2023 ευχές για το νέο έτος από το www.antroni.gr

Το www.antroni.gr σας εύχεται Χρόνια πολλά και το νέο έτος να σας φέρει  αγάπη, υγεία και ειρήνη σε σας και σε όλο τον κόσμο.

 

Παναγιώτα Ζήρου χήρα Βασιλείου 1940-2022

 Έφυγε από κοντά μας στις 20.12.2022 η Παναγιώτα Ζήρου, χήρα του +Βασιλείου που γεννήθηκε πριν 82 χρόνια στο Γούμερο.

Η κηδεία της και η ταφή έγινε στο Πανόπουλο στις 21.12.2022.

Στην κόρη της Κωνσταντίνα και σε όλους τους συγγενείς της εκφράζουμε τα συλλυπητήριά μας.

Ο σύζυγος της, ο Βασίλης Κ. Ζήρος (Ζόγκος) γεννήθηκε στις 2.11.1929 και πέθανε στις 25.11.2015

Η κόρη της Κωνσταντίνα είναι σύζυγος του Κώστα Κουμανιώτη.

Η ενημέρωση είναι ετεροχρονισμένη και προέρχεται από τον φίλο της σελίδας Γιώργο Μαρκόπουλο από τη Γιάρμενα.  

Καλλιμάνι από ψηλά

 > 

Μια βόλτα πάνω από το Καλλιμάνι στις 30 Αυγούστου 2022 Πάγαινα για την Γιάρμενα στον κολλητό μου και κοντοστάθηκα εκεί στην διασταύρωση της Μπαρμότας και σήκωσα ένα διάολο που το λένε ντρον. Τώρα τι δουλειά έχω από τα βάθη της θάλασσας στα ύψη; Θα το δείξει το αποτέλεσμα…!

Μικρός οικισμός χτισμένος επί της «Ε.Ο. 111» στις νότιες υπώρειες του Αστρά, (διακλαδώσεις του Ερυμάνθου) σε υψόμετρο 800 περίπου μέτρων. Αποτελεί μαζί με την Μπαρμότα  οικισμό της Τ.Κ. Λαμπείας του καλλικρατικού δήμου Αρχαίας Ολυμπίας.

Η περιοχή όμως μας είναι γνωστή και λόγω των πηγών της από την αρχαιότητα. Βρέθηκε πήλινος αγωγός κοντά στο Κροϋφίκου προερχόμενος από το Καλλιμάνι που ύδρευε τον Αρχαίο Λασιώνα.

Κερτίζα (Αγία Κυριακή) από ψηλά…!

Απογείωση από το Εξωκλήσι του Προφήτη Ηλία πάνω από την Κερέσοβα. Ήταν από το πρώτα εγχειρήματα με drone και η πτήση ήταν σε αγωνιστικό επίπεδο, εκνευριστική μεν αλλά ικανοποιητικό ελπίζουμε αποτέλεσμα. Δευτέρα 29 Αυγούστου 2022 Κώστας Παπαντωνόπουλος www.antroni.gr

ΚΩΛΟΚΟΥΜΠΙ…!

