το ξεχωρίζουν. Μετά την επιλογή των κατάλληλων δένδρων εργάτες ή βοηθοί έκοβαν τα σημαδεμένα δέντρα με πριόνες ή τσεκούρια και τα τεμάχιζαν σε κομμάτια κάπου 1,5 του μέτρου. Αν ο κορμός ήταν πολύ χονδρός και δεν μπορούσαν να τον μετακινήσουν τότε μ’ ένα τσεκούρι και με σφήνες τον έσχιζαν σε σχιζάρια σε δύο ή και παραπάνω τεμάχια. Έπειτα τα φόρτωναν στα ζώα κυρίως και τα μετέφεραν έξω από το δάσος ή σε ασφαλές μέρος, για να μην πάρει φωτιά το δάσος. Η μεταφορά μακριά από το δάσος απαιτούσε κούραση και χρόνο, για αυτό τον λόγο η επεξεργασία γινόταν επί τόπου.

Εκεί ο κατραμάς είχε κατασκευάσει μια καλύβα και διέμενε μέχρι να κόψει τα ξύλα, να τα μεταφέρει, να τα τεμαχίσει σε δαδιά και να φτιάξει το κατραμινοκάμινο και να το κάψει. Μόλις έπαιρνε το κατράμι τότε το φόρτωνε στα ζώα και το μετέφερε στο σπίτι του.

Από το συνολικό βάρος τω δαδιών παραγόταν το ένα τρίτο ή τέταρτο ρετσίνης. Η επεξεργασία ήταν χειρονακτική και απαιτούσε κόπο γνώσεις. Πρωτύτερα στο κοντά στο σημείο όπου είχαν συγκεντρώσει τα δαδιά, σε ένα πλαγερό σημείο έσκαβα το χώμα και άνοιγαν μια τρούπα σε βάθος κάπου μισό μέτρο και διαμέτρου 2 μέτρων. Τα τοιχώματα της, τα χείλιζαν (επάλειφαν) με γλίνα (άργιλο) ανακατεμένη με σβουνιά και με κοζά. Εκεί προσάρμοζαν και μια σωλήνα για να ρέει το κατράμι, από την γούβα στα αγγεία. Μετά έβαζαν φωτιά για να ψηθεί η γλίνα. Μόλις ψηνόταν τότε χείλιζαν πάλι τις σκασιές ώστε να μην απορροφάται κατράμι και χάνεται στο χώμα, αλλά να ρέει, στη σωλήνα και μετά στα αγγεία που είχαν και ν’ αποθηκεύεται μέχρι να κρυώσει.

Εκεί μέσα σ’ αυτή την τρούπα, τοποθετούσαν με σειρά και τάξη σε σχήμα κώνου τα διαδιά, όπως ακριβώς γίνεται και με τα καμίνια παραγωγής ξυκοκάρβουνου.

Στη συνέχεια τα σκέπαζαν κάτω με χλωρή φτέρη, ή πλατανόκλαδα με χλωρά φύλλα και επάνω το σκέπαζαν με στρώμα χώματος, όπως γίνεται και με το ξυλοκάρβουνο, έτσι ώστε η καύση να είναι ατελής, με ελάχιστη ποσότητα οξυγόνου και διαρκούσε περίπου δύο εβδομάδες. Ο κατραμάς έπρεπε πάντα να είναι παρών, να επιβλέπει συνεχώς τη διαδικασία της καύσης. Μετά την ολοκλήρωση της διαδικασίας, όταν κρύωνε το κατράμι το αποθηκευόταν σε ασκιά (τομάρια από δέρμα κατσικιών). Το ασκί ήταν κατάλληλο και μάλιστα κάποιο πόδι από το ασκί το χρησιμοποιούσαν ως βρύση ώστε να αδειάζουν το ασκί κατά την πώλησε στο λιανεμπόριο. Το κατράμιείναι ένα παχύρευστο, ελαιώδες μαύρο υγρό,έχει μια δυσάρεστη, έντονη χαρακτηριστική μυρωδιά του καμένου πεύκου. Ο κατραμάς μετά από την παραγωγή προέβαινε στην πώληση του προϊόντος του είτε σαν γυρολόγος είτε σε εμπόρους.

-Από τους περιηγητές του 18ου και των αρχών του 19ου αιώνα, οι οποίοι αναφέρονται σε αυτή την ευημερία που γνώριζε ο τόπος μας από παλιά, αντλούμε ειδήσεις για τα βασικά προϊόντα της περιοχής, δηλαδή τα παντός είδους δημητριακά, και κυρίως το σιτάρι, το κριθάρι και το αποικιακό τότε καλαμπόκι, αλλά και τα τυριά και τα αρνοτόμαρα, τα λαγοτόμαρα, το κατράμι, το ρετσίνι κ.ά.

-Κατράμι στον τόπο μας είναι καταγραμμένο ότι παρασκεύαζαν στην λεκάνη της παλιάς Δαφνιώτισσας εκεί που φύονταν χιλιάδες πεύκα. Μετά την κατάργηση του κατραμιού οι κατραμάδες ασχολήθηκαν κυρίως με ένα παρόμοιο επάγγελμα την παρασκευή ξυλοκάρβουνου, που ακόμη και σήμερα υπάρχουν άνθρωποι που ασχολούνται, με την παραγωγή και εμπορία ξυλοκάρβουνο.

ΧΡΗΣΕΙΣ:

-Παλιά θεράπευαν τις μαγουλάδες, ή παραμαγούλες με κατράμι που το έβαζαν ως κομπρέσα γύρω από το λαιμό του ασθενή, και αφού διάβαζαν ένα ξόρκι ο άρρωστος σε 2-3 μέρες ήταν καλά.

-Για τη βαφή των καϊκιών οι καλαφάτες μεταξύ άλλων χρησιμοποιούσαν και ο κατράμι για τα ύφαλα.

-Με κατράμι επάλειφαν τα βαγένια ης κρέμασης των νερόμυλων των νεροτριβών και των νεροπριόνων για να μην σαπίζουν από το νερό. Στο κατράμι έβαζαν και τις φουρκάδες των σταφιδαμπέλων μέχρι το σημείο που έμπαινε στο έδαφος.

-Με κατράμι σήμερα έχουν εμποτίσει τους στύλους μεταφοράς του ρεύματος και των τηλεπικοινωνιών.

-Οι τσοπάνηδες κατράμωναν και τα ξύλα στερέωναν στο χώμα όταν κατασκεύαζαν καλύβες για να μην σαπίσουν.

-Επίσης μέσα σε κατράμι έβραζαν διάφορα ξύλα για να μην πιάσουν ποτέ σκώρο και διάφορους μύκητες και σαπίσουν. Το βράσιμο αυτό λέγεται κατράμισμα.

Το κατράμι χρησιμοποιείται ευρέως στην κτηνιατρική. Πρόκειται για φάρμακο κατά των μυκήτων και βακτηρίων, και τέλειο για αντισηψία. Επίσης είναι ένα από τα καταλληλότερα για την υγιεινή και φροντίδα των οπλών στα άλογα και στα βοοειδή. Ακόμη χρησιμοποιείται έναντι του κανιβαλισμού των πτηνών.

Στα πτηνά, το σημείο που πληγώνονταν από τον κανιβαλισμό, το επάλειφαν με κατράμι και τοιουτοτρόπως σταματούσε ο κανιβαλισμός.

Επίσης οι κτηνοτρόφοι χρησιμοποιούσαν το κατράμι κυρίως για την επούλωση και θεραπεία των πληγών των ζώων καθώς και για την απώθηση των εντόμων που αποτελούσαν τους κατεξοχήν φορείς μετάδοσης αρκετών νόσων.

ΠΑΡΟΙΜΙΩΔΕΙΣ ΕΚΦΡΑΣΕΙΣ:

-Έγινε μαύρος σαν το κατράμι!

-Η βραδιά απόψε είναι κατράμι!

-Κατράμι η ψυχή του!

-Τον έκαναν κατράμι από το ξύλο!

ΔΙΑΦΟΡΑ ΛΑΟΓΡΑΦΙΚΑ:

-Όταν γινόταν γάμος και έντυναν την νύφη κάτω από τα παπούτσια της έκαναν με κατράμι το σημείο του σταυρού, για να πατήσει τον τρισκατάρατο και να μην την πιάνουν οι γλωσσοφαγιές και οι κατάρες.

-Λέγανε οι παλαιοί ότι στην κόλαση τους αμαρτωλούς κολασμένους τους έβραζαν μέσα σε καζάνια με κατράμι. Επίσης τους κατραμάδες έλεγαν ότι τους προστάτευε ο Διάβολος διότι το κατράμι είναι το διαβολόνερο όπως μολογάγανε.

ΙΣΤΟΡΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ:

1). Το έτος 1780 κατά την καταστροφή της Καστάνιτσας από τον Γαζή Χασάν συνελήφθη αιχμάλωτος ο γέρο Βενετσανάκης. Ένας δούλος του έτρεξε στο Γαζή Χασάν και πρόδωσε το σχέδιο του γέρο-λύκου. Και ο σερασκέρης κατάφερε να πιαστεί ο γέρος ζωντανός.
-Γιατί δεν προσκυνάς, τον ρωτά, όταν τον έσυραν μπροστά του.
-Τώρα προσκυνώ! αποκρίνεται ειρωνικά ο γέρος και σκύβει το κεφάλι του, για να του το κόψουν.

-Προσκυνημένο κεφάλι δεν κόβεται, απαντά ο Χασάν και βάζει μπροστά φρικτά βασανιστήρια. Διέταξε και του ’κοψαν το ένα χέρι και τα δύο πόδια κι απάνω στις φοβερές τομές του ’ριξαν βραστό κατράμι και ύστερα τον κρέμασαν απ’ το κατάρτι ενός απ’ τα πολεμικά καράβια του Χασάν που ήταν αραγμένα στο Γύθειο. Εκεί έμεινε για κάμποσες μέρες το κουτσουρεμένο κορμί του γέρο-Βενετσανάκη, καμπουριασμένο και σαλεύοντας για παράδειγμα στους ραγιάδες.

2). Με καυτό κατράμι έκαναν παλιά βασανιστήρια. Επίσης καυτό κατράμι έριχναν από τα τείχη των κάστρων στους πολιορκητές που με σκάλες προσπαθούσαν να σκαλώσουν στο φρούριο για να το αλώσουν.

3). Κατά την πολιορκία της Τριπολιτσάς το 1821, πανιά επαλειμμένα με κατράμι τα έδεναν στις ουρές από γάτες και αφού έβαζαν φωτιά σ’ αυτά με ειδικούς πρόχειρους καταπέλτες τις εκσφενδόνιζαν μέσα στο κάστρο. Οι γάτες μετά από αυτό το σοκ του εκσφενδονίσματος έπεφταν μέσα και έτρεχαν να κρυφθούν και όπου τρύπωναν μετέδιδαν την φωτιά και έτσι έκαψαν πολλά σπίτια και παλάτια. Σημειωτέον ότι το ξύλο επί τουρκοκρατίας ήταν το κύριο υλικό ανέγερσης των περισσοτέρων κτισμάτων.

4). Το κατράμι το χρησιμοποιούσαν και οι μπουρλοτιέρηδης για να πυρπολούν πλοία.

ΛΕΞΙΛΟΓΙΟ:

-Κατραμόνερο, το = φαρμακευτικό προϊόν, λαμβανόμενο δι’ εμποτίσματος ρευστής πίσσας από πεύκο ή έλατο σε αποσταγμένο νερό.

-Κατραμόπανο, το = (ναυτ.) ύφασμα από κάνναβη εμποτισμένο με κατράμι και χρησιμοποιείται σαν αδιάβροχο επικάλυμμα.

-Κατραμόχαρτο, ή πισσόχαρτο, το = χάρτης χονδρός πασαλειμμένος με πίσσα που χρησιμοποιείται για επικάλυψη.

-Κατραμώνω, = επαλείφω ή εμποτίζω κάτι με κατράμι.

Κατράμης, Κατραμίδης Κατραμάς, Κατραμόπουλος, Κατραμάκης.

Σήμερα η παραδοσιακή παραγωγή του κατραμιού έχει εγκαταλειφθεί τελείως. Το κατράμι το έχουν αντικαταστήσει διάφορα χημικά προϊόντα.

