Δέκα μύθοι και η σκληρή πραγματικότητα για τα αιολικά

γράφει ο Παναγιώτης Νάνος Δήμαρχος Λίμνης Πλαστήρα

Eυκαιρία αφύπνισης από τη νιρβάνα που μας βύθισαν οι μύθοι, τους οποίους κάποιοι έκτισαν μεθοδικά, για να περάσουν εύκολα τα συμφέροντά τους. Ας δούμε μερικούς:

Μύθος 1ος Τα αιολικά είναι Ανανεώσιμη Πηγή Ενέργειας

Η αλήθεια είναι ότι αποτελεί συμπληρωματική πηγή ενέργειας, διότι οι ανεμογεννήτριες κάτω από 3 μποφόρ δεν δουλεύουν και πάνω από 6 μποφόρ «κλειδώνουν» τα πτερύγια για λόγους προστασίας. Παράγουν ασταθή και ακανόνιστη ενέργεια η οποία δεν μπορεί να διατεθεί στην κατανάλωση, γι’ αυτό και έχουν ανάγκη υποστήριξης από θερμοηλεκτρικούς σταθμούς. Αυτό το καθιστά στις όχι και τόσο αποδοτικές πηγές.

Μύθος 2ος Τα αιολικά είναι φιλικά προς το Περιβάλλον

Η αλήθεια είναι ότι οι γιγαντιαίες διαστάσεις τους πυλώνες από 100 μέχρι 200 μέτρα ύψος θέλουν τεράστιες βάσεις, χιλιάδες τόνους σίδερα και μπετόν, ισοπέδωση βουνοκορφών, βίαιες επεμβάσεις στη Φύση που έχουν επιπτώσεις στο υδρογεωλογικό περιβάλλον και τη βιοποικιλότητα, τραυματίζουν ανεπανόρθωτα την αισθητική του Τοπίου, ακυρώνουν το ιστορικό και πολιτιστικό απόθεμα, μειώνουν την αξία αν ο τόπος είναι τουριστικός προορισμός, υποβαθμίζουν την ποιότητα ζωής όσων χωριών είναι κοντά και έχουν οπτική επαφή. Όσοι θέλουν να έχουν προσωπική αντίληψη για τα αιολικά, ας πάνε στην Κάρυστο και θα καταλάβουν την επερχόμενη καταστροφή…

Μύθος 3ος Τα αιολικά πάρκα συνοδεύονται από Μελέτες Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων, (Μ.Π.Ε.).

Η αλήθεια είναι ότι ουσιαστικές Μ.Π.Ε. δεν πρόκειται να υπάρξουν ποτέ διότι: α) κοστίζουν ακριβά, β) το πιθανότερο είναι οι μελέτες να δείξουν ότι δεν μπορούν να εγκατασταθούν ανεμογεννήτριες. Για το λόγο αυτό οι εταιρίες παρουσιάζουν γενικόλογες ΜΠΕ εκατοντάδων σελίδων οι οποίες είναι πανομοιότυπες, ή συρραφή από αυτούσιες αντιγραφές, τόσο που μερικές φορές ξεφεύγουν ονόματα άλλων περιοχών από τις οποίες έγινε το copy – paste!

Μύθος 4ος Τα αιολικά παράγουν δωρεάν ενέργεια και οι Δήμοι παίρνουν αντισταθμιστικά.

Η αλήθεια είναι ότι πρόκειται παραγωγή ενέργειας, δυσανάλογα ακριβή και με τεράστιο περιβαλλοντικό κόστος για κάθε τόπο και συνολικά για τη χώρα. Τα έσοδα από το 1,5% που παρουσιάζουν στους Δήμους είναι με βάση το αισιόδοξο σενάριο, τα εμφανίζουν ως πραγματικά έσοδα ενώ είναι δυνητικά και υπό προϋποθέσεις. Κανένας Δήμος δεν πήρε όσα του έταξαν, οι 5.000 με 10.000 ευρώ το χρόνο δεν είναι έσοδα. Τα όποια αντισταθμιστικά σε είδος ή χρήμα είναι το τυρί στη φάκα. Η υπεραξία του τόπου μας δεν μπορεί να υποθηκευτεί με φθηνά ανταλλάγματα, τα οποία παραπέμπουν σε καθεστώτα αποικιοκρατικά. Αλήθεια, ποιος θα εκπόρνευε τη γυναίκα και την κόρη του σε ξένους τουρίστες για να έχει συμπληρωματικό εισόδημα;

Στην πραγματικότητα οι καταναλωτές ηλεκτρικής ενέργειας (μέσα σε αυτούς και οι Δήμοι) πληρώνουν σε κάθε λογαριασμό το ειδικό τέλος υπέρ των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας. Δείτε στο λογαριασμό της ΔΕΗ την συντομογραφία ΕΤΜΕΑΡ και θα καταλάβετε πόσο κοστίζει η «δωρεάν» ενέργεια!