 Επιμέλεια καταγραφή Ηλίας Τουτούνης

Κωλοκούμπι στην ντοπιολαλιά μας λέγαμε κάθε κάθισμα, που κάθεται ο άνθρωπος σε όποιο σχήμα κι αν έχει και όποια ονομασία του έχουν δώσει. Η λέξη είναι σύνθετη από το κώλος και ακουμπάω ή κάθομαι.
Κωλοκούμπι είναι το σκαμνί, η καρέκλα, η πολυθρόνα, το τσουκάρι, το αγκωνάρι, ο καναπές, ο πάγκος, παγκάκι, το κούτσουρο, το λιθάρι (κωλολίθι), το τσούμπι, το στρουγκολίθι, το μαξιλάρι, μισόγιομα σακιά, η σέλα, το σαμάρι, σπιτολίθι, πεζούλι, η πλάτη των μεγάλων ζώων, κερκίδες, σκαλοπάτια, στασίδια, κρεβάτια, κι άλλα διάφορα αντικείμενα που ήταν πρόσφορα για κάθισμα και κάθε είδος που το χρησιμοποιούμε για να καθόμαστε.
Το σκαμνί λατινική scamnum, είναι μια ξύλινη κατασκευή από σανίδια. Για να κατασκευάσουν ένα σκαμνί χρειάζονταν πέντε σανίδια και λίγες πρόκες. Υπήρχαν τα κοντασκάμνια τα κουτσοσκάμνια τα ψηλοσκάμνια και τα μακρυσκάμνια, και παρασκάμνια δηλαδή οι πάγκοι.
-Το σκαμνί όταν το έβαζαν ανάποδα χρησίμευε και ως εργαλείο να βάζεις μικρά στερεά αντικείμενα και τρόφιμα.
Οι νοικοκυρές έφτιαχναν μικρά μαξιλαράκια διπλά ταπητάκια κουρελούς, τα λεγόμενα σκαμνοσκούτια και τα έβαζαν επάνω στα σκαμνιά για να είναι πιο μαλακό και άνετο το κάθισμα.

Γιάννης Κ. Κότσαλης 1967 - 2022

Έφυγε από κοντά μας σήμερα Κυριακή 18.12.2022 ο Ιωάννης Κότσαλης του +Κωνσταντίνου (Γκούτσης ή Κολιός) και της Νικολίτσας που γεννήθηκε πριν 55 χρόνια στο Αντρώνι.

Η κηδεία του θα γίνει την Τρίτη στις 12.00 στη γενέτειρά του.

Στην μητέρα του Νικολίτσα στα αδέλφια του Παρασκευή (Βιβή), Αικατερίνη (Ρίνα), Ανδρέα και σε όλους τους συγγενείς του εκφράζουμε τα θερμά μας συλλυπητήρια.

Ο Γιάννης ήταν επιχειρηματίας στην Πάτρα, διατηρούσε καφέ στην Καραϊσκάκη 188.

Διαβάζουμε στην εφημερίδα «Πελοπόννησο»: Θλίψη στο πατραϊκό ποδόσφαιρο, καθώς έφυγε από τη ζωή ο Γιάννης Κότσαλης σε ηλικία 55 ετών. Ο εκλιπών είχε αγωνιστεί με επιτυχία στο Πάτραι ως μέσος τη δεκαετία του ’90. Βραχύσωμος και γρήγορος χαφ με πολύ καλή τεχνική κατάρτιση, τα τελευταία χρόνια αντιμετώπιζε κάποια θέματα υγείας, τα οποία τελικά δεν κατάφερε να ξεπεράσει με αποτέλεσμα να χάσει τη μάχη πρόωρα.

Καλό του ταξίδι!

(Στην φωτογραφία ο Γιάννης Κότσαλης δεξιά μαζί με τον dj Θόδωρο Ρήγα) πηγή: https://dete.gr/

Ο ΓΙΓΑΝΤΑΣ ΚΑΙ Ο ΣΠΑΝΟΣ ΣΤΗ ΓΚΑΠΕΛ

Γράφει, ο Κώστας Παπαντωνόπουλος

  Μια βολά κι ένα γκαιρό οι παλαιοί μολογάγανε ότι στους μπίτ πολύ παλαιούς χρόνους στον ντόπο μας, ζούσανε κάτι τρανοί αντρώποι που τους λέγανε γίγαντες. Τότενες ήσαντε και κάτι άλλοι αντρώποι πολύ μικρούληδες νάνοι και ούλοι τους ήσαντε σπανοί, χωρίς γένια, αλλά μολογάγανε ότι ήσαντε πολύ έξυπνοι «κωλοφωτιές»!

Μια φορά, όπως μολογάγανε βαθειά μέσα στην γκάπελη,  ζούσε ένας από δαύτους τους γίγαντες και εκειά που ερχότανε τρογύρω μέσα στην γκάπελη αντάμωσε ένα σπανό που ζούσε κι αυτός εκεί σε μια ραποκαλύβα μπίτι κουρούνης μοναχός του.

Μόλις τον είδε ο γίγαντας του λέει:

-Έλα κοντά μου να με βοηθάς στις δουλειές μου!