ΤΟ ΤΡΑΓΟΜΑΛΛΟ Ή ΚΟΖΑ

Καταγραφή επιμέλεια Ηλίας Τουτούνης

Ένα από τα καλλίτερα μαλλιά που επέλεξε να χρησιμοποιεί ο άνθρωπος από αρχαιοτάτων χρόνων ήταν και το μαλλί από τα γίδια. Αρχικά χρησιμοποίησε το δέρμα του και αργότερα αποτάθηκε στο μαλλί του. Κριτήριο για την αξιολόγηση της ποιότητας του μαλλιού αποτελεί η ηλικία του ζώου. Το καλύτερης ποιότητας μαλλί προέρχεται από ζώα μέχρι τριών ετών καθώς και από τα γαλάρια. Καλής επίσης ποιότητας είναι το μαλλί από δίχρονα ζυγούρια και θηλυκά, ακολουθεί το μαλλί από στέρφα, που δίνουν μακρύ, γερό μαλλί. Το πρώτο μαλλί μετά τη γέννα εκτιμάται πολύ λίγο και χρησιμοποιείται σε μη ορατές επιφάνειες.

ΠΥΡΙΑ…!

 Συλλογή καταγραφή Ηλίας Τουτούνης

Ο άνθρωπος για ν’ αντιμετωπίσει διάφορες αρρώστιες, συν τον χρόνο εφεύρε διάφορα γιατροσόφια. Όταν κάποιος ασθενής είχε ξηρά πλευρίτιδα δηλαδή σφάχτη (πόνο) στη μέση ή στις πλάτες, για να τον απαλύνουν στο σημείο που πονούσε του έβαζαν ζεστό σταχτοπύρι.
Αυτό ήταν στάχτη βρασμένη ή καβουρντισμένη μέσα σε μια πάνινη σακούλα ή κάλτσα, με θερμοκρασία ίσια που να το δέχεται ο ασθενής ή και σακουλάκια με άμμο καβουρντισμένο (ψημένο). Το σταχτοπύρι το έβαζαν περισσότερο σε μικρά παιδιά και σε γέρους.
Άλλη μέθοδος ήτανε το πίτουρο. Ζεσταίνανε το πίτουρο σ’ ένα τηγάνι ή σε ταψί το βάζανε σε μια μάλλινη σακουλίτσα ή κάλτσα και το βάνανε στο μέρος που πονούσε ο άρρωστος.
Επίσης έχω ιδεί και καταγράψει πυριά κυνηγόχωμα (κηρήθρα από χώμα από του εντόμου «κυνηγού», από γκαβαλίνες, από σβουνιά, και από τρίμματα σάπιου ξύλου από κορμό δένδρων, ακόμη και από πριονίδια ξύλου. Αναφέρεται ότι το καλύτερο πυρί είναι από τριμμένα τσόφλια αυγών, εμποτισμένα με χολή κατσικιού.
Σε ελαφρότερες περιπτώσεις όταν ο σφάχτης ήταν ελαφρύτερος, τότε χρησιμοποιούσαν κεραμίδι ή πλάκα από πέτρα. Πρώτα έβαζαν το κεραμίδι ή την πέτρα κοντά στην φωτιά και μόλις ζεσταινόταν αρκετά, που να την ανέχεται το σώμα του ασθενή, την τύλιγαν μ’ ένα πανί και την τοποθετούσαν στον ασθενή στο σημείο του σώματος που πονούσε. Αν ήταν πιο καυτό τότε το άφηναν λίγο να κρυώσει ή το έσβηναν με λίγο νερό.
Στην Πηνεία το κεραμίδι ή την πέτρα τα έσβηναν με ξύδι, αντί για νερό, επειδή όπως λέγανε το ξύδι είχε θεραπευτικές ιδιότητες.

Τ´ ΑΝΕΜΟΓΚΑΣΤΡΙ

 Καταγραφή επιμέλεια Ηλίας Τουτούνης

Ανεμογκάστρωμα ή ανεμογκάστρι, λέγεται η κατάσταση που βρίσκεται η γυναίκα, στην οποία εμφανίζονται όλα τα συμπτώματα της εγκυμοσύνης όπως συνεχείς ζαλάδες, διακοπή περιόδου, συχνοί εμετοί, συχνή ενούρηση, φούσκωμα κοιλιάς, ελαφρύ πρήξιμο προσώπου, αύξηση βάρους, πρήξιμο στήθους και κοιλιάς, και σε μερικές περιπτώσεις έχει την αίσθηση ότι το «μωρό» κινείται και προκαλεί πόνους στην κοιλιά.
Τα συμπτώματα του ανεμογκαστρώματος είναι ακριβώς ίδια με αυτά μιας κανονικής εγκυμοσύνης. Αυτό είναι και το ιδιαίτερο χαρακτηριστικό της ψευδοκύησης, ότι η σκέψη καταφέρνει να ξεγελάσει το σώμα. Μια γυναίκα μ’ ανεμογκάστρι, εύλογα νομίζει ότι είναι έγκυος. Βασικά δεν υπάρχει λόγος σοβαρής ανησυχίας, διότι μετά από μικρό χρονικό διάστημα, όλα αυτά υποχωρούν σταδιακά και η λειτουργία του οργανισμού επανέρχεται σε κανονικές συνθήκες.
Η λέξη ανεμογκάστρι, είναι ουδέτερη και σύνθετη από τις λέξεις άνεμος και γκαστριά (εγκυμοσύνη). Στην ιατρική ορολογία σαν ανεμογκάστρι αναφέρεται ως ψευδοκύηση κυοφορία μύλης, ψευδοεγκυμοσύνη, ή και κατά φαντασία εγκυμοσύνη. Παραδοσιακά για την αντιμετώπιση του ανεμογκαστρώματος αποτείνονταν στην Aνεμογκαστρού ή Ξαρμενίστρα. Αυτή ήταν η πρακτική μαμή που εκμεταλλευόμενη την άγνοια, υποστήριζε ότι θεράπευε το ανεμογκάστρι, που όπως προανέφερα, την ψευδή κύηση και την ψύχωση της λοχείας.
Οι ακριβείς αιτίες του ανεμογκαστρώματος δεν έχουν διευκρινιστεί, μάλλον γιατί δεν πρόκειται για μία συχνή διαταραχή, όμως θεωρείται ότι οφείλεται κυρίως σε ψυχολογικούς παράγοντες. Όταν μια γυναίκα που βιώνει, για παράδειγμα, τον πόνο μιας αποβολής, την απώλεια ενός παιδιού ή προσπαθεί πολύ καιρό να μείνει έγκυος χωρίς να τα έχει καταφέρει και αντιμετωπίζει πρόβλημα υπογονιμότητας, είναι πιο ευάλωτη συναισθηματικά και αυτό μπορεί να την οδηγήσει στο να πιστεύει ότι περιμένει παιδί ενώ κάτι τέτοιο δεν ισχύει.

ΜΠΕΣΙΚΙ-ΣΑΜΑΡΙΤΣΑ-ΚΟΥΝΙΑ ΚΑΙ ΝΑΚΑ… ΤΑ ΠΡΩΤΑ ΚΡΕΒΑΤΙΑ ΤΟΥ ΜΩΡΟΥ

  

Καταγραφή Ηλίας Τουτούνης

Παλιότερα οι λεχώνες τα νεογέννητα παιδιά τα κοιμίζανε στο κρεβάτι τους και κάποιες από αυτές χωρίς να το θέλουν, είτε από την ολοήμερη κούραση, το ξενύχτι, ή από οτιδήποτε άλλο σε μερικές περιπτώσεις, όταν γύριζαν πλευρό πλάκωναν τα παιδιά τους και όταν ξυπνούσαν τα εύρισκαν πεθαμένα.

Για να μην βρίσκονται πάντοτε σε τέτοιες δυσάρεστες εκπλήξεις τα κοίμιζαν σε ξεχωριστό μέρος όπου τους κατασκεύαζαν ξεχωριστά ειδικά κρεβατάκια. Αυτά τα παιδικά κρεβατάκια ανάλογα με την κατασκευή και την χρήση διακρίνονταν σε τέσσερα είδη και ήταν το μπεσίκι, η σαμαρίτσα ή σαρμανίτσα, η κούνια και η νάκα. Το μπεσίκι την σαμαρίτσα και την κούνια τα χρησιμοποιούσαν στο σπίτι και στο εξοχικό κατά την διαμονή τους, ενώ η νάκα ήταν για την μεταφορά του μωρού και να το έχουν στα χωράφια κοντά τους, κατά την ώρα της εργασίας τους.

1). ΜΠΕΣΙΚΙ

Γυναικείο Κίνημα και παιδικός κινηματογράφος. Επιρροές και ανάπτυξη του φαινομένου στην Αμαλιάδα του Μεσοπολέμου. Η περίπτωση της Μαρίκας Μπότση – Τσαπαλίρα και του Νίκου Μπελογιάννη

Γράφει: η Πουλχερία Γεωργιοπούλου

Για να φτάσουμε στα εορταστικά 25χρονα του Διεθνούς Φεστιβάλ Κινηματογράφου Ολυμπίας για παιδιά και νέους είχε προηγηθεί σχεδόν ένας ολόκληρος αιώνας περιπετειών και αντιδράσεων ώστε να υπάρξει καταρχήν κινηματογράφος για παιδιά, που μέσω μιας δύσκολης εξελικτικής πορείας και με τον επίμονο αγώνα φωτισμένων ανθρώπων να μετατραπεί στη συνέχεια σε ένα ζωντανό εκπαιδευτικό εργαλείο, δηλαδή, μέσα από ένα σχολείο ανοιχτό στην κοινότητα οι μαθητές όλων των βαθμίδων γίνονται οι ίδιοι δημιουργοί  παιδικού και νεανικού κινηματογράφου.

Πολύτιμος αρωγός στην παρούσα έρευνα στάθηκε  η έκδοση από το  Διεθνές  Φεστιβάλ Κινηματογράφου Ολυμπίας  της ιστορικής μελέτης με τίτλο  « Όταν ο κινηματογράφος πήγε στο ελληνικό σχολείο και γύρισε με κλάματα» - Το χρονικό της “ταραγμένης” σχέσης του κινηματογράφου με τη δημόσια εκπαίδευση στην Ελλάδα από το 1900 ως το 1997.

Χριστίνα Δημ. Τσώνου 1938-2022

Έφυγε από κοντά μας το Σάββατο 19 Νοεμβρίου 2022, η Χριστίνα Τσώνου (χήρα του δάσκαλου Δημητρίου Τσώνου) το γένος Δημητρακοπούλου, που γεννήθηκε πριν 84 χρόνια στο Σιτοχώρι (Πιτσά) Τριφυλίας Μεσσηνίας.

Η κηδεία της έγινε την Δευτέρα 21 Νοεμβρίου στη γενέτειρά της.

Στην κόρη της Γιάννα στα αδέλφια της και σε όλους τους συγγενείς της εκφράζουμε τα θερμά μας συλλυπητήρια.  

 Η Χριστίνα ήλθε στο χωριό μας το 1959 μαζί με τον σύζυγό της τον  δάσκαλο Δημήτριο Τσώνο (1928-2009) και εγκαταστάθηκαν τον πρώτο χρόνο στο σπίτι της  Μαγδάλως Παναγοπούλου (του Κάνταλου).

Εκατοντάχρονη χειροποίητη εικόνα από τις φυλάκες

Και τώρα που καταλάγιασε ο ντόρος της γιορτής του Αγίου Νικολάου!

Αυτό το εκατοντάχρονο χειροποίητο κομψοτέχνημα προέρχεται από τις φυλακές που έφερε ο παπούλης μου ο Πλιέγκας.

Είναι από τα λίγα λαογραφικά αντικείμενα που γλύτωσαν από τα γνωστά καλόπαιδα.

Είχα φροντίσει από νωρίς να το μεταφέρω στην Αθήνα και θα τοποθετηθεί βέβαια στο Λαογραφικό μας Μουσείο!

Προειδοποιώ τα γνωστά κλεφτρόνια - λαμόγια μην τολμήσουν οι ίδιοι ή οι απόγονοι και στρώσουν υφαντά της Πλιέγκενας, γνωρίζω την τεχνοτροπία της και θα λογοδοτήσουν.

«Ουδέν κρυπτόν υπό τον ήλιο» (όπως λέει και το γνωστό γνωμικό), θα πλούτιζαν και αυτά το λαογραφικό μουσείο.

