Στ' Αναπλιού το Παλαμήδι…! Πέτρος Μάρρας

ΤΩΝ ΚΟΛΟΚΟΤΡΩΝΑΙΩΝ...!

Τα ρουπακόφυλλα (και ο Τσαπής)

Γινόταν στο Αντρώνι ο γάμος  κάποιου παιδιού  του Μηνά του οποίου η γυναίκα, η Αικατερίνη ήταν αδελφή των Πριμπαίων από του Κούμανι.

Στο γάμο ήσαν καλεσμένοι και πήγαν οι Πριμπαίοι, ο Νίκος του Κουτσογιώργη, ο Δημήτρης του Μαζαράκα, ο αδελφός του ο Νιόνιος κι άλλοι.

Έγιναν τα στέφανα στην εκκλησία και κατόπιν οι συμπέθεροι πήγαν στο σπίτι της νύφης για να πάρουν τα προικιά. Εκεί σε μια παρέα ήσαν ολόγυρα αρκετοί Ανδρωναίοι μερικοί Κουμαναίοι κυρίως από τους Πριμπαίους.

Οι Πριμπαίοι είναι γεγονός ότι είναι μεγαλοκούφαροι και αρκετά ευτραφής κάτι που το παρατήρησε ο Τσιαπής ο Καλιγάρης, ένας από τους Αντρωναίους και τους λέει:

-Ρε σείς οι Κουμαναίοι, είστε ούλοι όφια (= θηρία), Μπόγρηδες, και τους έδειχνε έναν - έναν. Με τις κοιλιές σας, τα κόκκινα μάγουλα σας, τα πεζούλια σας. Και συνέχισε; 

Εμείς, οι κακόμοιροι οι Αντρωναίοι, σαν καψαλισμένες ρέγγες είμαστε! Μας έφαγε το ξινάρι εμάς στη Λακανάστα…

Σώπα Τσιαπή, του λέει μετά από λίγο ο Νίκος του Κουτσογιώργη. Μη βλέπεις τις κοιλιές μας… Γιομάτες ρουπακόφυλλα* είναι. Μπαφούσηδες είμαστε και εμείς, σαν τα παλιάλογα πόχουν τεχνοφέσι… Και συνέχισε:

Κανένας κι από μας δεν είναι καλά…

ΟΙ ΠΥΡΑΜΙΔΕΣ ΤΟΥ ΧΑΒΑΡΙΟΥ… ΕΝΑ ΚΑΛOΘΑΜΕΝΟ ΜΥΣΤΙΚΟ…!

 Επιμέλεια Ηλίας Τουτούνης

Εντός των ορίων της κτηματικής έκτασης του οικισμού Χάβαρι Ήλιδας του νομού Ηλείας, υπάρχει μια τοποθεσία με το τοπωνύμιο Πυραμίδες Χαβαρίου, αυτή βρίσκεται νοτιοδυτικά του οικισμού στο γεωγραφικό μήκος 21.367636 και πλάτος 37.849302.

Δεν αναρωτούμαστε για ποιο λόγο η τοποθεσία έλαβε την ονομασία Πυραμίδες, γιατί καταλαβαίνουμε ότι συσχετίζεται με πυραμίδες. Υποτίθεται ότι στην εν λόγω τοποθεσία υπήρχαν κάποιες πυραμίδες, χωρίς να γνωρίζουμε τις διαστάσεις των, τον χρόνο κατασκευής αλλά και τον χρόνο της κατεδάφισής των. Όμως, αναρωτούμαστε γιατί οι ξένες αποστολές ειδικών, που έφθασαν κάποτε και βρήκαν τα ίχνη τους, απέκρυψαν την θέση τους, αναφέροντας ότι δεν είναι ακόμη καιρός να τις πειράξουν. Ακόμη γιατί μια άλλη αποστολή αρχαιολόγων, από άλλα κράτη αργότερα, δεν θέλησαν ν’ αγγίξουν τις Αρχαίες Θαλάμαις, και προτίμησαν ν’ αποκρύψουν κάθε πληροφορία, σε τι συσχετίζονται μεταξύ τους και τι μας κρύβουν;

Ποιοι πολιτικοί εκείνης της εποχής συμφωνήσαν να μην προχωρήσουν σε ανακοινώσεις, και τι απέγιναν οι σημειώσεις του αείμνηστου δημοδιδάσκαλου Νικολάου Λάσκαρη που είχε κάνει μια εμπεριστατωμένη έρευνα για αυτή την υπόθεση, κατά την πρώτη δεκαετία του 1900 και την άφησε στην μονάκριβη κόρη του Αντωνία;