Τι να κάμει ο σπανός ήθελε δεν ήθελε του είπε ναι, γιατί άμα του έλεγε όχι, μια χαψιά τον είχε ο γίγαντας και πάει καλιά του!

-Πάμε στην σπηλιά μου, του λέει, και εκεί θα σου ειπώ τι δουλειές θα κάνεις.

Μόλις φτάσανε και μπήκανε μέσα στην σπηλιά ο γίγαντας έβγαλε κάτι μεζέδες και άρχισε κλάπα – κλούπα να τους κλαπακώνει και πέταγε και κανένα μικρό κομματάκι του σπανού λέγοντάς του, φάε και του λόγου σου.

Αργύρης Κ. Κότσαλης (της Βλάχας) 1946 - 2022

Έφυγε από κοντά μας σήμερα Πέμπτη 15.12.2022 ο Αργύριος  Κότσαλης του +Κώτσου και της +Βλάχας που γεννήθηκε πριν 76 χρόνια στο Αντρώνι.

Η κηδεία του θα γίνει αύριο Παρασκευή στις 10.30 στο Κοιμητήριο των Αγίων Αναργύρων στην Αθήνα.

Στην σύζυγό του Νίκη, στα παιδιά του Νεκτάριο, Κωνσταντίνο, Βασιλική και σε όλους τους συγγενείς του εκφράζουμε τα συλλυπητήριά μας.

Ο Αργύρης ήταν ο καλύτερος γείτονάς μου, ένας καλοσυνάτος τύπος εξαιρετικού χαρακτήρα με πηγαίο χιούμορ. Γιός του Κώτσου που ήλθε σώγαμπρος στη γειτονιά μας όταν παντρεύτηκε την Βλάχα. Την χαμοκέλα του Κώτσου (που ήταν στο βορειοανατολικό Παπαντωναίικο μακρινάρι) κληρονόμησε ο Αργύρης και την έκανε δίπατη όμορφη μεζονέτα που την χαιρόμαστε όλοι.

Ο Αργύρης όταν ενηλικιώθηκε το 1964, έφυγε από το χωριό για να εργαστεί στην Αθήνα όπου έγινε τέλειος τεχνίτης στις οικοδομικές εργασίες (σοβάδες κλπ) όπου είχε στη δούλεψή του και εκπαίδευσε παιδιά από το χωριό μας.

Παντρεύτηκε την Νικολίττσα Παπαντώνη, τσούπα από το χωριό μας και έστησαν το σπιτικό τους στην Αθήνα, Καρπός τους ήταν τα τέσσερα παιδιά τους. Η ζωή όμως είναι σκληρή και άτυχη για τον Αργύρη αφού έχασε την πρωτότοκη και αγαπημένη κόρη του την Χούλα (Βλάχα 29.08.1969-21-07-2007) στην ηλικία των 37 χρόνων.

Καλό του ταξίδι!

Φωνές και ήχοι…!

 Επιμέλεια Ηλίας Τουτούνης

Ο Θεός στον άνθρωπο, στα ζώα και στα πτηνά έδωσε μια φωνή για να συνεννοούνται μεταξύ τους. Αποδεδειγμένα τα ζώα, τα πτηνά, τα ψάρια τα ερπετά και τα έντομα έχουν δικούς τους κώδικες επικοινωνίας, που σε μας είναι ακόμη άγνωστοι. Η επιστήμη προσπαθεί, με ότι σύγχρονο μέσον διαθέτει, να ερμηνεύσει (σπάσει) τον κώδικά τους.