ΑΝΕΜΟΓΑΖΟΥ Ή ΑΝΕΜΟΔΟΥΡΑ….!

 Καταγραφή επιμέλεια Ηλίας Τουτούνης

Ανεμογαζού, λέγεται το φυσικό καλοκαιρινό φαινόμενο όπου η σκόνη (κονιορτός) μερικές φορές αιωρείται στην επιφάνεια της γης, μετά από αδύναμο άνεμο και σχηματίζει μια περιστρεφόμενη στήλη γύρω από τον εαυτόν της. Αυτό συμβαίνει κυρίως κατά τον Ιούλιο και Αύγουστο μήνα.
Βασικά είναι ένας μίνι ανεμοστρόβιλος ή επίσημα αεροδίνη, όπου είναι ένα μετεωρολογικό φαινόμενο ελάχιστης χρονικής διάρκειας. Όπως εξηγεί και το όνομά του, πρόκειται για ένα κατακόρυφο ή κεκλιμένο στροβιλισμό του αέρα, που διαρκεί από μερικά δευτερόλεπτα μέχρι λίγα λεπτά της ώρας. Αυτό το φαινόμενο έχει μια ιδιαιτερότητα ροπής διότι στο βόρειο ημισφαίριο συνήθως η φορά του ανεμοστρόβιλου πάντα είναι δεξιόστροφη, σε αντίθεση με το νότιο ημισφαίριο όπου εκεί η φορά είναι κι αυτή πάντα αριστερόστροφη.

Γεώργιος Ν. Παπαδόπουλος (Γαμπρός του παπά Κοσμά)

 Έφυγε σήμερα Δευτέρα 5.12.2022 ο Γεώργιος Παπαδόπουλος του Νικολάου σύζυγος της Λαμπρινής (Λούλας) της μικρότερης κόρης του παπά Κοσμά.

Στην σύζυγό του Λούλα, στον γιό του Νικόλαο και σε όλους τους συγγενείς του εκφράζουμε τα συλλυπητήριά μας.

Ο εκλιπών ήταν απόστρατος ταξίαρχος της χωροφυλακής.

Έτοιμη η κουλούρα… για όσους την θυμάστε!

Καταγραφή Ηλίας Τουτούνης

Το παρασκεύασμα του πρόχειρου και γρήγορου ψωμιού, στον τόπο μας λέγεται «κουλούρα» ή «φλαούνα». Η κουλούρα παρασκευάζεται από αλεύρι και νερό (ζύμη). Όταν η νοικοκυρά ζύμωνε το ψωμί και την ώρα που το έφτιαχνε καρβέλια, αν της έμενε μέρος της ζύμης, το κρατούσε και την ώρα που έκαιγε τον φούρνο, προτού φουρνίσει τα καρβέλια του ψωμιού, την έκοβε σε ανάλογα κομμάτια, την έπλαθε, επάνω στο πλαστήρι της, σε στρογγυλό και λεπτό σχήμα, κι όταν είχε έριχνε επάνω και μια σταλιά σουσάμι για να παίρνει την γεύση του και την φούρνιζε. Ο χρόνος ψησίματος ήταν πάρα πολύ λίγος (περίπου 10 λεπτά της ώρας), και μετά το ξεφούρνιζε και ήταν έτοιμη για φαγητό. Η κουλούρα στον φούρνο φούσκωνε ελαφρά, αλλά η νοικοκυρά την τρυπούσε, όχι αμέσως, αλλά την άφηνε λίγο για να χωρίσουν η κόρα της. Το τρύπημα γινόταν συνήθως μ’ ένα αιχμηρό αντικείμενο όπως με πιρούνι, με μαχαίρι, ή και με ξεμυτισμένο πολύ ψιλό ξυλαράκι. Η κουλούρα ψηνόταν πάντοτε από την μια πλευρά και δεν την γύριζαν ποτέ ανάποδα, όπως γίνεται και με το καρβέλι του ψωμιού. Ποτέ την κουλούρα δεν την έριχναν σε ταψί, αλλά πάντοτε στην χόβολη στο δάπεδο του φούρνου. Πρώτα τραβούσαν με την μασιά τα κάρβουνα και την στάχτη και έπειτα εναπόθεταν με το φουρνόφτυαρο το ζυμάρι στο πυρωμένο δάπεδο. Μόλις ψηνόταν η κουλούρα και την έβγαζε η νοικοκυρά από τον φούρνο, όπως γίνεται και με το ψωμί, χτυπούσε το κάτω μέρος της κουλούρας με μια πετσέτα για να τιναχτεί η στάχτη και ν’ αποκολληθούν τυχόν καρβουνάκια.

ΤΡΑΣΤΟ -ΤΑΓΑΡΙ - ΝΤΟΡΒΑΣ

Καταγραφή επιμέλεια Ηλίας Τουτούνης

Το ταγάρι το (taγári), είναι μικρός σάκος από χοντρό χειροποίητο υφαντό ή πλεκτό κατασκευασμένο από μαλλί προβάτου, κοζά (τραγόμαλλο), κάνναβη, λινάρι ή σπάρτινο ύφασμα ή και από δέρμα κατσικιού, που το χρησιμοποιούν παλιά οι χωρικοί για να βάζουν την τροφή τους διάφορα εργαλεία, υλικά, τρόφιμα κ.ά. Ήταν εργαλεία ανθεκτικής κατασκευής και πολλαπλής χρήσης. Επίσης ήταν και ένα οδοιπορικό σακίδιο, όπου οι οδοιπόροι το κρεμούσαν στον ώμο ή οι καβαλάρηδες στα κολιτσάκια των σαμαριών.

ΚΑΠΟΝΙΑ

Λαογραφική συλλογή Ηλίας Τουτούνης

Από αρχαιοτάτων χρόνων μέχρι σήμερα, η παραδοσιακή οικόσιτη πτηνοτροφία, αναπτύχθηκε και διαδόθηκε για να καλύψει τις διατροφικές της ανάγκες και να χρησιμοποιήσει και να εκμεταλλευτεί διάφορα προϊόντα που προέρχονται από αυτή. Επί το πλείστον βασίστηκε στην ολιγάριθμη αναπαραγωγή και εκτροφή κυρίως πουλερικών και κατά ένα μικρότερο μέρος στις γαλοπούλες, στους κύκνους, στα χηνιά 1*, στα παπιά, στις φραγκόκοτες, 2* και τελευταία έχει επιδοθεί σε διάφορες διασταυρωμένες ξενόφερτες ράτσες όπως χηνόπαπια, αγριόπαπια κ.λπ. ακόμη όπως γνωρίζουμε πολλοί εκτροφείς ασχολούνται με την εκτροφή αγρίων πτερωτών θηραμάτων, όπως φασιανούς, πέρδικες και ορτύκια.

Εξ’ αυτών των οικόσιτων εξημερωμένων πτηνών ο κάθε εκτροφέας, αποσκοπούσε να λαμβάνει κυρίως το κρέας, τ’ αυγά, τα πούπουλα και τα νύχια των. Συνήθως η εκτροφή τους γίνεται κατά κοπάδια και σε πολύ εξαίρετες περιπτώσεις μεμονωμένα.

ΜΕ ΠΟΙΟΥΣ ΕΙΣΑΙ ΡΕ…;

 

Γράφει: ο Κώστας Παπαντωνόπουλος

Κατά την "μελανή" εποχή του τελευταίου Εμφυλίου πολέμου που διήρκησε από το 1946 έως και το 1949 στα ορεινά χωριά μας είχαν επικρατήσει οι αντάρτικες δυνάμεις δηλαδή ο Δημοκρατικός Στρατός. Στα πεδινά μέρη και στις πόλεις επικρατούσε ο Εθνικός Στρατός μαζί με του Χίτες (Χ) ή Μάυδες ή Μ.Α.Υ. (Μονάδες Ασφαλείας Υπαίθρου). Εν τω μεταξύ οι περιπολίες και οι ενέδρες κι από τις δύο πλευρές είχαν περιορίσει σημαντικά τις μετακινήσεις των ντόπιων κατοίκων από χωριό σε χωριό, για οποιοδήποτε λόγο. Ο κίνδυνος της μετακίνησης μπορούσε να κοστίσει ακόμη και την ζωή του κάθε μετακινούμενου.

Γι αυτό οι κάτοικοι απέφευγαν να κάνουν μετακινήσεις εκτός κι αν υπήρχε σοβαρότατος λόγος όπως υγείας, μετακίνηση για τρόφιμα κ.λπ.

ΤΟ ΞΕΧΑΣΜΕΝΟ ΕΘΙΜΟ ΤΟΥ ΧΑΣΚΑ….!

Γράφει: ο Κώστας Παπαντωνόπουλος

 Παλιά κατά το Δωδεκαήμερο αλλά και τις Αποκριές τα βράδια στην ύπαιθρο, πραγματοποιούσαν ένα ωραίο έθιμο, που έμοιαζε σαν διαγωνισμός που λεγόταν «Ο ΧΑΣΚΑΣ». Την ονομασία χάσκας, έλαβε το παιχνίδι διότι ο παίχτης όσο έπαιζε κρατούσε υπερβολικά ανοικτό (έχασκε) το στόμα του. Η λέξη προέρχεται από το ρήμα χάσκω = ανοίγω υπερβολικά το στόμα.

Οι άνθρωποι στην ύπαιθρο, μαζεύονταν τα βράδια του παγωμένου χειμώνα σε σπίτια για να κουβεντιάσουν, να παίξουν, να γλεντήσουν, να κάνουν νυχτέρι αλλά και διάφορες άλλες εκδηλώσεις προκειμένου να περάσει όμορφα η ατελείωτη νύκτα, ιδίως όταν ο καιρός ήταν βροχερός.

Μεταξύ των διαφόρων παιχνιδιών έπαιζαν και τον «χάσκα».

Ένα τραγούδι ακόμη για τους αμετανόητους Σισινικούς

 

Για δέστε τον κοτζάμπαση,

τον Γιώργη τον Σισίνη,

πως κοπανάει με βούρδουλα

τον Νικολή τον κλέφτη.

 

Του ρίνει μια του ρίνει δυο

του ρίνει σαράντα πέντε.

Κι απ’ το πολύ κοπάνημα

κι απ’ το πολύ το αίμα,

 

φανήκαν τα κοκκαλάκια του

και σπάσαν τα παΐδια!

Σιχάθηκα την σκύλα αφεντιά

και το κοτζαμπασιλίκι…

Το τραγούδι μας το εμπιστεύτηκε ένας συμπατριώτης που το τραγούδαγε ο παππούλης του.

ΧΑΛΙΝΑΡΙ ή ΓΚΕΜΙ…!

Καταγραφή Ηλίας Τουτούνης

Το χαλινάρι ή χαλινό ή και γκέμι (τουρκ. γκὲμ) = χαλινὸς υποζυγίου, καπίστρι, ή και χαβί, λέγεται το εργαλείο που προσαρμόζεται στο κεφάλι του υποζυγίου, προκειμένου να βοηθάει τον αναβάτη να το κατευθύνει και να το ελέγχει.

Το χαλινάρι ή γκέμι απαρτίζεται από τρία μέρη: Πρώτο την «κεφαλαριά», δεύτερον την «χαβιά», και τρίτον τα «τραβηχτά» του χαλιναριού.

Η κεφαλαριά αποτελείται από δερμάτινες λουρίδες πλάτους από 3 έως 3,5 εκ. του μέτρου, συνδεδεμένες καταλλήλως μεταξύ τους, που προσαρμόζονται στη κεφαλή του υποζυγίου. Αυτή αποτελείται από τρία δερμάτινα λουριά, όπως και το καπίστρι. Σε κάποια χαλινάρια πολλοί προσθέτουν ακόμη άλλο ένα πρόσθετο λουρί, το λεγόμενο «μυταράκι» του γκεμιού, που έχει στερεωμένες τις άκρες του στα δυο πλαϊνά λουριά λίγο πιο πάνω από τα ρουθούνια του ζώου.

Η Τριότητα, ένα ξεχασμένο παιδικό παιχνίδι…!