ΤΙ ΕΧΕΙΣ ΚΑΗΜΕΝΕ ΓΕΡΟ ΠΛΑΤΑΝΕ, ΝΙΚΟΣ ΣΚΕΝΤΖΗΣ (ΠΥΡΙΟΒΟΛΗΣ)

Ο ΛΗΣΤΗΣ ΓΙΩΡΓΗΣ ΛΑΓΚΑΔΙΝΟΣ (ΖΩΡΑΣ)

Επιμέλεια καταγραφή Ηλίας Τουτούνης

Αναφέρεται στον ληστή Γεώργιο Λαγκαδινό ή Ζώρα, που γεννήθηκε το 1908 στη Δάφνη (τέως Ντάμιζα) του δήμου Αμαλιάδας. Ήταν λήσταρχος στην Πηνεία και στην ευρύτερη περιοχή Ηλείας, Αρκαδίας και Αχαΐας. Κατά μαρτυρίες, ήταν ένας πολύ όμορφος άνδρας, άριστος τραγουδιστής και ταχύς στα πόδια. Ήταν στην εποχή του ο πλέον καταζητούμενος ληστής. Σκοτώθηκε στις 17-1-1936 στο χωριό Σουδενέϊκα Αχαΐας, σ’ ενέδρα που του έστησε η χωροφυλακή, μετά από συνεννόηση και προδοσία ενός κουμπάρου του.

Η ΥΠΟΔΟΧΗ ΤΗΣ ΝΥΦΗΣ ΑΠΟ ΤΗΝ ΠΕΘΕΡΑ…!

 “Καλώστηνε την νυφούλα μου ’που μπαίνει στην πορτούλα μου…”

Καταγραφή επιμέλεια Ηλίας Τουτούνης

Μετά το μυστήριο του γάμου και τον χορό που στηνόταν να χορέψει η νύφη με τους δικούς της, έξω από την εκκλησία ή στην πλατεία του χωριού, ο γαμπρός με τους καλεσμένους του παρελάμβανε την νύφη και κατευθύνονταν στο σπίτι του, είτε ήταν συγχωριανοί ή από άλλο χωριό. Οι γονείς της νύφης και η συνοδεία της, μετά τον τελευταίο αποχαιρετισμό, αποχωρούσαν και δεν ακολουθούσαν την πομπή των νεόνυμφων.

Πριν φθάσει η πομπή του γαμπρού στο σπίτι του, άρχιζαν τα βαράνε τα βιολιά και να τραγουδάνε διάφορα τραγούδια του γάμου και της αγάπης.

Στο σπίτι του γαμπρού, που θ’ αποτελούσε την κατοικία των νεόνυμφων, προέβαιναν σε διάφορα έθιμα, που σκοπό είχαν να εκβιάσουν την τύχη για την καλοτυχία του νέου ζευγαριού.

Μόλις έκανε την εμφάνιση το ζευγάρι είτε με τα πόδια είτε με τα άλογα, αν έρχονταν από άλλο χωριό, τότε ένα αγόρι και ένα κορίτσι που έπρεπε να είχαν εν ζωή και τους δυο γονείς τους, πετούσαν στα κεραμίδια του σπιτιού μια μαξιλάρα για το γούρι των νεόνυμφων. Η μαξιλάρα παρέμενε στα κεραμίδια μέχρι να μείνει έγκυος η νύφη, κατά άλλους παρέμενε μέχρι τα πιστρόφια.

Ο Πανάγος Δούλας και τα τραγιά

 Ο Πανάγος Δούλας από το Λάλα είχε φορτηγό και εξυπηρετούσε σε διάφορες μεταφορές τους Λαλαίους και τα γύρω χωριά με το αζημίωτο.

Μια μέρα που είχε δρομολόγιο προς τον κάμπο, τον σταμάτησε η αστυνομία στις Καρούτες  και τον ρώτησε τι έχει φορτωμένο στην καρότσα;

 -Κάτι τραγιά έχω τους λέει, και τα πάω για σφάξιμο στο σφαγείο.