Σύμφωνα με την Ελληνική Μυθολογία, από την Ηλειακή Πύλο (σημ. Αγραπιδοχώρι Πηνείας), κατάγονταν ο πιο φημισμένος από τους μάντεις της Αρχαίας Ηλειακής Πύλου ο Μελάμποδας που ήταν Αιολίδης την καταγωγή, γιος του Αμυθάωνα και Ειδομένης. Ίσως ήταν ο πρώτος θνητός, στον οποίον εδόθη το χάρισμα της μαντικής. Εξετέθη βρέφος, από την μητέρα του, σ’ ένα σύδενδρο και, ενώ το σώμα του προστατευόταν από σκιά, τα πόδια του έμειναν εκτεθειμένα στον ήλιο και μαύρισε, εξ αυτού το όνομά του Μελάμπους = Μαυροπόδης. Ο Μελάμποδας κατέπληξε και αναστάτωσε τους συγχρόνους του με τα μάγια και τις μαντείες του. Λέγεται ότι κοιμώμενος κάτω από μια τεράστια βελανιδιά στην Πύλο, βγήκαν κάτι φίδια, που ο ίδιος είχε αναστήσει και του έγλειψαν τα αυτιά και τα καθάρισαν τόσο, ώστε άκουγε και εννοούσε τις φωνές των πουλιών από τα οποία μάθαινε τα μέλλοντα που θα συμβούν.

ΤΟ ΛΙΘΟΠΑΤΙ Ή ΛΙΘΑΡΟΠΑΤΙ

 Λαογραφική καταγραφή Ηλίας Τουτούνης

Παλιά που ο κόσμος από την φτώχεια που τον έδερνε, δεν είχε παπούτσια και έτσι αρκετοί γύριζαν ξυπόλυτοι και οι πατούσες τους είχαν σκληροποιηθεί. Όμως όταν περπατούσαν σε αιχμηρές πέτρες, εσωτερικά στις πατούσες δημιουργούταν ένα σκληρό απόστημα, που το έλεγαν «Λιθοπάτι». Αυτό πονούσε πολύ και δεν μπορούσαν, όχι μόνο να περπατήσουν αλλά ούτε και να πατήσουν το πόδι τους. Πολλοί πίστευαν ότι, λιθοπάτι παθαίνει όποιος πατήσει ξυπόλητος το καβούκι της χελώνας. Γι αυτό όταν συναντούσαν κάποια χελώνα την δρασκέλιζαν για να μην την πατήσουν. Το λιθοπάτι από την χελώνα το γιάτρευαν με επιθέματα ψημένου φύλλου φραγκοσυκιάς.
Στον τόπο μας, για την θεραπεία του λιθοπάτι, έκοβαν ένα κρεμμύδι στην θέση και το άλειφαν με στάχτη και λάδι, στην συνέχεια το έβαζαν επάνω στα κάρβουνα και το έψηναν. Υπήρχε και μια φράση γι’ αυτό: «Κρεμμύδι, στάχτη και λάδι, και το λιθοπάτι πάει!» Αυτό όταν ψηνότανε καλά το τοποθετούσαν, σαν επίθεμα, επάνω στο λιθοπάτι. Αυτό το επαναλάμβαναν αρκετές φορές. Με αυτόν τον τρόπο μαλάκωνε το δέρμα και γινόταν πιο τρυφερό και από μόνο του, έσπαζε και έβγαινε αίμα και πύον και έτσι επιτυγχάνονταν η θεραπεία του λιθοπάτι. Μετά στην πληγή τοποθετούσαν καπνιά με στάχτη από γαϊδουράγκαθο για να κλείσει γρήγορα η πληγή.

ΤΟ ΚΑΤΡΑΜΙ

 

Συλλογή καταγραφή Ηλίας Τουτούνης

Το κατράμιπροέρχεται από την ιταλική λέξη catrameπου σημαίνει πίσσα, κατ’ άλλους προέρχεται από την αραβική (qaṭrān). Είναι ένα κολλώδες και ελαιώδες υγρό, συνήθως με υψηλό ιξώδες, που παράγεται από ανθρακοποίηση με απουσία του οξυγόνου. Χημικώς, αποτελείται από αρωματικούς υδρογονάνθρακες και ρητινικά οξέα. Είναι μια πολυσύνθετη χημική ουσία που αξιοποιείται από τον άνθρωπο εδώ και πολλούς αιώνες.