Μύθος 5ος Τα αιολικά θα συμβάλουν στην απολιγνιτοποίηση της χώρας.

Η μαύρη αλήθεια είναι ότι η απολιγνιτοποίηση της χώρας ουδέποτε θα γίνει από τις ΑΠΕ. Η κύρια πηγή ηλεκτρικού ρεύματος είναι το Φυσικό Αέριο με 51% το οποίο αφενός μεν πληρώνουμε με συνάλλαγμα και αφετέρου χρησιμοποιείται με λάθος τρόπο. Το 23% καλύπτεται από εισαγωγή ρεύματος που έρχεται από τα Βαλκάνια και την Τουρκία, το 12 % από τις ΑΠΕ και το 9 % από τα υδροηλεκτρικά, ποσοστό το οποίο δεν υπολογίζουν στις ΑΠΕ (!) για να κερδίσουν οι «αεριτζήδες» τα μέγιστα.

Μύθος 6ος Η χώρα μας έχει υποχρέωση σε μια δεκαετία να πιάσει το στόχο 30% πράσινης ενέργειας από τις ΑΠΕ, για να συνεισφέρει στην κλιματική αλλαγή και οι ανεμογεννήτριες είναι η λύση.

Η αλήθεια είναι ότι η χώρα μας είναι σήμερα στο 21% και μπορεί κάλλιστα να υπερκαλύψει το ποσοστό του 30% με απλές κινήσεις, χωρίς να καταστρέψει το Περιβάλλον: 1ον Να μειώσει την ανεξέλγκτη υπερκατανάλωση ρεύματος. 2ον Να θέσει άμεσα σε λειτουργία ανενεργά υδροηλεκτρικά, όπως λ.χ. το εργοστάσιο της Μεσοχώρας Τρικάλων που είναι ήδη έτοιμο, με την μερική εκτροπή του άνω ρου του Αχελώου. 3ον Να αξιοποιήσει άλλες μορφές ΑΠΕ, όπως τα φωτοβολταϊκά στις σκεπές των κτιρίων, τη βιομάζα, τα θαλάσσια ρεύματα, τη γεωθερμία, η ενέργεια κυμάτων, κ.α. μορφές που σήμερα δεν τις λαμβάνουμε υπόψη. Η μεγαλύτερη όμως εναλλακτική πηγή είναι η εξοικονόμηση ενέργειας μέσα από την αλλαγή του καταναλωτικού και παραγωγικού μοντέλου. Όσο για την «κλιματική αλλαγή», η απάντηση είναι στα «φυσικά κλιματιστικά», ήτοι την αποκατάσταση των καμένων δασών με χιλιάδες νέες δεντροφυτεύσεις σε πόλεις και χωριά!

Μύθος 7ος Τα αιολικά είναι μεγάλες επενδύσεις οι οποίες συμβάλλουν στην Ανάπτυξη της χώρας.

Η αλήθεια είναι ότι οι μόνοι κερδισμένοι είναι η βαριά βιομηχανία ξένων χωρών και το κύκλωμα εμπορίας και εγκατάστασης των ανεμογεννητριών. Πρόσκαιρα και μέχρι να στηθούν γίνονται διανοίξεις δρόμων, απασχολούνται σε οικοδομικές εργασίες συνεργεία, αλλά μετά δεν παράγουν ούτε μία θέση εργασίας για τους ντόπιους. Αντίθετα, όπου εγκατασταθούν υποβαθμίζουν το φυσικό περιβάλλον, τραυματίζουν την αισθητική του τοπίου, αλλοιώνουν την ιστορική και πολιτιστική ταυτότητα του τόπου, απαξιώνουν το τουριστικό προϊόν, ακυρώνουν την ταυτότητα, πλήττουν τις τοπικές οικονομίες, εμποδίζουν την κτηνοτροφία, υποβαθμίζουν την ποιότητα ζωής και το επίπεδο υγείας των μόνιμων κατοίκων.