Απάνω είχε τους παπάδες από το Λάλα και τα περίχωρα αλλά και τους άλλους που τους είχε μαζέψει από τα βουνά, από τον Αστρά, την Μοστενίτσα, την Δίβρη, το Κούμανι, την Γιάρμενα, την Πέρσαινα, την Ντάρτιζα, την Νεμούτα και από παρακάτω και τους πήγαινε στον Πύργο στη σύναξη που είχε συγκαλέσει ο Αθανάσιος, ο τότε Δεσπότης την δεκαετία του 70 όταν δεν “ευλόγαγε” ΙΧ.

Αφήγηση του Πανάγου στον Γιώργο Μαρκόπουλου στο καφενείο στο Λάλα, το 1985.

Υγ. Παράκληση προς στους φίλους Λαλαίους, μια φωτογραφία του αείμνηστου Πανάγου.

Λέξεις με α΄ συνθετικό την Τουρκιά που καλά κρατεί…!

Γράφει, ο Κώστας Παπαντωνόπουλος

Κατά την διεξαγωγή της έρευνας εδώ, συλλογή και καταγραφή λαογραφικών θεμάτων, συναντάμε λέξεις, ονομασίες κ.λπ. που είναι σύνθετες με πρώτο συνθετικό που δηλώνει, τούρκικη προέλευση ή κάτι σχετικό με την Τουρκιά.

Οι περισσότερες από αυτές, είναι λέξεις που έφτιαξαν οι ραγιάδες και έμειναν ως κατάλοιπα της πολύχρονης τουρκοκρατίας στον τόπο μας.

Επίσης πολλά τοπωνύμια έχουν λάβει και αυτά την ονομασία από την εποχή της τουρκοκρατίας, όπου ήσαν υπό την ιδιοκτησία ή χρήση των Τούρκων.

Όλες αυτές τις λέξεις έμειναν τόσα χρόνια μετά και θα είναι δύσκολο να αποβάλουμε από την γλώσσα μας.

-Βρωμότουρκος, ο = ο άπιστος, ο εχθρικός άνθρωπος.

-Ευρωπαϊκή & Ασιατική Τουρκία, = η Τουρκία είναι η χώρα που υπάρχει σε δύο Ηπείρους, την Ασιατική στην Ασία και την Ευρωπαϊκή στην Ευρώπη και τις χωρίζει ο Βόσπορος

-Μισότουρκος, ο = αυτός που έχει γονείς από διαφορετικά Έθνη, από το ένα να είναι Τούρκος.

-Νεότουρκοι, οι = Με τον όρο Νεότουρκοι (τουρκικά: Jön Türkler και Genç Türkler) εννοείται το τουρκικό εθνικιστικό κόμμα «Ένωση και Πρόοδος» της μεταρρύθμισης που ξεκίνησε στην τουρκοκρατούμενη τότε Θεσσαλονίκη το 1908.

Μαρία Κωστοπούλου - Μπαντούνα (1959–2023)

Έφυγε από κοντά μας σήμερα Πέμπτη 2.03.2023 η Μαρία Κωστοπούλου - Μπαντούνα  σύζυγος  του Αργύρη (του Τραβλοχρύσανθου) που γεννήθηκε πριν 66  χρόνια στη Σπαρτουλιά Αντρωνίου.

Η κηδεία της θα γίνει την Παρασκευή στις 13.00 στο Πανόπουλο.

Στον σύζυγό της Αργύρη, στην μητέρα της Γεωργία, στα παιδιά της Ιωάννη, Βασιλική, στα αδέλφια της Δημοσθένη, Αθανασία και σε όλους τους συγγενείς της εκφράζουμε τα θερμά μας συλλυπητήρια.

Ήταν κόρη του +Γιάννη Κωστόπουλου (Μπραήμη) και της Γιωργίτσας Αλεξοπούλου του Δήμου (Κονιάρη) από το Αντρώνι.

Παντρεύτηκε τον Αργύρη Χ. Μπαντούνα και έκαναν τρία παιδιά. Η οικογένεια έμενε στην Πάτρα στα Ζαρουχλέικα.

Δεν άντεξε η δόλια τον χαμό του γιού της  Χρύσανθου που έφυγε πέρσι τον Μάρτη του 2022. Είχε χάσει και τον αδελφό της τον Κώστα το 2019.

Καλό της ταξίδι.

Πληροφορίες από τις κυρίες της σελίδας και τον φίλο Γιώργο Μαρκόπουλο από την Γιάρμενα.