Ιστορικές πηγές αναφέρουν ότι το κατράμι χρησιμοποιούνταν στην αρχαία Ελλάδα, από τον Ιπποκράτη ως φάρμακο όπως και για πολλές χρήσεις στην ξυλοναυπηγική. Επίσης, αναφέρεται ότι ο Ηρόδοτος γνώριζε για τη χρήση του κατραμιού από τη Βαβυλώνα. Ακόμη, από επιγραφές και σύντομες αναφορές του Πλίνιου ότι χρησιμοποιούσαν το κατράμι, που παραγόταν από ξύλο για τη στεγανοποίηση της στέγης και την προστασία πολύ μαλακών λίθων.

ΕΠΕΞΕΡΓΑΣΙΑ:

Επί τουρκοκρατίας μέχρι και τα μέσα του προηγούμενου αιώνα στον τόπο μας εφάρμοζαν μια παραδοσιακή τεχνική για την παραγωγή κατραμιού για ζωτικές εφαρμογές της υπαίθρου. Οι τεχνίτες που γνώριζαν την παρασκευή του, λέγονταν κατραμάδες ή κατραμινάδες.

Η παραγωγή του κατραμιού ήταν κοπιαστική. Οι κατραμάδες που ήσαν έμπειροι τεχνίτες τρύπωναν μέσα στα πευκοδάση όπου με μια ματιά μπορούσαν να καταλάβουν ποιο πεύκο είχε το κατάλληλο δαδί για κατράμι. Επέλεγαν μεγάλα ρυτινούχα πεύκα που το εσωτερικό μέρος, η δηλαδή η καρδιά παράγει αρκετό ρετσίνι. Προτιμούσαν τα ξύλα να είναι ίσια για να μεταφέρονται και να σχίζονται ποιο εύκολα. Επίσης παρατηρούσαν τα νερά του ξύλου, να είναι αυτά ευθεία (ίσια) και όχι κυματιστά, για να σχίζονται πιο εύκολα, σε δαδιά. Αφού πρώτα επέλεγαν ποια ήσαν για κόψιμο, τα σημάδευαν με μια δυο τσεκουριές, για να το ξεχωρίζουν. Μετά την επιλογή των κατάλληλων δένδρων εργάτες ή βοηθοί έκοβαν τα σημαδεμένα δέντρα με πριόνες ή τσεκούρια και τα τεμάχιζαν σε κομμάτια κάπου 1,5 του μέτρου. Αν ο κορμός ήταν πολύ χονδρός και δεν μπορούσαν να τον μετακινήσουν τότε μ’ ένα τσεκούρι και με σφήνες τον έσχιζαν σε σχιζάρια σε δύο ή και παραπάνω τεμάχια. Έπειτα τα φόρτωναν στα ζώα κυρίως και τα μετέφεραν έξω από το δάσος ή σε ασφαλές μέρος, για να μην πάρει φωτιά το δάσος. Η μεταφορά μακριά από το δάσος απαιτούσε κούραση και χρόνο, για αυτό τον λόγο η επεξεργασία γινόταν επί τόπου.

Εκεί ο κατραμάς είχε κατασκευάσει μια καλύβα και διέμενε μέχρι να κόψει τα ξύλα, να τα μεταφέρει, να τα τεμαχίσει σε δαδιά και να φτιάξει το κατραμινοκάμινο και να το κάψει. Μόλις έπαιρνε το κατράμι τότε το φόρτωνε στα ζώα και το μετέφερε στο σπίτι του.

Από το συνολικό βάρος τω δαδιών παραγόταν το ένα τρίτο ή τέταρτο ρετσίνης. Η επεξεργασία ήταν χειρονακτική και απαιτούσε κόπο γνώσεις. Πρωτύτερα στο κοντά στο σημείο όπου είχαν συγκεντρώσει τα δαδιά, σε ένα πλαγερό σημείο έσκαβα το χώμα και άνοιγαν μια τρούπα σε βάθος κάπου μισό μέτρο και διαμέτρου 2 μέτρων. Τα τοιχώματα της, τα χείλιζαν (επάλειφαν) με γλίνα (άργιλο) ανακατεμένη με σβουνιά και με κοζά. Εκεί προσάρμοζαν και μια σωλήνα για να ρέει το κατράμι, από την γούβα στα αγγεία. Μετά έβαζαν φωτιά για να ψηθεί η γλίνα. Μόλις ψηνόταν τότε χείλιζαν πάλι τις σκασιές ώστε να μην απορροφάται κατράμι και χάνεται στο χώμα, αλλά να ρέει, στη σωλήνα και μετά στα αγγεία που είχαν και ν’ αποθηκεύεται μέχρι να κρυώσει.

