ΣΤΡΑΜΠΟΥΛΗΓΜΑ ~ ΣΠΑΣΙΜΟ & ΕΜΠΕΙΡΙΚΗ ΓΙΑΤΡΕΙΑ

Καταγραφή Ηλίας Τουτούνης
Μια από τις γνώσεις, που είχαν οι πρακτικοί ή εμπειρικοί γιατροί στα χωριά, ήταν και η αντιμετώπιση του στραμπουλήγματος και του σπασίματος των οστών και κυρίως των άκρων (χέρια – πόδια). Αρκετές φορές και απροειδοποίητα, στους εμπειρικούς γιατρούς, κατέφθαναν όχι άνθρωποι που είχαν πάθει στραμπούληγμα ή σπάσιμο, αλλά ακόμη και τα οικόσιτα ζώα τους. Με την πρώτη ψηλάφηση ο πρακτικός γιατρός, χάρις στην εμπειρία του, καταλάβαινε την πάθηση του ασθενούς και προέβαινε στην ανάλογη αντιμετώπιση και θεραπεία.

Πάντοτε οι πρακτικοί είχαν και βοηθό κατά την επέμβαση. Αρχικά, μετά την διάγνωση έπαιρνε τ’ ανάλογα υλικά, όπως ζεστό νερό και χειροποίητο ντόπιο σαπούνι. Πριν κάνει οτιδήποτε στο πονεμένο άκρο (χέρι ή πόδι) στην αρχή το έπλενε με σαπούνι και ζεστό νερό και μετά τράβαγε τα δάκτυλα με την σειρά για να πάρει το νεύρο την κανονική του θέση. Μετά τέντωνε το χέρι ή το πόδι που είχε πρόβλημα και τραβώντας αυτό από το άκρο, προσπαθούσε με τη ιδιαίτερη γνώση του να το τραβήξει κατάλληλα, ώστε να έλθει στην κανονική του θέση. Οι ασθενείς τότε επειδή δεν υπήρχαν ναρκωτικές ενέσεις, βέλαζαν από τους πόνους, Μετά έπαιρνε τα υλικά που είχε φέρει ο βοηθός του και ήσαν κρεμμύδι ξερό στουμπισμένο πολύ καλά, κοζά (μαλλί γίδας ή τραγόμαλλο), αλάτι τριμμένο, ασπράδι από βρασμένο σφικτό αυγό, τριμμένο σαπούνι και μούργα από λάδι. Πολλοί εκ των πρακτικών γιατρών χρησιμοποιούσαν και βαλσαμόλαδο. Όλα αυτά μαζί τα ανακάτευε αρκετά μέχρι να γίνουν κρέμα. Στην συνέχεια το μίγμα αυτό το τοποθετούσε επάνω στον αστράγαλο που ήταν το στραμπούληγμα ή το σπάσιμο. Αυτό το μίγμα γινόταν ένα με το μέρος του σπασίματος και μετά το έδενε με πανί και μετά με νάρθηκα, μέχρι να θρέψει.
Πολλές φορές πρόσθεταν και ζυμωμένες γιδοκοπριές, με ξυδόνερο ή κριθαρόζουμο. Το μεγαλύτερο πρόβλημα στους εμπειρικούς ήταν το σπάσιμο της λεκάνης ή των πλευρών. Εκεί δεν μπορούσαν να το αντιμετωπίσουν με επιτυχία, αλλά πρότειναν στον ασθενή μετά από τις πρώτες βοήθειες να ξαπλώνουν για πολλές ημέρες στο κρεβάτι μέχρι να «δέσει» όπως έλεγαν το κόκκαλο. Εντύπωση μου είχε κάνει όταν άκουσα από ένα εμπειρικό γιατρό όπου είχε κατασκευάσει ένα ξύλινο χειροποίητο νάρθηκα, για την γιατρειά του σπασίματος της λεκάνης.
Εδώ θέλω να κάνω μια διευκρίνιση, το κάθε υλικό που χρησιμοποιούσε σαν γιατρικό είχε και την ιδιαίτερη σημασία του. Το αυγό, έχει την θέση του γύψου όταν ξεραινόταν, το κρεμμύδι τραβάει (καταλαγιάζει) τον πόνο και τον μαλακώνει. Το αλάτι λειτουργεί ως αντισηπτικό, το μαλλί συντελεί στην δημιουργία του νάρθηκα, το λάδι και το σαπούνι λειτουργούν ως λιπαντικά. Για σταθεροποίηση των σπασιμάτων χρησιμοποιούσαν ξύλα πελεκημένα τοιουτοτρόπως να προσαρμόζουν στο εκάστοτε μέρος που γινόταν το σπάσιμο.
Οι πρακτικοί πληρώνονταν πότε με χρήματα ή με προϊόντα ή και με την οποιαδήποτε ανάλογη εργασία από την οικογένεια ου παθόντα στον εμπειρικό γιατρό. Πολλοί πρακτικοί δούλευαν δωρεάν, χωρίς κανένα όφελος προσέφεραν τις γνώσεις τους στους συνανθρώπους των.

Τελευταίος τέτοιος πρακτικός γιατρός ήταν στο Αντρώνι, ο περιώνυμος Λύσανδρος Παναγόπουλος ή Μπουλουγούρης. Ο Λύσανδρος είχε μάθει την τέχνη από τον πατέρα του τον Νικόλα Παναγόπουλο ή Βερβίτα με καταγωγή από το Κακοτάρι, θετό γιο του Γεώργιου Παναγόπουλου (Κάνταλου).