Το παιχνίδι της τριότητας παίζεται από δύο παίχτες, πάνω σε ένα σχέδιο χαραγμένο σε κάποια επιφάνεια. Το σχέδιο το χαράζαμε επάνω στο χώμα ή και σε χαρτί. Καθαρίζαμε την επιφάνεια του εδάφους, το στρώναμε να είναι επίπεδο και μ’ ένα μικρό ξύλο και ένα καλάμι για μέτρο χαράζαμε ίσια τις γραμμές και φτιάχναμε το σχέδιο της τριότητας. Πρώτα φτιάχναμε ένα τετράγωνο σχήμα (με ορθές γωνίες) και έπειτα με γραμμές ενώναμε τις απέναντι γωνίες μεταξύ τους μετά από το μέσον κάθε πλευράς του αρχικού τετραγώνου και πάντα με κέντρο το σημείο τομής των διαγωνίων, φτιάχναμε ένα ισόπλευρο σχήμα σταυρού. Το σχήμα είχε εννέα (9) σημεία τομής, τέσσερις (4) τέμνουσες εσωτερικές ευθείες γραμμές. Το παιχνίδι παίζεται από δύο παίκτες και κάθε παίχτης παίρνει τρία πούλια διαφορετικά από τον αντίπαλο για να μην τα μπερδεύουν. Για πούλια χρησιμοποιούσαμε χαλίκια με διάφορα χρώματα, βελανίδια, αγραπίδια, κυπαρισσόμηλα κ.ά. Όταν ξεκινάει το παιχνίδι πρώτα βάζει ο ένας το δικό του πούλι, μετά τοποθετεί ένα ο αντίπαλος εναλλάξ μέχρι να τοποθετηθούν και τα έξι πούλια. Οι τοποθετήσεις γίνονται με σκέψη ούτος ώστε να μπορεί να κάνει τριότητα και να μπορεί και ταυτόχρονα ν’ αντιμετωπίσει τον αντίπαλο κλειδώνοντας τον. Κατά τις κινήσεις των πούλιων δεν επιτρέπεται να δρασκελίσει ένα σημείο τομής, μόνον να συνεχίσει στο επόμενο. Αν αποκλεισθεί ο ένας παίχτης και δεν μπορεί να κάνει μια κίνηση, τότε κάνει επαναλαμβανόμενη κίνηση ο αντίπαλος μέχρι να τον απεγκλωβίσει. Ο κάθε παίχτης είχε τρία πούλια και στο παιχνίδι προσπαθεί, ο ένας μετά τον άλλον να βάλει το κάθε πούλι σε κάποιο σημείο της τομής με απώτερο όμως στόχο να σχηματίσει τριότητα δηλαδή τα πούλια του να βρεθούν συνεχόμενα σε μια ευθεία γραμμή και το καθένα σε ένα σημείο τομής, είτε οριζόντια είτε κάθετε είτε διαγώνια. Όποιος καταφέρει πρώτος και τα τρία τα πούλια του να τα τοποθετηθούν σε μια ευθεία γραμμή τότε είναι ο νικητής του παιχνιδιού. Κάθε παίχτης προσπαθεί να διασπάσει την σειρά που σχεδιάζει ο άλλος και συγχρόνως σχεδιάζει στο μυαλό του πώς να φτιάξει πρώτος την δική του τριότητα και πως θα αποκλείσει τον αντίπαλο για να φτιάξει εκείνος την δική του.

Πhγή: www.antroni.gr

https://www.antroni.gr/8-frontpage/1969-i-triotita-ena-ksexasmeno-paidiko-paixnidi

«Μούγκα στην στρούγκα» από την «Πρωινή» και το «Ιόνιον FM” σε μηνύματα αναγνωστών.

Γράφει: ο Κώστας Παπαντωνόπουλος

Δείτε πως απαξιώνει ο Τύπος της Ηλείας τους αναγνώστες του! .

Αναφερόμαστε εδώ στην Εφημερίδα «Πρωινή» και το Ρ/Σ «Ιόνιον FM».

Πριν λίγες μέρες μου έστειλαν το δημοσίευμα της «Πρωινής»  με τίτλο «Κόντρα και έκτακτο συμβούλιο στη Γαστούνη για τον Γεώργιο Σισίνη» που το υπογράφει ο κ. Παναγιώτης Φωτεινόπουλος.

Διάβασα το άρθρο και το κείμενο που παρέθεσα κάτω στις 26.10.2022, 14:49,  τις αντιρρήσεις μου αφού πρώτα τους έγραψα όλα τα στοιχεία μου, μέιλ και την ιστοσελίδα που εκπροσωπώ.

Μου απάντησαν το σύστημα ότι: «το μήνυμά σας περιμένει έγκριση». 

Το μήνυμα βέβαια δεν εγκρίθηκε ποτέ ούτε θα εγκριθεί όπως δεν εγκρίθηκε και από το ραδιόφωνο και τους δημοσιογράφους του “Ιόνιον  FM” Κολόκα Αργυροπούλου με το ίδια σχεδόν θέμα:

Απάντηση προς τον Ρ/Σ Ιόνιον FM για τον Σισίνη» που μπορείτε να δείτε εδώ: 

Τα Μέσα ενημέρωσης της Ηλείας, έντυπος - ηλεκτρονικός, ραδιόφωνα κλπ περιοδικά εκτός ολίγων φωτεινών εξαιρέσεων, είναι με το σύστημα και δεν μπορούν να «σπάζουν αυγά», ζουν κυρίως με τις  διαφημίσεις των πολιτικών γι αυτό και έχουν απαξιωθεί από τους σκεπτόμενους Ηλείους.

Όσο για τους φανατικούς Σισινικούς που τους παρέσυραν οι ως τώρα Ιστορικοί μας ας προσέξουν για να μην τους «φτύνουν» αργότερα τα παιδιά και τα εγγόνια τους διότι ο Τουτούνης δεν αστειεύεται και τα περισσότερα έγγραφα που παραθέτει ως τώρα αλλά και τα περισσότερα που έρχονται στο επόμενο βιβλίο μας είναι από τα «Γενικά Αρχεία του Κράτους» υπογεγραμμένα από τους πραγματικούς αγωνιστές και όχι τους «μαϊμού» Σισινικούς και δεν αμφισβητούνται κύριοι το δήμου Πηνειού και άλλοι!

Βασιλική Μπαντούνα, χήρα του Κουτσογιώργη (1931-2022), Σπαρτουλιά

Έφυγε από κοντά μας την Τετάρτη 2.11.2022 η Βασιλική Μπαντούνα, χήρα του +Γεωργίου Μπαντούνα (Κουτσογιώργη) που γεννήθηκε πριν 91 χρόνια στον Ξηρόκαμπο Ηλείας.

Η κηδεία της θα γίνει την Παρασκευή στις 14.00 στην Σπαρτουλιά και η ταφή στο Αντρώνι.

Στα παιδιά της  Φωτεινή, Αλεξάνδρα, Φώτη και σε όλους τους συγγενείς της εκφράζουμε τα συλλυπητήριά μας.

Την σελίδα ενημέρωσε ο φίλος Γιώργος Μαρκόπουλος από την Γιάρμενα και μια φίλη από την Σπαρτουλιά.

Η θειά Βασιλική ήταν κόρη του Θοδωρή και της Κωνσταντίνας Μπαλοράχου από τον Ξηρόκαμπο. Παντρεύτηκε το 1952 τον Κουτσογιώργη (πέθανε τα Χριστούγεννα του 2002) σε έναν επεισοδιακό γάμο στον Ξηρόκαμπο που προσήλθαν με τα άλογα τους, πάνω από 200 Αντρωναίοι.

Συμπεθεροκόποι ήταν ο Γιαννάκης και ο Σκούρκος που θέλοντας να αποκρύψουν το πρόβλημα του γαμπρού υπερέβαλαν και όταν έφτασαν στο Ανάθεμα έκαναν έτσι με τα χέρια και έδειξαν όλα τα πλάγια ως περιουσία του γαμπρού.

Στο σπίτι είχαν τοποθετήσει τον Γιώργη μπροστά από τον πάγκο με όλα τα εργαλεία και την καλοπόδα που συμπλήρωνε το σκηνικό που είχαν δανειστεί από τον Κόνσουλα όπου ο γαμπρός παρίστανε τον ειδικευμένο τσαγκάρη.

Θα γιόρταζε σήμερα και ο Δήμος Κ. Μπαντούνας (του Καραλή)

Χρόνια πολλά στους : Δημήτριος, Δημήτρης, Δημητρός, Μίμης, Τζίμης, Μήτσος, Τζιμάκος, Μητσάκος, Μήτρος, Ντέμης, Ντίμης, Δήμητρα, Μιμή, Μιμίκα, Δημητρία, Ντίμι, Ντέμη, Δήμος, Γλύκων, Γλυκός, Λέπτινος, Λεπτίνα, Λούππος, Λούππης, Κυπαρισσία, Παρεσίνα, Παρεσσία, Παρέσια, Παρέσσα.

Θα γιόρταζε σήμερα και ο Δήμος Κ. Μπαντούνας (του Καραλή), ένας παλιόφιλος που μας έφυγε νωρίς, μια ιδιάιτερη προσωπικότητα του χωριούμας.

Αισθάνομαι ότι του χρωστάω ένα αφιέρωμα.

ΠΥΡΙΑ…!

 Συλλογή καταγραφή Ηλίας Τουτούνης

Ο άνθρωπος για ν’ αντιμετωπίσει διάφορες αρρώστιες, συν τον χρόνο εφεύρε διάφορα γιατροσόφια. Όταν κάποιος ασθενής είχε ξηρά πλευρίτιδα δηλαδή σφάχτη (πόνο) στη μέση ή στις πλάτες, για να τον απαλύνουν στο σημείο που πονούσε του έβαζαν ζεστό σταχτοπύρι.

Αυτό ήταν στάχτη βρασμένη ή καβουρντισμένη μέσα σε μια πάνινη σακούλα ή κάλτσα, με θερμοκρασία ίσια που να το δέχεται ο ασθενής ή και σακουλάκια με άμμο καβουρντισμένο (ψημένο). Το σταχτοπύρι το έβαζαν περισσότερο σε μικρά παιδιά και σε γέρους.

Άλλη μέθοδος ήτανε το πίτουρο. Ζεσταίνανε το πίτουρο σ’ ένα τηγάνι ή σε ταψί το βάζανε σε μια μάλλινη σακουλίτσα ή κάλτσα και το βάνανε στο μέρος που πονούσε ο άρρωστος.

ΤΟ ΝΥΧΤΕΡΙ…!

 Συλλογή – καταγραφή Ηλίας Τουτούνης

Τα παλιά τα χρόνια, κατά τους χειμερινούς μήνες, τότε που οι γυναίκες της υπαίθρου δεν είχαν εναλλακτικούς τρόπους διασκέδασης, και η νύχτα ήταν μεγάλη και έξω από τα σπίτια έκανε κρύο, είχαν συνδυάσει εργασία και διασκέδαση. Αυτός ο τρόπος εργασίας και διασκέδασης «να σκοτώσουνε την ώρα», όπως λέγανε ήταν το νυχτέρι. Οι άνδρες κυρίως από τον Νοέμβριο μήνα, που λόγω των βροχών λιγόστευαν οι εργασίες στην ύπαιθρο, κλείνονταν στα σπίτια ή στα καφενεία του χωριού. Εκεί εύρισκαν την παρέα τους κουβέντιαζαν, έπαιζαν χαρτιά, διασκέδαζαν, μιλούσαν για τις δουλειές τους, τα προβλήματά τους κ.ά.

Οι δε γυναίκες που παρέμεναν στο σπίτι να συγυρίσουν το σπίτι, να προσέχουν τα παιδιά, να τα ταγίσουν να τα κοιμίσουν, να έχουν φωτιά κ.λπ. κατά τις ατέλειωτες και παγωμένες χειμωνιάτικες νύχτες, ήσαν σχεδόν αποκλεισμένες από κάθε είδους διασκέδασης. Γι’ αυτό του λόγο, είχαν βρει την ιδανική λύση για εκείνες τις εποχές, να μαζεύονται στα σπίτια να κουβεντιάζουν, να διασκεδάζουν με τον τρόπο τους, και ταυτόχρονα να προσφέρουν ελαφρά χειρονακτική εργασία. Αυτή η σύναξη στα σπίτια κυρίως τις βραδινές ώρες ονομάζονταν νυχτέρι.