Εκεί μέσα σ’ αυτή την τρούπα, τοποθετούσαν με σειρά και τάξη σε σχήμα κώνου τα διαδιά, όπως ακριβώς γίνεται και με τα καμίνια παραγωγής ξυκοκάρβουνου.

Στη συνέχεια τα σκέπαζαν κάτω με χλωρή φτέρη, ή πλατανόκλαδα με χλωρά φύλλα και επάνω το σκέπαζαν με στρώμα χώματος, όπως γίνεται και με το ξυλοκάρβουνο, έτσι ώστε η καύση να είναι ατελής, με ελάχιστη ποσότητα οξυγόνου και διαρκούσε περίπου δύο εβδομάδες. Ο κατραμάς έπρεπε πάντα να είναι παρών, να επιβλέπει συνεχώς τη διαδικασία της καύσης. Μετά την ολοκλήρωση της διαδικασίας, όταν κρύωνε το κατράμι το αποθηκευόταν σε ασκιά (τομάρια από δέρμα κατσικιών). Το ασκί ήταν κατάλληλο και μάλιστα κάποιο πόδι από το ασκί το χρησιμοποιούσαν ως βρύση ώστε να αδειάζουν το ασκί κατά την πώλησε στο λιανεμπόριο. Το κατράμιείναι ένα παχύρευστο, ελαιώδες μαύρο υγρό,έχει μια δυσάρεστη, έντονη χαρακτηριστική μυρωδιά του καμένου πεύκου. Ο κατραμάς μετά από την παραγωγή προέβαινε στην πώληση του προϊόντος του είτε σαν γυρολόγος είτε σε εμπόρους.

-Από τους περιηγητές του 18ου και των αρχών του 19ου αιώνα, οι οποίοι αναφέρονται σε αυτή την ευημερία που γνώριζε ο τόπος μας από παλιά, αντλούμε ειδήσεις για τα βασικά προϊόντα της περιοχής, δηλαδή τα παντός είδους δημητριακά, και κυρίως το σιτάρι, το κριθάρι και το αποικιακό τότε καλαμπόκι, αλλά και τα τυριά και τα αρνοτόμαρα, τα λαγοτόμαρα, το κατράμι, το ρετσίνι κ.ά.

-Κατράμι στον τόπο μας είναι καταγραμμένο ότι παρασκεύαζαν στην λεκάνη της παλιάς Δαφνιώτισσας εκεί που φύονταν χιλιάδες πεύκα. Μετά την κατάργηση του κατραμιού οι κατραμάδες ασχολήθηκαν κυρίως με ένα παρόμοιο επάγγελμα την παρασκευή ξυλοκάρβουνου, που ακόμη και σήμερα υπάρχουν άνθρωποι που ασχολούνται, με την παραγωγή και εμπορία ξυλοκάρβουνο.

ΧΡΗΣΕΙΣ:

-Παλιά θεράπευαν τις μαγουλάδες, ή παραμαγούλες με κατράμι που το έβαζαν ως κομπρέσα γύρω από το λαιμό του ασθενή, και αφού διάβαζαν ένα ξόρκι ο άρρωστος σε 2-3 μέρες ήταν καλά.

-Για τη βαφή των καϊκιών οι καλαφάτες μεταξύ άλλων χρησιμοποιούσαν και ο κατράμι για τα ύφαλα.

-Με κατράμι επάλειφαν τα βαγένια ης κρέμασης των νερόμυλων των νεροτριβών και των νεροπριόνων για να μην σαπίζουν από το νερό. Στο κατράμι έβαζαν και τις φουρκάδες των σταφιδαμπέλων μέχρι το σημείο που έμπαινε στο έδαφος.