Μύθος 8ος: Τα αιολικά είναι εγκαταστημένα σε όλη την Ευρώπη και ότι είναι το μέλλον της εναλλακτικής ενέργειας.

Η αλήθεια είναι ότι οι δύο πρώτες δεκαετίες από τη λειτουργία τους, είδαν ότι πρόκειται για προβληματικά ισοδύναμα κόστους/οφέλους και εγκαταλείπονται στην Ευρώπη, ειδικά οι γιγαντιαίων διαστάσεων πυλώνες των 100 – 150 και 200 μέτρα ύψος. Τα αιολικά βιομηχανικού τύπου έχουν κλείσει τον κύκλο τους. Στην Ευρώπη έχουν ουσιαστικά σταματήσει να αναπτύσσονται γι’ αυτό και τα ξεφορτώνουν εδώ. Αντίθετα, υπάρχουν θετικά παραδείγματα αιολικών τα οποία θα έπρεπε η χώρα μας να αξιοποιήσει, όπως λ.χ. στη Δανία που όμως το ύψος είναι μικρό και απορροφήσιμο από το Περιβάλλον.

Μύθος 9ος: Η ανάπτυξη των αιολικών γίνεται με βάση το ενεργειακό χωροταξικό, με σεβασμό στις περιοχές Νatura 2000, στους νόμους, κλπ

Η αλήθεια είναι ότι δεν υπάρχει χωροθέτηση με επιστημονικά κριτήρια, δεν υπάρχει καν εθνικό χωροταξικό, το οποίο ζητούν επίπονα άπαντες: από τις οικολογικές οργανώσεις μέχρι τους επενδυτές! Υπάρχει ένας γενικός χαρακτηρισμός που περιλαμβάνει στις εν δυνάμει περιοχές ανάπτυξης ακόμα και ευαίσθητες περιβαλλοντικά περιοχές NATURA, οι οποίες προστατεύονται από την Ευρωπαϊκή Νομοθεσία, η οποία παραβιάζεται! Αυτή η «χωροθέτηση» είναι επίτηδες «ελαστική» για να διευκολύνει τους «επενδυτές», οι οποίοι έχοντας πολιτική κάλυψη επιβάλλουν τις τοποθεσίες στις κρατικές υπηρεσίες. Γι’ αυτό και επιβάλλεται η χωροθέτηση των αιολικών πάρκων με επιστημονικά κριτήρια, διότι δεν μπαίνουν όλα παντού!

Τα αιολικά και ειδικά βιομηχανικού τύπου, είναι ασύμβατα με την ταυτότητα της χώρας μας! Κράτος και Κοινωνία οφείλουν να επαναχωροθετήσουν τα σημεία ανάπτυξης των αιολικών με τις ελάχιστες περιβαλλοντικές επιπτώσεις. Οι εταιρίες βιάζονται να εγκαταστήσουν στην Ελλάδα, διότι απλά για την Ευρώπη έκλεισε ο κύκλος της ανάπτυξής, δεν τα θέλουν πια, κάπου πρέπει να τα πουλήσουν πριν σκάσει η φούσκα…

Μύθος 10ος: Ο χρόνος διάρκειας ζωής των ανεμογεννητριών είναι 20 -25 χρόνια, μετά γίνεται απόσυρση το Περιβάλλον αποκαθίσταται.

Η αλήθεια είναι ότι η διάρκεια ζωής τους είναι ανάλογη της συντήρησης και της καταπόνησης σε πραγματικές συνθήκες. Η εμπειρία δείχνει ότι στην Ελλάδα αλλά και στο εξωτερικό οι ανεμογεννήτριες παραμένουν ανενεργά κουφάρια διότι το κόστος αποξήλωσης είναι μεγάλο, ενώ αποκατάσταση δεν γίνεται. Με την «παράδοση» που έχει η χώρα μας, το Ελληνικό Τοπίο θα μοιάζει με ένα απέραντο νεκροταφείο παλιοσιδηρικών και βουνά φορτωμένα με αμέτρητους τόνους μπετόν και χιλιάδες μέτρα υπόγειων και υπέργειων καλωδιώσεων. Σχεδόν σε όλες τις περιπτώσεις η ισοπέδωση των βουνοκορφών, αντικειμενικά, δεν αποκαθίσταται. Το τοπίο θα μείνει ανάπηρο για πάντα. Οι όποιες ρήτρες σήμερα για δήθεν αποκατάσταση, θα έχουν την τύχη των κρατικών και δικαστικών αποφάσεων για ανέλκυση του βυθισμένου κρουαζιερόπλοιου στη Σαντορίνη και την τοξική βόμβα που παραμένει στο βυθό. Αλήθεια, θυμάται κανείς πως λέγονταν, ποιανής εταιρίας ήταν και πότε βυθίστηκε; (βλ. «Sea Diamond» 2007)