ΧΑΙΡΕΤΑ ΜΟΥ ΤΟΝ ΠΛΑΤΑΝΟ…!

 Καταγραφή Ηλίας Τουτούνης

Η παροιμιώδης φράση «Χαιρέτα μου τον πλάτανο!», που ανελλιπώς ακόμη και σήμερα ακούγεται, κατά την παράδοση, φαίνεται να την πρόφερε για πρώτη φορά ένας οδοιπόρος.

Παλιά που δεν υπήρχαν μηχανοκίνητα μέσα μεταφοράς και τα οδικά δίκτυα ήταν πρωτόγονα, η μετακίνηση γινόταν με τα πόδια και με τα υποζύγια (άλογα, μουλάρια, γαϊδούρια και βόδια).

Πολλοί άνθρωποι, που δεν διέθεταν ζώα για την μετακίνησή τους, τότε επιστράτευαν τα ποδάρια τους και πήγαιναν από κοντινές αποστάσεις μέχρι και εκατοντάδες χιλιόμετρα μακριά. Τελευταία για τους νέους που ίσως δεν γνωρίζουν, ένα παράδειγμα ήταν κατά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, όταν μετά την υποταγή στις Γερμανικές Δυνάμεις κατοχής, οι στρατιώτες μας, από το Μέτωπο, γύρισαν στον τόπο τους με ποδαρόδρομο. Σκεφθείτε τώρα από την Μακεδονία κάποιος να φθάσει στην νότια Πελοπόννησο, πόσα χιλιόμετρα περπάτησε, μέσα σε κακουχίες κ.λπ.

Ο ΦΛΟΥΔΟΣ ή ΤΟ ΞΕΦΛΟΥΔΙΑΣΜΑ ΤΟΥ ΑΡΑΠΟΣΙΤΙΟΥ

 Συλλογή καταγραφή Ηλίας Τουτούνης

Παλαιότερα η καλλιέργεια του καλαμποκιού ήταν αναγκαία για τους κατοίκους της υπαίθρου και καλλιεργούταν σε γόνιμα και ποτιστικά χωράφια. Υπήρχαν όμως και περιπτώσεις όπου καλλιεργούσαν και ξερικά αραποσίτια.

Πριν μηχανοποιηθούν οι αγροτικές καλλιέργειες, η σπορά του αραποσιτιού άρχιζε πολύ πιο αργά από τις σημερινές ημερομηνίες περίπου στα τέλη του Μαΐου. Για να ετοιμάσουν το χωράφι για σπορά, όργωναν με το ζωήλάτο αλέτρι δυο φορές για να σπάσουν και να στρώσουν οι μάτσες (σβώλους) και να μαλακώσει το χώμα. Έπειτα το σβαρνίζανε με την ξυλόσβαρνα, για το ίσιωμα του χώματος, την διάσπαση μικρών ματσών και τέλος για την διατήρηση της υγρασίας. Έπειτα έπαιρναν τον σπόρο και τον φύτευαν σε αράδες. Συνήθως το δασοφύτευαν διότι αρκετά εξ αυτών δεν φύτρωναν και δεν τους βόλευε να έχει αριομάδες. Μετά από ένα μήνα από το φύτρωμά του καλαμποκιού, γινόταν ο σκάλος και η αραίωση εκεί που ήταν δασοφυτρωμένα για να μην είναι δασιά και να επιτρέψουν στα υπόλοιπα να έχουν την ιδανική ανάπτυξη του, ενώ αργότερα γινόταν το βοτάνισμα από τ’ αγριόχορτα. Οι εργάτες στον σκάλο έμπαιναν σε πλάγια σειρά και έβγαζε ο καθένας τον έργο ή όργο του, δηλαδή την έκταση που του αναλογούσε σύμφωνα με την σειρά και την λωρίδα του. Ο όρος όργος προσδιόριζε το πλάτος που ισούταν με μια οργιά. Στο ίδιο χωράφι ανάμεσα στις αραποσιτόκλαρες οι χωρικοί φύτευαν και μερικά φασόλια αναρριχώμενα. Και στις άκρες του χωραφιού φύτευαν κολοκυθιές και σπόρια από το φυτό σόργο, όπου από αυτό κατασκεύαζαν τις σκούπες (σαρώματα).

ΞΕΒΓΑΛΤΗΣ

 Καταγραφή Ηλίας Τουτούνης

Ένα άγνωστο επάγγελμα που χάθηκε!

Η ορολογία προέρχεται από την λέξη ξεβγάζω ή ξεβγάνω (ρήμα μετβ.) αόρ: (έ) ξέβγαλα και (έ) ξέβγαινα, μετχ. Παθ. Παρακ. ξεβγαλμένος= ξεπλένω με άφθονο νερό τα πλυμένα ενδύματα προς τελική απαλλαγή αυτών από το σαπούνι, ή προπέμπω κάποιον, εξαποστέλλω, αλλιώς παραβγάζω.

Επίσης σημαίνει απαλλάσσομαι από κάποιον, τον βγάζω από την μέση (Θέλω να ξεβγάλω αυτή την υποχρέωση, ν’ απαλλαγώ αυτής ανταποδίδοντας τα ίδια ή ίσα) και κατ’ επέκταση αφανίζω, θανατώνω «Θα με ξεβγάλεις με όσα μου κάνεις)», «Θα με πεθάνεις».

Ακόμα σημαίνει παραπλανώ, παρασύρω, οδηγώ, θανατώνω, παρασύρω μια γυναίκα στην διαφθορά, οδηγώ ή καταστρέφω κάποιον ηθικά «Τον έχει για ξέβγαλμα», «Τον ξέβγαλε». «Κάτσε να σε ξεβγάλω να μην σε φάνε τα σκυλιά».

ΞΥΛΟΠΗΚΤΟΣ ΤΟΙΧΟΣ – ΤΣΑΤΟΥΜΑΣ ή ΤΣΑΤΜΑΣ

 Λαογραφική συλλογή, επιμέλεια Ηλίας Τουτούνης

Τσατουμάς ή τσατμάς, λέγεται η τοιχοποιία (συνήθως εσωτερική) που αποτελείται κυρίως από ξύλινο σκελετό με κάθετα και οριζόντια ξύλινα στοιχεία (δοκάρια) στήριξης, σε συνάρτηση με μια ξυλότυπο κατασκευή με επίσχρισμα πηλού.

Η κατασκευή λειτουργούσε σαν εσωτερικό χώρισμα των οικιών συνήθως των φτωχότερων ανθρώπων και πολλές φορές για ελαφρύτερη κατασκευή. Αρχικά στηρίζεται και ταυτόχρονα αποτελείται από το οριζόντιο πάνω δοκάρι, σε πολλές περιπτώσεις αποτελεί το δοκάρι της στέγης, στο οποίο καρφώνονταν τα κατακόρυφα (όρθια) στοιχεία του σκελετού, τα οποία λέγονται ορθοστάτες.

Αριστερά και δεξιά αυτού του πλαισίου, συνήθως καρφώνονταν με καρφιά, η δένονταν με φυσικές ίνες καλάμια ή ξύλινες βέργες (λούρες στην τοπική μας διάλεκτο) ή και ξύλινοι πήχεις ισομεγέθεις και κυρίως ίδιου πάχους. Με αυτό καλυπτόταν ολόκληρη η κατασκευή από τον δάπεδο έως το ταβάνι, αριστερά και δεξιά του σκελετού. Η απόσταση μεταξύ τους δεν ξεπερνούσε τα δυο εκατοστά. Αυτή την κατασκευή στον τόπο μας πριν ακόμη επιχρισθεί με άργιλο (γλίνα) την ονόμαζαν καλαμωτή. Σημειωτέον ότι τα καλάμια και τα ξύλα έπρεπε να έχουν κοπεί με φεγγάρι και να είναι αποξηραμένα, επίσης έπρεπε να έχουν αφαιρεθεί και η φλούδα, για λόγους στερεότητας και μακροζωίας της κατασκευής.

ΦΟΝΟΣ ΕΝ ΗΛΕΙΑ ΤΟΥ ΔΙΑΣΗΜΟΥ ΖΩΟΚΛΕΠΤΟΥ ΙΠΗ ΑΠΟ ΤΗΝ ΓΙΑΡΜΕΝΑ

Παρά του εν εν Πύργω  ανταποκριτικού μας ελάβομεν το ακόλουθο τηλεγράφημα:

Τηλεγραφήματα προς τας ενταύθα αρχάς ανήγγειλον τον ακόλουθον δραματικόν φόνον αρχιζωοκλέπτου Δήμ Ίπη λαβόντα χώραν χθες έξωθι του χωρίου Ώλενα του ομώνυμου δήμου. Ο ζωοκλέπτης Ίπης ή μάστιγξ ολοκλήρων επαρχιών είχε κλέψει προ ημερών τους ίππους των χωρικών Γ. Αστερή και Αθ. Χρονόπουλου καταδιωχθείς δε υπό του αστυνόμου Πηνείων κ. Άνθ. Κάτρη δεν συνελήφθη καταφυγών μετά των κλαπέντων ζώων εις άγνωστον μέρος. 

Κωνσταντίνος Δ. Λαμπαδάς (Con Labathas) 1929-2022 Αυστραλία

Έφυγε από κοντά μας στις 20.09.2022 ο Κωνσταντίνος Λαμπαδάς του +Διονυσίου (Χαντρελή) και της +Γιαννούλας που γεννήθηκε πριν 93 χρόνια στο Αντρώνι.

Η νεκρώσιμη ακολουθία θα ψαλή σήμερα Παρασκευή 14.10.2022 και ώρα Αυστραλίας 11.00 στον Ναό του Αγίου Νικολάου στο Kingston Canberra, η δε σορός του θα ενταφιαστεί στο Κοιμητήριο του Mitsell (Plot 501).

Στα παιδιά του Άννα (Anna), Διονύση (Dennis Labathas) και σε όλους τους συγγενείς του εκφράζουμε τα συλλυπητήριά μας.

Ο Κώστας Λαμπαδάς είχε φύγει μικρός στην μακρινή Αυστραλία και γύρισε όσο ζούσε ο πατέρας του. Η αδελφή του η Γεωργία που ήταν παντρεμένη στο Κούμανι φρόντισε να τον προξενέψει με την κόρη του Λινάρδου. 

Εκείνο το διάστημα τον είχα δει στο σπίτι μας στο Αντρώνι καθ ότι έχουμε στενή συγγένεια με την μάνα του, την αείμνηστη Γιαννούλα.

Καλό του ταξίδι!

Τελευταία είχα κινήσει «γη και ουρανό» να τον βρω και σήμερα έμαθα τα θλιβερά μαντάτα από τον πατριώτη μας που ζει στην Αστράλια, Θανάση Μπαντούνα του Καραμάνη!