-Με κατράμι σήμερα έχουν εμποτίσει τους στύλους μεταφοράς του ρεύματος και των τηλεπικοινωνιών.

-Οι τσοπάνηδες κατράμωναν και τα ξύλα στερέωναν στο χώμα όταν κατασκεύαζαν καλύβες για να μην σαπίσουν.

-Επίσης μέσα σε κατράμι έβραζαν διάφορα ξύλα για να μην πιάσουν ποτέ σκώρο και διάφορους μύκητες και σαπίσουν. Το βράσιμο αυτό λέγεται κατράμισμα.

Το κατράμι χρησιμοποιείται ευρέως στην κτηνιατρική. Πρόκειται για φάρμακο κατά των μυκήτων και βακτηρίων, και τέλειο για αντισηψία. Επίσης είναι ένα από τα καταλληλότερα για την υγιεινή και φροντίδα των οπλών στα άλογα και στα βοοειδή. Ακόμη χρησιμοποιείται έναντι του κανιβαλισμού των πτηνών.

Στα πτηνά, το σημείο που πληγώνονταν από τον κανιβαλισμό, το επάλειφαν με κατράμι και τοιουτοτρόπως σταματούσε ο κανιβαλισμός.

Επίσης οι κτηνοτρόφοι χρησιμοποιούσαν το κατράμι κυρίως για την επούλωση και θεραπεία των πληγών των ζώων καθώς και για την απώθηση των εντόμων που αποτελούσαν τους κατεξοχήν φορείς μετάδοσης αρκετών νόσων.

ΠΑΡΟΙΜΙΩΔΕΙΣ ΕΚΦΡΑΣΕΙΣ:

-Έγινε μαύρος σαν το κατράμι!

-Η βραδιά απόψε είναι κατράμι!

-Κατράμι η ψυχή του!

-Τον έκαναν κατράμι από το ξύλο!

ΔΙΑΦΟΡΑ ΛΑΟΓΡΑΦΙΚΑ:

-Όταν γινόταν γάμος και έντυναν την νύφη κάτω από τα παπούτσια της έκαναν με κατράμι το σημείο του σταυρού, για να πατήσει τον τρισκατάρατο και να μην την πιάνουν οι γλωσσοφαγιές και οι κατάρες.

-Λέγανε οι παλαιοί ότι στην κόλαση τους αμαρτωλούς κολασμένους τους έβραζαν μέσα σε καζάνια με κατράμι. Επίσης τους κατραμάδες έλεγαν ότι τους προστάτευε ο Διάβολος διότι το κατράμι είναι το διαβολόνερο όπως μολογάγανε.

ΙΣΤΟΡΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ:

1). Το έτος 1780 κατά την καταστροφή της Καστάνιτσας από τον Γαζή Χασάν συνελήφθη αιχμάλωτος ο γέρο Βενετσανάκης. Ένας δούλος του έτρεξε στο Γαζή Χασάν και πρόδωσε το σχέδιο του γέρο-λύκου. Και ο σερασκέρης κατάφερε να πιαστεί ο γέρος ζωντανός.
-Γιατί δεν προσκυνάς, τον ρωτά, όταν τον έσυραν μπροστά του.
-Τώρα προσκυνώ! αποκρίνεται ειρωνικά ο γέρος και σκύβει το κεφάλι του, για να του το κόψουν.

-Προσκυνημένο κεφάλι δεν κόβεται, απαντά ο Χασάν και βάζει μπροστά φρικτά βασανιστήρια. Διέταξε και του ’κοψαν το ένα χέρι και τα δύο πόδια κι απάνω στις φοβερές τομές του ’ριξαν βραστό κατράμι και ύστερα τον κρέμασαν απ’ το κατάρτι ενός απ’ τα πολεμικά καράβια του Χασάν που ήταν αραγμένα στο Γύθειο. Εκεί έμεινε για κάμποσες μέρες το κουτσουρεμένο κορμί του γέρο-Βενετσανάκη, καμπουριασμένο και σαλεύοντας για παράδειγμα στους ραγιάδες.

