Ελάτε να μαγερέψουμε... όπως μια φορά κι έναν καιρό (Γεωργακάς Φ. Γιώργος)

Με τον συγγραφέα Γιώργο Γεωργακά γνωριστήκαμε μέσα από τα μονοπάτια της λαογραφίας και οι φιλίες εξ αποστάσεως «δένονται» και συχνά είναι πιο δυνατές και αντέχουν περισσότερο στο χρόνο.

Ο Γιώργος μας εξέπληξε με αυτό το διαφορετικό βιβλίο του που μέσα από τις σελίδες του αναβιώνει σχεδόν όλο το άγνωστο «κομμάτι» της λαογραφίας γύρω από τις διατροφικές συνήθειες των προγόνων μας.

Μας εξηγεί με λεπτομέρειες την καλλιέργεια, την επεξεργασία, την συλλογή, την φύλαξη - αποθήκευση των προϊόντων και την κουζίνα μιας άλλης σκληρής αλλά νοσταλγικής εποχής του χωριού του αλλά και των όμορων ορεινών χωριών των επαρχιών Τριφυλίας, Ολυμπίας και Μεγαλουπόλεως.

Μέσα από το οπισθόφυλλο του βιβλίου του ο συγγραφέας, μας θυμίζει το σημαντικό ρόλο της φύσης στη ζωή μας και τα δώρα τα οποία απλόχερα μας προσφέρει. Επιθυμία του είναι να μας ευαισθητοποιήσει και να μας ωθήσει να τη σεβόμαστε και να την αγαπήσουμε όπως τη σέβονταν και την αγαπούσαν οι γονείς και οι παππούδες μας.

Στο 1ο κεφάλαιο ο συγγραφέας Γιώργος Γεωργακάς, αναφέρεται στα σκεύη του σπιτιού με φωτογραφίες και επεξηγήσεις για το καθένα ξεχωριστά και για την χρήση που είχαν. Παραθέτουμε μερικά από τα σαράντα πέντε σκεύη όπως το χαρανί, η τέσα, η μπότσα, η μπουγάνα, η πόχα, το λαδικό ή ρόι, η βίκα, η λαήνα, η τριχέρα, η ζάρα, η πινιάτα, η βεδούρα, η μέτρα ή καρδάρα, η σιοκάρα, η καυκιά, το κουτούλι, η κρησάρα, τ’ αργιολόι, η τσιότρα, η βούτα, η κουβέλα, το μπλάστρι, το πανιάρι, το φυσούνι, το ασκί και η ντριβάλα.

Το 2ο κεφάλαιο αναφέρεται στα αλευροκαμώματα που ήταν όπως μας λέει, το Α και το Ω της καθημερινής διατροφής. Το ψωμί με όλες τις διαδικασίες από το χωράφι ως το φούρνο και το τραπέζι. Με τις συνταγές για παρασκευή μπομπότας, για την μπουκουβάλα (ξεχασμένη συνταγή), για τις λαλκαγγίδες, κουταλίδες ή τηγανίτες, για τα φτιαχτά μακαρούνια, τις χυλοπίτες με ζουμί ή στραγγιχτές, τον τραχανά και τον χυλοπιτοτραχανά, για τις τριφτιάδες, τον χυλό και ξυγκοχυλό αλλα και συνταγές για τα αγοραστά ζυμαρικά μανέστρα, μακαροτσίνια κλπ.

Το 3ο κεφάλαιο είναι αφιερωμένο στο ευλογημένο γάλα. Την τιμητική του έχει το τυρί με 2-3 σελίδες η παρασκευή και η συντήρηση του. Η μυτζήθρα, το βούτυρο, η συγκάθεια (ξεχασμένη συνταγή), η γιαούρτη, η άρμη, το ξυνόγαλο, η κολόστρα και το κορκοφίγγι.

Το 4ο κεφάλαιο αναφέρεται στο θρεφτάρι που δεν ήταν άλλο από το οικόσιτο χοιρινό που ήταν η κύρια πηγή διατροφής. Περιγράφει με όλες τις λεπτομέρειες την διαδικασία σφαγής, το κρέας, το συκώτι, τα άντερα και τον καρούτζο ψητό στα κάρβουνα, την οματιά, το ανάλατο, τα λοκάνικα, το παστό και όλες τις τεχνικές παρασκευής του. Ακόμη τρόποι και συνταγές κατανάλωσης του παστού όπως ο καγιανάς και καγιανάς με ντομάτα.