Πηγή: Εφημερίδα, "Ο ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ ΚΗΡΥΚΑΣ" Σάββατο 8 Οκτωμβρίου 2022

Φωτο: Helen Divri

Καταγραφή επιμέλεια Ηλίας Τουτούνης Ραβδί, ή ράβδος (γένους θηλυκού) = μακρόστενο κυλινδρικό κομμάτι συμπαγούς και σχετικά άκαμπτου υλικού. Ραβδί λέγεται ο λεπτός κορμός περίπου στο πάχος της λαγούσας (μαγκούρας) από κάποιο ξυλώδες σκληρό φυτό. Αυτοί που ήθελαν να κατασκευάσουν ραβδιά, επέλεγαν ξύλα από διάφορα δένδρα και να προέρχονται κυρίως από λαίμαργα (κολομπούκια ή κωλοβούτια). Τα καλύτερα αυτών προέρχονταν από άγρια ελιά από πουρνάρι, σκίντο, σμέρτο, μελιό, αγκλαβουτσά, κρανιά, έλατο κ.ά. Τα πιο γερά ήσαν αυτά που είχαν εξογκώματα (ζιόγκους). Ραβδιά λέγανε τους διακονιαραίους, στο χωριό Ρεκούνι (σημ. Λευκοχώρι) Γορτυνίας. Κάποτε στο Ρεκούνι πήγε κάποιος φοροεισπράκτορας να εισπράξει βεβαιωμένους φόρους. Η απάντηση τους ήταν λακωνική: «-Να περάσεις όταν γυρίσουν τα ραβδιά». Εννοούσε όταν θα γύριζαν οι επαγγελματίες διακονιάρηδες με τα λεφτά για ν’ αποπληρώσουν. Ο δε φοροεισπράκτορας, νόμισε ότι του εννοούσαν ότι όταν τα ίσια ραβδιά γυρίσουν κουλούρα τότε θα πληρωθεί, δηλαδή ποτέ! Το επάγγελμα του διακονιάρη στο Ρεκούνι, μεταδιδόταν από πατέρα σε παιδί και σε εγγονό και ούτω καθεξής. Όσα πιο πολλά ραβδιά υπήρχαν στην οικογένεια, τόσο πιο ισχυρή γινόταν. Ενοικιάζανε από φτωχούς γονείς παιδιά ανάπηρα όπως κουτσά, στραβά, κουλά, μουγκά, καμένα στο πρόσωπο ή στο σώμα τα μυούσαν και τα γύμναζαν κάμποσο καιρό στα μυστήρια της και τα τερτίπια της διακονιάς και έπειτα τα ξαμολούσαν σε στέκια, σε πανηγύρια, σε εκκλησίες κ.ά. και έκαναν χρυσές δουλειές, κάτι το ανάλογο που γίνεται και σήμερα. Επίσης παλιά όποιος είχε όλο αγόρια, λόγω του ότι ήσαν αρσενικά, με περίσσια κομποφανία έλεγε έχω τόσα ραβδιά στο σπίτι μου! Ραβδί στην γκλίτσα Το ραβδί ήταν προέκταση διαφόρων εργαλείων όπως της γκλίτσας, της σκούπας, γράβαλων, αραχνιέρας, φουρνόπανου, κ.λπ. Μακρυράβδια ή τέμπλες ή και ραβδιστήρια λέγονται τα μεγάλα ραβδιά που τα χρησιμοποιούσαν για το ράβδισμα (κτύπημα στα κλαδιά των δένδρων για να πέσουν οι καρποί ή τα φύλλα κάτω στο έδαφος) της ελιάς, καρυδιάς, αμυγδαλιάς, φουντουκιάς, βελανιδιάς, καστανιάς, κ.λπ. επίσης με ραβδιά κατασκεύαζαν το ζεμπίλι ή ζιμπίλι, για την μεταφορά χόρτων, σανού και άχερων. Επίσης με ραβδιά κατασκεύαζαν φράχτες καλύβες κ.λπ. Το ραβδί ως όπλο και ως υποβοηθητικό εργαλείο: Το ραβδί ήταν ένα όπλο αντίστασης και επίθεσης στα χέρια όσων το κρατούσαν και ουδείς νόμος το απαγόρευε. Στην περιοχή μας κοντά στην Αμαλιάδα, παλιά ήτα ένας, ας πούμε νταής, που παραφυλούσε κυρίως σε περάσματα τα βράδια και με το ραβδί του κοπανούσε τους εχθρούς του. Κάποιος έλεγε ότι: «Δεν φοβάμαι τον τάδε… φοβάμαι το ραβδί του!» Στην βόλτα (περπάτημα) σε ανώμαλους δρόμους οι περπατητές πάνα χρησιμοποιούν το ραβδί για να τους υποβοηθά και για αμυντικό μέσο από επίθεση σκυλιών, φιδιών κ.λπ. Γενικά το ραβδί χρησιμοποιήθηκε ως υπομόχλιο μεταφοράς, για βοήθεια στο περπάτημα στην ανάβαση και κατάβαση πλαγιών, ως μέσον επίθεσης και άμυνας, ως όπλο κατά επιθετικών ζώων και ερπετών, ως όπλο κυνηγίου, ως μέτρο, ως εργαλείο ανίχνευσης, βάθους νερών πυκνόφυλλων θάμνων, βάλτων, ελών, περασμάτων, και τέλος ως ξεκούρασης των χεριών. Τα ραβδιά τα κατασκεύαζαν σε μήκος ενός μέτρου και είκοσι εκατοστών. Έτσι το είχαν και σαν μέτρο μήκους, λέγοντας αυτό έχει π.χ. δέκα ραβδιά…! Οι τσοπάνηδες το ραβδί το έπλεκαν στον ώμο τους και επάνω περνούσαν τα χέρια τους για να ξεκουράζονται. Επίσης το έβαζαν οριζόντια στην μέση τους και περνούσαν από επάνω τα χέρια και αγκιστρώνονταν στον κόμπο για να ξεκουράζονται όταν περπατούσαν αργά βοσκώντας το κοπάδι τους. Στον στρατό στις Ειδικές Δυνάμεις είχα μάθει πως μ’ ένα ραβδί και μόνον και χωρίς κανένα σχοινί, μπορούσα να δένω και να κρατώ μ’ ασφάλεια αιχμαλώτους. Με ραβδιά κατασκεύαζαν κλωβούς για μικρά ζώα και οικόσιτα πτηνά, στύλωναν μικρά δενδράκια, ντομάτες, αμπελοειδή, άνθη κ.λπ. Το ραβδί στην ύφανση: Για να υφάνουν στους αργαλειούς, το μάκρος του στημονιού και του πανιού που ύφαιναν το μετρούσανε με το ραβδί. Το ένα ραβδί ήτανε πεντέμισι (5,5) μέτρα. Το κάθε ραβδί είχε 12 χεροπήχια. Το ένα χεροπήχι είχε μάκρος από τον αγκώνα μέχρι τον δείκτη του χεριού, δηλαδή 48 πόντους.. το ένα χεροπήχι είχε 6 ρούπια, το κάθε ρούπι είχε 8 πόντους. Δημοτικό τραγούδι που αναφέρεται στο ραβδί: Πήρα το ραβδάκι μου, και το παλιοσακάκι μου να σκαλώσω στο βουνό, σήμερα απ’ το πουρνό. Στο σκαλί σα σκάλωνα με τα ζουδάκια μάλωνα με τα ζούδια με τα φίδια κι μ’ ένα κοπάδι γίδια. Ας είναι καλά το ραβδάκι μου, το παλικαράκι μου δεν το φοβίζουνε τα φίδια, τα ζούδια και τα γίδια. Καταγραφή Ηλίας Τουτούνης Παροιμίες και παροιμιώδεις εκφράσεις που αναφέρονται στο ραβδί: Την στύση του πέους την λέγανε ραβδί: «Είναι η πούτσα του ραβδί!» -Ααά…ρε ραβδί που σου χρειάζεται…! -Αν δεν έχεις ραβδί, μην ανεβαίνεις στο βουνί! -Έγινε ραβδί από την πείνα. -Είδε και η νύφη την ψωλή και την πέρασε για ραβδί. -Είστε πολλοί; -Εγώ και το ραβδί μου! -Εκατό ραβδιές σε ξένο κώλο δεν σε πονάνε. -Εσύ το μαχαίρι σου κι εγώ τα ραβδί μου. -Η πουτάνα όπου κι δει ραβδί το συλλογιέται για ψωλή! -Η προβατίνα που θέλει να ξυστεί πάει στου τσοπάνη το ραβδί -Η πρώτη γυναίκα σκλάβα η δεύτερη κυρά μου και η παραδευτερώτερη ραβδί του κεφαλιού μου. -Η ράβδα με τα ζώγκια, μου ’σπασε τα δόντια. -Θα πέσει η Αγία Ράβδος. -Κάλιο ραβδιά, παρά μαχαιριά! -Καλόπιανε τον σκύλο αλλά βάστα και το ραβδί σου. -Καλού κακού, κράτα κι ένα ραβδί! -Κάποιος δεν είχε ποιον να ρωτήσει και ρώταγε το ραβδί του! -Κι αν είναι η τσέπη μου αδειανή, έχω την πούτσα μου ραβδί! -Κοιλιά αδειανή πούτσα ραβδί, κοιλιά γιομάτη πούτσα αντεράτη! -Κοντός άνθρωπος, τρανό ραβδί κρατάει! -Μαύρο μουνί που σ’ έβγανε και κόκκινη ραβδούσα (ματσούκα). -Να σε φυλάει ο Θεός από πουτάνας βρακί και από βλάχου ραβδί. -Όποιος βρίσκει χωριό χωρίς σκυλιά περιπατεί δίχως ραβδί. -Όποιος γέρος δεν κρατεί θέλει μια με το ραβδί. -Όποιος θέλει δυο ραβδιά, σε βουνό μην ανεβαίνει! -Όποιος φοβάται, πάντα ραβδί κρατάει! -Όπου δεν πίπτει λόγος πίπτει ράβδος. Λέγεται για κάποιον που δε συνετίζεται με τα λόγια και απαιτούνται δραστικότερα μέτρα συνέτισης (ξυλοδαρμός). Πρόκειται για νεότερη λόγια παραφθορά της φράσης "ὃν οὐ τύπτει λόγος οὐδὲ ῥάβδος" (σε όποιον δεν πιάνει ο λόγος δεν πιάνει ούτε το ξύλο), που αναφέρεται σε παροιμία της βυζαντινής (ή παλαιότερης) εποχής: Ὃν οὐ τύπτει λόγος οὐδὲ ῥάβδος: ἐπὶ τῶν μὴ πειθομένων τοῖς εἰσηγουμένοις τὰ βέλτιστα. (Μηχαήλου Ἀποστόλου τοῦ βυζαντίου, Συναγωγὴ παροιμιῶν, 12, 77, 1). -Όπου δεν φθάνει η χέρα μου, φθάνει η ράβδα μου! -Όσο κοντό είναι το ραβδί, τόσο δυνατές ξυλιές ρίχνει! -Πούλα και τα παπούτσια σου, μα κράτα το ραβδί σου! -Ραβδί που λυγίζει, πούτσα λογιάζεται. -Ραβδίζει αγέρα και καταβρέχει το ποτάμι…! (Άσκοπες κινήσεις) -Σαράντα ραβδιές σε ξένο κώλο δεν με πονάνε! -Τα κοντά ραβδιά τσακίζουνε πλευρά. -Το κακό σκυλί, η πουτάνα και ο κλέφτης θέλουνε ραβδί! -Το ραβδί έχει δυο άκρες, η μια για εκείνον που το έχει και την άλλη για τον εχθρό του. -Το ραβδί έχει δύο άκρες, μια για τον νοικοκύρη και μια για τον μουσαφίρη! -Του γέρου η ψωλή, σάπιο ραβδί. -Του παλικαριού η ραβδιά είναι γλύκα και χαρά και του γέρου τα κανάκια είναι πίκρες και φαρμάκια. -Φυλάξου από στραβό ραβδί. -Ψωλή μου, ραβδί μου…! Λεξιλόγιο: -Η ράβδος του Μωυσή αναφέρεται στη ράβδο (υποτίθεται ένα είδος ξύλινου ραβδιού), που έφερε ο Μωυσής στην Παλαιά Διαθήκη. Για να αποδείξει την αποστολή του, ο Θεός γνωστοποίησε στον Μωυσή τη δύναμη να κάνει θαύματα μέσω μιας ράβδου που είχε στο χέρι του. -Η ποιμαντορική ράβδος ή Αγία Ράβδος ή πατερίτσα είναι εξάρτημα - σύμβολο της αρχιεροσύνης στην Ορθόδοξη Εκκλησία (του επισκόπου, του Μητροπολίτου, του βοηθού επισκόπου, του Αρχιεπισκόπου και του Πατριάρχου), όπως και στην Καθολική, Αγγλικανική, και Ανατολική Εκκλησία. Στην κορυφή της έχει έναν σταυρό ανάμεσα από δύο φίδια. -Ραβδιές επεισόδιο: Κάποιον το συνέλαβαν να έχει κλέψει μια κότα και ο αγάς τον δίκασε να τον ραβδίσουν, τόσες ραβδιές, όσα πούπουλα είχε η κότα! -Κοντόραβδο, έλεγαν το μικρό ραβδάκι. -Μαγική ράβδος, της Κίρκης, του Άδη, το κηρύκειο του Ερμή. -Ο “λόγος και η ράβδος” =Εφημερίδα των Συντακτών. -Παρά μία τεσσαράκοντα: Από την ιουδαϊκή παράδοση που δεν έπρεπε τα κτυπήματα με το μαστίγιο να υπερβαίνουν τα 40. Επειδή στις τιμωρίες χρησιμοποιείτο συνήθως το φραγγέλιο με 3 απολήξεις, δίνονταν 13 μαστιγώσεις στους τιμωρούμενος με αυτό, οπότε συνολικά 13 × 3 = 39 χτυπήματα – πληγές στην πλάτη, δηλαδή σαράντα ραβδιές πλην μίας, ώστε να μην γίνει υπέρβαση του επιτρεπόμενου ορίου. -Παραμίνα, (paramína). μακρύ, στρογγυλό, χαλύβδινο ραβδί με το οποίο άνοιγαν τρύπες για το φουρνέλο, επίσης το ραβδί που χρησιμοποιούν οι ραβδοσκόποι. -Πέφτει ραβδί, - πέφτει ξύλο (τιμωρία), (μτφ.) γίνεται επίπληξη, μπαίνει τιμωρία. -Ραβδί λέμε και τον πολύ αδύνατο άνθρωπο. «Αυτός είναι σαν το ραβδί!» -Ραβδιάρης, λεγόταν αυτός που κατασκεύαζε ραβδιά. -Ραβδιστής, αυτός που επαγγέλονταν να ραβδίζει τα δένδρα να πέσουν κάτω οι καρποί και να συλλεχθούν. -Ραβδοσκόπος, λέγεται αυτός που προσπαθεί να εντοπίσει υπόγεια ύδατα ή μεταλλεύματα από την κίνηση της παραμίνας, μιας ράβδου που κρατά στο χέρι. -Ραβδοψώλης, ο = ο έχων μεγάλο πέος. -Ραβδώσεις, οι χρωματιστές κηλίδες στο δέρμα ενός ζώου.