Η σκληρή πραγματικότητα είναι μία: Τα αιολικά είναι συμπληρωματική πηγή ενέργειας, σκόπιμα υπερτιμημένη, με πολλά μειονεκτήματα. Το περιβαλλοντικό κόστος από την εγκατάσταση για τη χώρα μας είναι ανυπολόγιστο και δυστυχώς μη αναστρέψιμο. Τα αιολικά βιομηχανικού τύπου στην Ευρώπη έχουν κλείσει τον κύκλο, στην Ελλάδα κάποιοι τα εμφανίζουν ως μονόδρομο. Μας παραμυθιάζουν και το αφήγημά τους θυμίζει τη φούσκα του Χρηματιστηρίου, που αντί να πιάσει τις 7.000 μονάδες, έπεσε στις 500. Τότε η ζημιά ήταν «μικρή», διότι οι Έλληνες έχασαν μόνο τις οικονομίες τους. Με τα αιολικά χάνουμε την αρτιμέλεια της χώρας, υποθηκεύουμε το Περιβάλλον, υπονομεύουμε το Μέλλον των επόμενων γενεών για χάρη ελαχίστων ντήλερ οικογενειών.

Ωρα για Εθνικό Σχέδιο Ενέργειας!

Η μεγαλύτερη πηγή εναλλακτικής ενέργειας στη χώρα μας είναι η ΑΛΛΑΓΗ ΤΟΥ ΚΑΤΑΝΑΛΩΤΙΚΟΥ ΚΑΙ ΠΑΡΑΓΩΓΙΚΟΥ ΜΟΝΤΕΛΟΥ και η εξοικονόμιση ενέργειας. Κατασπαταλάμε χωρίς λόγο τεράστιους ενεργειακούς πόρους: Εκατομμύρια λαμπτήρες του Δημοσίου καταναλώνουν ηλεκτρική ενέργεια χωρίς να υπάρχει ανάγκη. Χιλιάδες δημόσια και ιδιωτικά κτίρια αλλά και δημοτικός φωτισμός δεν έχουν ακόμα περάσει όλα στην LED εποχή. Χιλιάδες κρατικά ασανσέρ κινούνται ακόμα με συρματόσχοινα, ενώ αποδεδειγμένα οι ταινίες έχουν υποπολλαπλάσια ανάγκη σε ενέργεια. Επιβάλλεται όσο ποτέ άλλοτε η ενεργειακή αναβάθμιση δημόσιων και ιδιωτικών κτιρίων μέσα από ένα σύστημα κινήτρων/αντικινήτρων έτσι ώστε να μειωθούν οι ενεργειακές ανάγκες.

Επιβάλλεται όσο ποτέ άλλοτε ένα Εθνικό Σχέδιο Ενέργειας, με αξιοποίηση όλων των εναλλακτικών πηγών και όχι επιλεκτικά των αιολικών. Η χώρα μας διαθέτει από τα μεγαλύτερα ποσοστά ηλιοφάνειας, αλλά δεν αξιοποιεί όσο θα έπρεπε την ηλιακή ενέργεια. Έχει υδροηλεκτρικά εργοστάσια σε αναμονή, αλλά δεν τα θέτει σε λειτουργία. Υπάρχουν εναλλακτικές, προτάσεις και ιδέες, αλλά δεν αξιοποιούνται. Για τους λόγους αυτούς επιβάλλεται η επαναχωροθέτηση των ΑΠΕ, δεν κάνουν όλες οι πηγές για όλους τους τόπους, χωρίς μάλιστα τη σύμφωνη γνώμη των τοπικών κοινωνιών! Η Αυτοδιοίκηση μπορεί να παίξει σημαντικό ρόλο με τη δημιουργία Ενεργειακών Κοινοτήτων, με τη συμμετοχή τοπικών επιχειρήσεων και πολιτών.

πηγή