Στο 5ο κεφάλαιο: «Από τον κήπο στον τέντζερη» με δυο συνταγές για κολκυθοκορφάδες με άρμη, άρμη με παστό, με μυρουδιακά και ντομάτα, επίσης κουκιά με άρμη και παστό ή μυριυδιακά, λάχανα ήμερα σκέτα ή με ρύζι, λεποντιές με παστό και άρμη, φασολάκια μαυρομάτικα χλωρά με άρμη και παστό, πατάτες τηγανιτές ή με αυγά, με μελιτζάνες και φρέσκια ντομάτα, επίσης πατάτες (κάμποσες συνταγές), βραστές, στο φούρνο, γιαχνί (Μπλουμ), μελιτζάνες και πατάτες, τουρλού, στουφάδο ορφανό, μελιτζάνες γεμιστές στην κατσαρόλα, στύφνος, χορταρικά του κήπου με ρύζι παστό και άρμη, κολοκυθάκια με παστό και άρμη και τέλος η ντοματοσαλάτα με όλα τα καλούδια.

Στο 6ο κεφάλαιο βρίσκουμε τα «όσπρια, το κρέας του φτωχού». Φασολάκια λόπια, φασολάκια χωραφίσια - μαυρομάτικα, κούφια ή αμπελοφάσουλα ξερά, χωραφίσια με λάχανα ήμερα, φακές, κουκλοτράγαλα ή σύραση μια ξεχασμένη συνταγή.

Το 7ο κεφάλαιο αναφέρεται στην μάνα γή και την αδελφή φύση που απλόχερα προσφέρουν τα καλούδια τους χωρίς καμία φροντίδα σε αντίθεση με όλα τα άλλα καλλιεργήσιμα είδη. Αρχίζει με την συνταγή για βορβιά τσιγαριστά με λέργουδες, βορβιά βραστά, σκόλιαμπρα με άρμη και με ή χωρίς παστό, άγρια χόρτα τσιγαριστά με λέργουδες, βραστά ή με ρύζι, σαλιγκάρια τσιγαριστά με μυρουδιακά και μια ξεχασμένη συνταγή: σαλιγκάρια με χυλό.

Αυγοκαμώματα στο 8ο κεφάλαιο. Αυγά βραστά, ψητά, χτυπητά, χτυπητά με τυρί, με ντομάτα, Καγιανάς με αυγά και παστό χοιρινό, ακόμη Αυγά μάτια, μάτια σε χουχλαστό νερό, κροκάδια και ρουφηχτά.

Το 9ο κεφάλαιο αναφέρεται στο κρέας το άφθονο αλλά ανεπαρκές. Κύρια τροφή όλου του χρόνου ήταν: το παστό χοιρινό, τρεις τέσσερεις πουλακίδες τους θερινούς μήνες, δυο τρία κοκόρια όλο το χρόνο, καμιά γριά κότα και πεντε έξι φορές το χρόνο κατσίκι, αρνί ή μουνούχι. Περιγράφει σε τρεις σελίδες όλη την διαδικασία με το αρνί στη σούβλα το Πάσχα, συνταγές με κατσικάκι, αρνάκι ή κόκορα καπαμά, κρέας με χυλοπίτες και ειδικά κόκορα ή κοτόπουλο, κότα ή κοτόπουλο σούπα, στουφάδο ή στιφάδο, εντόσθια κότας, κοτόπουλου τηγανητά, σκέτα ή με αυγά, πατσιά αρνίσια ή κατσικίσια αυγοκομμένη ή κοκινηστή, μαγειρίτσα και σκαντζόχοιρος ψητός.

«Ποιος είδε ψάρι στο βουνό»; Στο 10ο Κεφάλαιο.

Μπακαλιάρο, έτρωγαν του Ευαγγελισμού, την Μεγάλη Πέμπτη, της Αγιάς Σωτήρος και άλλες δυό τρεις φορές το χρόνο.

Τηγανητός, με άγρια χόρτα και με ρίζι. Χταπόδι με μακαροτσίνια, σκουράντζος καψαλιστός, σαρδέλες παστές, κονσέρβα «ΡΑΜΟΝΑ» ή κονσέρβα καλαμάρι, ταραμάς και κατεψυγμένα κοκάλια.

Στο 11ο κεφάλαιο τα γλυκίσματα με συνταγή για δίπλες και γαλόπιτα, κουραμπιέδες, κουλουράκια, χαλβάς «σιμιγδαλένιος», γλυκά κουταλιού, πετιμέζι και Μουσταλευριά.

Στο 12ο κεφάλαιο βρίσκουμε, «μικρογεύματα» και ευρηματικές μικρολιχουδιές» όπως το ψωμοτύρι, ψωμί με ζάχαρι ή με πετιμέζι, φρέσκια λαγάνα με άλιωτο παστό και τυρί, ξερό ψωμί, καψαλιστό ψωμί, καψαλιστή μυτζήθρα με ψωμί, ακόμη μικροαπολαύσεις των χειμωνιάτικων βραδιών στο τζάκι με κάστανα στα κάρβουνα, μήλα, κυδώνι, τσαπελόσυκα και συκομάιδες με καρυδόψιχα. Σαλιγκάρια, και τσιροπούλια ψητά στα κάρβουνα και λαδόξυδο. Ρουφώντας τον νέκταρ των λουλουδιών και της ασφάκας. Ρεβίθια και κουκιά χλωρά, βλαστάρια χόρτων, φρούτα, μούρες, ψητές κούκλες, καβούρια και ψάνη. Γάλα σε συκόφυλλο, πιθάμες και λούπινα.