 Καταγραφή επιμέλεια Ηλίας Τουτούνης

Ραβδί, ή ράβδος (γένους θηλυκού) = μακρόστενο κυλινδρικό κομμάτι συμπαγούς και σχετικά άκαμπτου υλικού.

Ραβδί λέγεται ο λεπτός κορμός περίπου στο πάχος της λαγούσας (μαγκούρας) από κάποιο ξυλώδες σκληρό φυτό. Αυτοί που ήθελαν να κατασκευάσουν ραβδιά, επέλεγαν ξύλα από διάφορα δένδρα και να προέρχονται κυρίως από λαίμαργα (κολομπούκια ή κωλοβούτια). Τα καλύτερα αυτών προέρχονταν από άγρια ελιά από πουρνάρι, σκίντο, σμέρτο, μελιό, αγκλαβουτσά, κρανιά, έλατο κ.ά. Τα πιο γερά ήσαν αυτά που είχαν εξογκώματα (ζιόγκους).

Ραβδιά λέγανε τους διακονιαραίους, στο χωριό Ρεκούνι (σημ. Λευκοχώρι) Γορτυνίας. Κάποτε στο Ρεκούνι πήγε κάποιος φοροεισπράκτορας να εισπράξει βεβαιωμένους φόρους. Η απάντηση τους ήταν λακωνική:

ΜΙΑ ΦΕΤΑ ΨΩΜΙ… ΤΟ ΚΟΛΑΤΣΙΟ ΤΩΝ ΠΑΙΔΙΩΝ…!

 Καταγραφή Ηλίας Τουτούνης

Μια φέτα ψωμί ήταν το πρόχειρο φαγητό που μαζί με διάφορα φαγώσιμα είδη, έσβηνε την πείνα κυρίως των παιδιών κατά το διάλλειμα του σχολείου, το απόγευμα και οποιεσδήποτε ώρες πεινούσαν πριν να γίνει το φαγητό. Στο διάλλειμα του σχολείου ξαπολιόμαστε στα σπίτια μας και επιστρέφαμε με τις φέτες του ψωμιού στα χέρια επαλειμμένες με ότι είχε η κάθε οικογένεια στην φτώχεια της. Θυμάμαι στο χωριό μου, όταν ήμουν μαθητής, ένα λιάρο σκυλί ο Μπελώνης του Γκαραβελάκου, που βούτηξε την φέτα με το λίπος από τα χέρια μαθητή και αυτός έβαλε τα κλάματα για το ψωμί που έχασε. Ακόμη έχω την εικόνα που κάποιο παιδί που σίγουρα πεινούσε, άρπαξε την φέτα από κάποιο άλλο μικρότερο και έφυγε τρέχοντας.

Επίσης πάλι θυμάμαι όταν παιδιά πηγαίναμε σε κάποιο σπίτι μας φίλευαν μια φέτα ψωμί σκέτη ή και με κάποιο συνοδευτικό.

ΓΙΩΡΓΟΣ ΚΟΣΜΟΠΟΥΛΟΣ ΤΟΥ ΣΩΚΡΑΤΟΥΣ, (ΕΝΔΥΜΙΩΝ) Ο ΟΛΥΜΠΙΟΣ ΕΛΛΗΝΑΣ

Ανεπάντεχο το θλιβερό νέο του θανάτου του φίλου και συνδημότη Γιώργου Κοσμόπουλου από τα Ολύμπια. Ξεκίνησε την ζωή του με μια φωτογραφική μηχανή στο χέρι, να εργάζεται ως φωτορεπόρτερ σε μεγάλα πρακτορεία και εφημερίδες και αυτή του την αγάπη την κράτησε ως το τέλος. Όλα άλλαξαν τεχνολογικά στην φωτογραφία αλλά ο Γιώργος εκεί, εξακολουθούσε να «παίζει» και να δημιουργεί με το παραδοσιακό φιλμ στο σκοτεινό θάλαμο με τα χημικά. Δεν θα ξεχάσω τις εξαίσιες φωτογραφίες με θέμα την νεροτριβή της Ορεινής (Μοστενίτσας) που προορίζονταν για το περιοδικό «Δίβρη» αλλά και του Σκυλοκέφαλου και Κυνοβιάρχη από το εκκλησάκι των Αγίων Αναργύρων στο Αντρώνι όπου από εκεί άρχισε και η γνωριμία μας. 

Τον συναντούσα όμως και σε εκδηλώσεις της Ηλείας και τα καλοκαίρια στο κέντρο στα Ολυμπία, απέναντι από τον πλάτανο, στο εστιατόριό του με το όνομα «Σώκρατες».  

Μού έλεγε χαριτολογώντας: «Εγώ με την φωτογραφική και εσύ με την κάμερα θα πάρουμε την Πόλη...». 

Περισσότερο όμως μας ένωσε η κοινή μας αγάπη για τον Αρχαίο Ελληνικό Πολιτισμό. 

Στις συζητήσεις μας ήταν «ποταμός» γνώσεων και η κουβέντα περιστρέφονταν κυρίως στην ιστορία, την λαογραφία αλλά και γενικότερα στα της Ηλείας. Ατέλειωτες όμως ήταν τους χειμώνες και οι τηλεφωνικές συνομιλίες μας.

ΠΑΡΑ ΤΟ "ΜΠΟΪ ΤΟΥ", ΑΝΤΙΔΗΜΑΡΧΟΣ ΣΤΑ ΟΛΥΜΠΙΑ

Να τον χαίρεστε κύριε δήμαρχε και σε ανώτερα αλλά μαζί θα τα πούμε δια ζώσης στα χωριά μας τις ημέρες των εκλογών.

Κανονικά εγώ θα έπρεπε να χαρώ χαρά μεγάλη για την προαγωγή αλλά τα γεγονότα με ξεπερνούν.

Μας πρόκανε τα "ευχάριστα" μαντάτα ένας φίλος, μας έστειλε το μήνυμα του νέου αντιδημάρχου:

Lysandros Panagopoylos 

Αποτελεί τιμή η ανάληψη καθηκόντων Αντιδημάρχου στο Δήμο Αρχαίας Ολυμπίας. Αποτελεί τιμή και παράλληλα αίσθημα βαριάς ευθύνης, η αρμοδιότητα του ευαίσθητου τομέα της καθαριότητας και της ανακύκλωσης. Ένα από τα γνωρίσματα του σύγχρονου πολιτισμού και της κουλτούρας μας είναι και η διαχείριση των απορριμμάτων μας. 

Δεν μιλάνε "για σχοινί στο σπίτι του κρεμασμένου". Που την βρήκε την κουλτούρα; στα λύματα που έστελνε στο Φαράγγι ή στους κάδους που έχουν δίωξει από το χωριό; Που ήταν η κουλτούρα όταν "μάσαγαν" τα τρόφιμα των άπορων (ΚΕΑ) συγχωριανών από την διανομή ΤΕΒΑ, σύμφωνα με καταγγελία, Αριθ. Πρωτ. 1504 /16.12.2021 αλλά και μαρτυρίες των δικαιούχων.

Τα σκουπίδια είναι χρυσός κυρ δήμαρχε και εκεί θα υπάρξουν και κονόμες αλλά εδώ θα είμαστε...!

Διαβάστε παρακάτω τι δήλωνε ο νεοδιοριστής αντιδήμαρχος όταν ο Σύλλογος "Ωλονός" κατείγγειλε τον πατέρα του που παρανομούσε στο Αντρώνι  (έφτιαχνε τον βόθρο του σε δασικό χώρο). Ήλθε η καταγγελία στον σύλλογο η οποία  προοθήθηκε αμέσως στις αρχές και προς τιμήν τους, αντέδρασαν άμεσα και συνέλαβαν τον παραβάτη πατέρα του αλλά τι περιμάνατε να μας πεί ο αντιδήμαρχος;  "Το μήλο κάτω από την μηλιά θα πέσει" όπως λέει και ο θυμόσοφος λαός μας. 

Δείτε τι γράφει για τον σύλλογο "Ωλονό και τους ανρώπους του ¨που έχουν βάλει το κεφάλι τους "στον τορβά":

Νικόλαος Μπακάλης (Λοχίας) 1926-2022

 

Έφυγε σήμερα Πέμπτη 6.10.2022 ο Νικόλαος Μπακάλης (Τσελτής) που γεννήθηκε πριν 96 χρόνια στο Αντρώνι.

Η κηδεία του θα γίνει αύριο Παρασκευή στις 12.00 στη γενέτειρά του.

Στα παιδιά του Χριστίνα, Χρύσανθο και σε όλους τους συγγενείς του εκφράζουμε τα συλλυπητήριά μας.

Ο μπάρμπα Νίκος, ο Λοχίας όπως τον έλεγαν, ήταν ένας ήσυχος και χαμηλών τόνων άνθρωπος.

 Από μικρός στα βάσανα όταν έφηβος ακόμη τον στρατολόγησαν οι αντάρτικες δυνάμεις του Δημοκρατικού Στρατού Ελλάδος (ΔΣΕ) μαζί με αρκετά άλλα παιδιά από το χωριό. 

Στην συνέχεια φυλακίστηκε από τον Ελληνικό Στρατό (την Δεξιά).

ΜΠΟΤΣΑ, ΤΣΟΥΚΑΛΙ…!

 Γράφει: ο Κώστας Παπαντωνόπουλος

Το τσουκάλι ήτανε ένα χαλκωματένιο αγγείο με χέρι που έμοιαζε με κανάτα. Το τσουκάλι το βάζανε συνήθως κοντά στην φωτιά ή στο σταχτοφούρνι για να έχει πάντοτε χλιαρό νερό, για κάθε ανάγκη της νοικοκυράς. 

Τα τσουκάλια τα χρειάζονταν να μετράνε τον μούστο, το κρασί, το λάδι, το ξύδι, το γάλα κ.ά. 

Σαν αγγείο μέτρησης το λέγανε μπότσα. Μετράγανε τα κρασιά και λέγανε: «Αυτός έκανε τόσες μπότσες κρασί, ή και τόσες μπότσες λάδι».

Η μπότσα ήταν μονάδα μέτρησης υγρών πριν από την οκά (1,28 κιλά) και χωρούσε δυόμιση οκάδες κρασί, υπήρχαν και άλλες που χώραγαν ένα καρτσούτσο και τις έλεγαν καρτσουτσάρικες.

Οι μπακάληδες με τις εμποροχωριάτικες κουτοπονηριές τους παράγγελναν στους τσουκαλάδες τρεις μπότσες, την «Αγόρω» που χωρούσε δυόμιση και ένα τέταρτο οκάδες και με αυτήν αγόραζαν, την «Πούλω» που χωρούσε δύο και ένα τέταρτο της οκάς κρασί και με αυτήν πωλούσαν και την «Νόμω» που χωρούσε ακριβώς δυόμιση οκάδες, αυτήν την χρησιμοποιούσαν για τον νόμο και τους ελέγχους της εξουσίας.