Οινοποιήματα στο 13ο κεφάλαιο. «Ο ύπνος θρέφει τα μωρά, ο ήλιος το μουσχάρι και το κρασί τον γέροντα, τον κάνει παλικάρι»!

Για να έχουν όλο το χρόνο στο 14ο κεφάλαιο. Συνταγή για μπελτέ ή πάστα. Η ρίγανη, η πυτιά, το χαμομήλι, το αντίσφακο, το σαπούνι, το ξίδι, το αλάτι, οι σπέτσες, οι τσαπέλες, οι συκομάιδες και οι κοκόσιες.

Στα μυστικά της νοικοκυράς αναφέρεται το 15ο κεφάλαιο. Πως διατηρούσε τα λεμόνια, τις μυτζήθρες, τον μπελτέ, την πυτιά για το τυρί και τη γιαούρτι και πως διατηρούσε το προζύμι. Πότε ήταν έτοιμο το υλικό που θα τσιγάριζαν τα ζυμαρικά και τι έκαναν για να έχουν το πρωί φωτιά. Ακολουθεί ένας κατάλογος με προϊόντα που ήσαν άγνωστα στο χωριό.

Άγρια φαγώσιμα χόρτα στο 16ο κεφάλαιο αλφαβητικά: Αγριομάρουλο, Αγριόπρασο, αγριοσέλινο, αντίσφακο, αντράκλα, βλίτο, βοιδόγλωσσα, βορβιά,γαλατσίδα, δερβίσης, ζοχός, καβουράκι, κάρδαμο, καυκαλήθρα, κολιτσίδα, κουρβίδα, κουτσουνίδα, λαγογένι, λαδάκι, λάπατο, λέργουδα, μαλλιαρογαλατσίδα, μάραθος, μαυρόχορτο, μολόχα, μυρώνι, ξέσκουλο, ξινήθρα, οβριά, παπαρούνα, περδικονύχι, πετροκαυκαλήθρα, πικράδα, πολυρρίζι, πορδόκρασο, ραπανίδα, ρίγανη, ροιδίκι, σινάπι, σκαντζίκι, σκόλιαμπρο, σκουρουχίτσα, σπαράγγι, στριφτούλι, στύφνο, ταραξάκο, τζοχός, φασκόμηλο, χηροβότανο, χαμομήλι, χτενάκι και ψωρούλι.

Όλες τις συνταγές που αναφέρει ο συγγραφέας είναι με δοσολογίες άρα όποιος θέλει ακολουθώντας τες μπορεί να φτιάξει ότι του αρέσει.

Επίσης θα βρει χρήσιμες συμβουλές για το μάζεμα των χόρτων με εξαίρετες φωτογραφίες για το κάθε στάδιο σε 6 βήματα.

Τέλος, το γλωσσάρι με επεξηγήσεις για όλες τις άγνωστες λέξεις του βιβλίου.

Κώστας Παπαντωνόπουλος, Ιούνης 2023

Το βιβλίο κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Βιβλιόραμα αλλά μπορείτε να το προμηθευτείτε και από τον συγγραφέα στo τηλέφωνo: 6977690941

ISBN: 9789609548519 Έτος κυκλοφορίας 2022

Ο Γιώργος Φ. Γεωργακάς γεννήθηκε στο χωριό Σύρριζο - Σύρτζι - Μεσσηνίας το 1949.

Τα τέσσερα πρώτα χρόνια της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσής του φοίτησε στο γυμνάσιο Διαβολιτσίου και τα υπόλοιπα τρία στο 2ο νυχτερινό γυμνάσιο Πειραιά. Σήμερα είναι συνταξιούχος.

Ασχολήθηκε με το εμπόριο βιβλίων. Αγάπησε το βιβλίο και το υπηρέτησε επάξια σε όλη την επαγγελματική διαδρομή του.

Μεγάλο πάθος του ήταν και είναι η δημοτική παράδοση. Για πολλά χρόνια διετέλεσε πρόεδρος του Συλλόγου Συρριζαίων Μεσσηνίας.

Με αυτή την ιδιότητα βοήθησε ουσιαστικά στη συνεργασία του Συλλόγου και όλων των φορέων της περιοχής για την ανάπτυξή της, στην προβολή και προστασία του Επικούριου Απόλλωνα, του ναού του Πάνα, της αρχαίας Είρας και των άλλων αρχαιοτήτων, στην προστασία και την ανάδειξη του ποταμού της Νέδας.

Συνέβαλε ουσιαστικά στη σύσταση του Δήμου Είρας, όπου εκλέχτηκε δημοτικός σύμβουλος την τετραετία 1999-2002.