Αυτό γινόταν με κάθε εργαλείο βάρους και όγκου, όπως με καντάρια, παλάντζες κάρτα, βαρέλες, κουβέλια, γαλοβάρελα κ.λπ.

Να αναστενάξω μάνα μ’ δεν μ’ ακούς, Αναγνόπουλος Κώστας

ΓΥΡΩ ΑΠΟ ΤΟ ΓΑΛΑ…!

Γράφει: ο Κώστας Παπαντωνόπουλος

Γάλα είναι το άσπρο ή ελαφρά κίτρινο το παχύρρευστο υγρό, που εκκρίνεται από τους μαστούς της γυναίκας και γενικά των θηλαστικών μετά τον τοκετό. Είναι θρεπτικό και αναντικατάστατο και προορίζεται για τη διατροφή των νεογνών τους. Η δια του θηλασμού απ’ ευθείας μεταφορά του γάλακτος από τους μαστούς στο πεπτικό σύστημα των νεογνών αποτελεί το μικρότερο κύκλωμα παραγωγής - κατανάλωσης που σημειώνεται στην φύση. Αποτελείται από νερό, λίπος, υδατάνθρακες, ένζυμα, βιταμίνες, άλατα κ.ά. συστατικά.

Λεξιλόγιο:

Ανάρμεγο, αυτό το ζώο που ενώ έπρεπε να έχει αρμεχτεί έχει παραμείνει με το γάλα του, περισσότερο από τον χρόνο αναμονής αρμέγματος.

Ιωάννης Κ. Παναγόπουλος 1961-2022

Έφυγε από κοντά μας σήμερα Παρασκευή 23.09.2022 ο Γιάννης Παναγόπουλος του +Κων/νου (Πατσού) και της +Νικολίτσας που γεννήθηκε πριν 61 χρόνια στο Αντρώνι.

Η κηδεία του θα γίνει αύριο Σάββατο στις 11.00 στη γενέτειρά του.

Στον αδελφό του Γιώργη και σε όλους τους συγγενείς του εκφράζουμε τα πιο θερμά μας συλλυπητήρια.

Ο Γιάννης ήταν καλός, τίμιος και πολύ εργατικός συμπατριώτης. Στον κάμπο είχε το όνομα του καλύτερου εργάτη.

Καλό του ταξίδι! 

Ευχαριστούμε για την ενημέρωση τις κυρίες και τον φίλο Γιώργο Μαρκόπουλο.

Πηγή:https://www.antroni.gr/o-topos-mas/2012-12-06-23-58-15/koinonika/apontes/1949-ioannis-k-panagopoulos-1961-2022

ΓΙΩΡΓΟΣ ΚΑΡΑΧΑΛΙΟΣ ΑΦΗΓΗΣΗ

Ιωάννης Παπαδημητρόπουλος 1936-2022 Πανόπουλο

Έφυγε από κοντά σήμερα Κυριακή 18.09.2022 ο Γιάννης Παπαδημητρόπουλος του +Μιλτιάδη και της +Σωτηρούλας που γεννήθηκε πριν 86 χρόνια στο Αντρώνι.

Η κηδεία του θα γίνει αύριο Δευτέρα στις 16:00 στο Πανόπουλο.

Στα παιδιά του Μέλτη και Σωτηρούλα στα αδέλφια του Μέλτη και Νικούλα και σε όλους τους συγγενείς του εκφράζουμε τα πιο θερμά μας συλλυπητήρια.

Ο μπάρμπα Γιάννης ήταν ένας ευχάριστος και ομιλητικός τύπος που η φιγούρα του θα μας λείψει όταν μας καλο υποδεχόταν μπροστά στον φούρνο του.

Είχαμε κάνει πολλές κουβέντες, μόνον φέτος δεν τον είδαμε ύστερα και από την περιπέτεια της υγείας του.

Μας είχε υποσχεθεί να μας δώσει φωτογραφίες της οικογένειάς του αλλά δεν πρόκανε.

Ο μπάρμπα Γιάννης έμεινε ορφανός από τσορομπίλη ενός χρόνου όταν το φθινόπωρο του 1936 τον πατέρα του τον Μιλτιάδη,  τον πλάκωσε ένα δέντρο που έκοβε στα Ζαχαρέικα, ιδιοκτησίας του Πάνου του Μήτση. Είχαν ειπωθεί διάφορα περί εκδίκηση της φύσης αλλά δεν είναι της ώρας.

ΣΧΕΔΙΟ ΕΞΟΝΤΩΣΗΣ ΤΩΝ ΑΔΕΛΦΩΝ ΜΠΑΛΑΣΚΑ ΑΠΟ Γ. ΣΙΣΙΝΗ

 

Εχθρός των Μπαλασκαίων ήταν ο Γεώργιος Σισίνης, όστις επεδίωκεν ευκαιρίαν προς εξόντωσίν των. Η έχθρα αυτή προήλθεν εκ του ότι, ενώ οι Μπαλασκαίοι κατ’ αρχάς συνειργάζοντο με τον Γ. Σισίνην, συνδεθέντες κατόπιν με τους Κολοκοτρώνην, Αυγερινόν και Παπασταθόπουλον, ηρνήθησαν να ενισχύσουν το υπ’ αυτόν στράτευμα.

Υπό το πρόσχημα της συμφιλιώσεως, ο Σισίνης εκάλεσε τους αδελφούς Ανδρόνικον, Χριστόδουλον και Νικόλαον Μπαλάσκαν εις Γαστούνην, έχων υπ’ όψιν να τους εξοντώσει εκδικούμενος την άρνησίν των να τον ενισχύσουν.

Οι αδελφοί Μπαλάσκα ανύποπτοι, εδέχθησαν την πρόσκλησιν και μετέβησαν εις Γαστούνην προς συνάντησιν του Γ. Σισίνη, όστις τους υπεδέχθη φιλικώτατα δια να μη τυχόν εννοήσουν τι το ύποπτον, έως ότου επιτύχη του σκοπού του. Τότε ως από μηχανής θεός έφθασεν ο επ’ αδελφή γαμβρός των Μπαλασκαίων καπετάν Στέργιος εκ Γουμέρου. Ούτος, έχων προϋπηρετήσει υπό τον Σισίνην, εγνώριζε την προς τους Μπαλασκαίους έχθραν του και τας διαθέσεις αυτού και, ως εκ τούτου φοβηθείς περί της τύχης αυτών, με πολλά παλικάρια, μετέβη εις την Γαστούνην, ακριβώς καθ’ ήν ώραν  ο Σισίνης εγευμάτιζε μετά των τριών αδελφών Μπαλάσκα εις την οικίαν του. ο καπετάν Στέργιος εισελθών και παρουσιασθείς, είπε προς τον Σισίνην: 

ΚΑΨΑΛΗΣ ή ΚΑΨΗΣ ΚΑΙ ΤΟ ΚΑΨΑΛΙΣΜΑ ΤΩΝ ΧΩΡΑΦΙΩΝ!

Γράφει: ο Κώστας Παπαντωνόπουλος

Ένα από τα παλιά επαγγέλματα που μας είναι τελείως άγνωστα και έχουν χαθεί ήταν και αυτό του καψάλη ή καψή.

Στην Ελλάδα και ιδίως στην Πελοπόννησο, εντοπίζουμε πολλές οικογένειες με αυτό το επίθετο. Το Καψής προέρχεται από το αγροτικό επάγγελμα του καψή. Ο καψής ή καψάλης ήταν ο ειδικός άνθρωπος να βάζει φωτιές σε καλαμιές και να κάνει αντιπύρια (αντιπυρικές ζώνες με την βοήθεια της φωτιάς), κατά τις μη ελεγχόμενες πυρκαγιές. Στην τουρκική γλώσσα kapsal ή kapsali σημαίνει ο κοινοτικός, ο δημόσιος.

ΚΟΥΡΕΛΟΥ…ΤΟ ΠΟΛΥΕΡΓΑΛΕΙΟ ΤΗΣ ΦΤΩΧΕΙΑΣ…!

Συλλογή –καταγραφή Ηλίας Τουτούνης

«Πενία τέχνας κατεργάζεται», ανέφερε ο αρχαίος Έλληνας ποιητής Θεόκριτος που έζησε τον 3ον αιώνα π.Χ., δηλαδή η φτώχεια υποχρεώνει τον άνθρωπο να επινοεί τρόπους για την αντιμετώπισή της.

ΚΟΥΡΕΛΙΑΣΜΑ

Όλα τα ρούχα που χρησιμοποιούσαν οι άνθρωποι όποια φθορά κι αν είχαν τα μπάλωναν και τα χρησιμοποιούσαν μέχρι να φθαρούν τελείως. Όταν ένα ρούχο δεν άντεχε άλλα μπαλώματα και έπρεπε να αποσυρθεί, ποτέ δεν το πετούσαν στα σκουπίδια όπως δυστυχώς γίνεται σήμερα.

Γεώργιος Κότσαλης (Γιόκας) 1925-2022

Έφυγε από κοντά μας σήμερα Δευτέρα 12.09.2022, ο Γεώργιος Κότσαλης (Γιόκας) που γεννήθηκε πριν 97 χρόνια στο Αντρώνι.

Η κηδεία του θα γίνει την Τρίτη στις 16.00 στη γενέτειρά του 

 

Στα παιδιά του Κώστα, Νίκο, Αλεξάνδρα, Μαρία και σε όλους τους συγγενείς του εκφράζουμε τα πιο θερμά μας συλλυπητήρια.

 

Ο μπάρμπα Γιώργης (Πόντικας) ήταν ένας καλοσυνάτος συμπατριώτης χαμηλών τόνων που τήραγε μόνο την δουλειά του και την οικογένειά του. Από  το 2009 σπέμεινε μονάχος αφού έχασε την αγαπημένη του σύζυγο Αικατερίνη. 

Έχουμε καταγράψει αρκετές στιγμές με τον μπάρμπα Γιώργη που εν καιρώ θα σας παρουσιάσουμε. 

ΦΟΥΡΝΟΣ ΚΑΙ ΦΟΥΡΝΑΡΙΟ…!

 Καταγραφή Ηλίας Τουτούνης

Ένα από τα απαραίτητα βοηθητικά κτίσματα στην συστάδα του κάθε νοικοκυριού στην ύπαιθρο, ήταν και το φουρναριό με τον φούρνο. Ο φούρνος ήταν ένα ιδιαίτερο κτίσμα που δεν αποτελούσε αποθηκευτικό χώρο, αλλά ανήκε στα ακίνητα εργαλεία παρασκευής ψωμιού και φαγητού. Συνήθως κατασκευαζόταν μέσα σε κατώι, ή στην αποθήκη ή και στον αυλοίο χώρο του σπιτιού. Μια παροιμιώδης φράση αναφέρει την αναγκαιότητα του κάθε νοικοκυριού να έχει δικό του φούρνο: «Σπίτι δίχως φούρνο, γρέκι δίχως πράματα!»

Ο προσανατολισμός της καμάρας (πόρτας) του φούρνου, γινόταν πάντοτε με βάση των δεδομένων του αέρα, του ανεμόβροχου και ίσως και του διαθέσιμου χώρου. Η ιδανικότερη εποχή για να κτισθεί ένας φούρνος ήταν η καλοκαιρινή περίοδος. Λέγανε ότι ο φούρνος χτίζεται από του Αγίου Κωνσταντίνου μέχρι του Σταυρού, δηλαδή περίπου από τα μέσα Μαΐου έως τα μέσα του Σεπτεμβρίου. Ο λόγος ήταν για την στατικότητα και την ταχύτερη ξήρανση του πηλού. Για να κατασκευάσουν ένα φούρνο αρχικά επέλεγαν τον χώρο και μετά κατασκεύαζαν ένα ορθογώνιο παραλληλεπίπεδο κτίσμα από πλίθες, τούβλα ή πέτρες, ύψους περίπου ογδόντα εκατοστών του μέτρου μήκους δύο μέτρων και πλάτους ενάμισι μέτρου περίπου. Αφού το κατασκεύαζαν και το γέμιζαν μέσα με πέτρες και χώμα, τέλος επάνω κατασκεύαζαν αν μια επίπεδη επιφάνεια (πλάκα). Από εκεί και επάνω άρχιζε η κατασκευή του φούρνου.