2). Με καυτό κατράμι έκαναν παλιά βασανιστήρια. Επίσης καυτό κατράμι έριχναν από τα τείχη των κάστρων στους πολιορκητές που με σκάλες προσπαθούσαν να σκαλώσουν στο φρούριο για να το αλώσουν.

3). Κατά την πολιορκία της Τριπολιτσάς το 1821, πανιά επαλειμμένα με κατράμι τα έδεναν στις ουρές από γάτες και αφού έβαζαν φωτιά σ’ αυτά με ειδικούς πρόχειρους καταπέλτες τις εκσφενδόνιζαν μέσα στο κάστρο. Οι γάτες μετά από αυτό το σοκ του εκσφενδονίσματος έπεφταν μέσα και έτρεχαν να κρυφθούν και όπου τρύπωναν μετέδιδαν την φωτιά και έτσι έκαψαν πολλά σπίτια και παλάτια. Σημειωτέον ότι το ξύλο επί τουρκοκρατίας ήταν το κύριο υλικό ανέγερσης των περισσοτέρων κτισμάτων.

4). Το κατράμι το χρησιμοποιούσαν και οι μπουρλοτιέρηδης για να πυρπολούν πλοία.

ΛΕΞΙΛΟΓΙΟ:

-Κατραμόνερο, το = φαρμακευτικό προϊόν, λαμβανόμενο δι’ εμποτίσματος ρευστής πίσσας από πεύκο ή έλατο σε αποσταγμένο νερό.

-Κατραμόπανο, το = (ναυτ.) ύφασμα από κάνναβη εμποτισμένο με κατράμι και χρησιμοποιείται σαν αδιάβροχο επικάλυμμα.

-Κατραμόχαρτο, ή πισσόχαρτο, το = χάρτης χονδρός πασαλειμμένος με πίσσα που χρησιμοποιείται για επικάλυψη.

-Κατραμώνω, = επαλείφω ή εμποτίζω κάτι με κατράμι.

Κατράμης, Κατραμίδης Κατραμάς, Κατραμόπουλος, Κατραμάκης.

Σήμερα η παραδοσιακή παραγωγή του κατραμιού έχει εγκαταλειφθεί τελείως. Το κατράμι το έχουν αντικαταστήσει διάφορα χημικά προϊόντα.

ΤΟ ΤΡΑΓΟΜΑΛΛΟ Ή ΚΟΖΑ

Καταγραφή επιμέλεια Ηλίας Τουτούνης

Ένα από τα καλλίτερα μαλλιά που επέλεξε να χρησιμοποιεί ο άνθρωπος από αρχαιοτάτων χρόνων ήταν και το μαλλί από τα γίδια. Αρχικά χρησιμοποίησε το δέρμα του και αργότερα αποτάθηκε στο μαλλί του. Κριτήριο για την αξιολόγηση της ποιότητας του μαλλιού αποτελεί η ηλικία του ζώου. Το καλύτερης ποιότητας μαλλί προέρχεται από ζώα μέχρι τριών ετών καθώς και από τα γαλάρια. Καλής επίσης ποιότητας είναι το μαλλί από δίχρονα ζυγούρια και θηλυκά, ακολουθεί το μαλλί από στέρφα, που δίνουν μακρύ, γερό μαλλί. Το πρώτο μαλλί μετά τη γέννα εκτιμάται πολύ λίγο και χρησιμοποιείται σε μη ορατές επιφάνειες.

ΠΥΡΙΑ…!

 Συλλογή καταγραφή Ηλίας Τουτούνης

Ο άνθρωπος για ν’ αντιμετωπίσει διάφορες αρρώστιες, συν τον χρόνο εφεύρε διάφορα γιατροσόφια. Όταν κάποιος ασθενής είχε ξηρά πλευρίτιδα δηλαδή σφάχτη (πόνο) στη μέση ή στις πλάτες, για να τον απαλύνουν στο σημείο που πονούσε του έβαζαν ζεστό σταχτοπύρι.
Αυτό ήταν στάχτη βρασμένη ή καβουρντισμένη μέσα σε μια πάνινη σακούλα ή κάλτσα, με θερμοκρασία ίσια που να το δέχεται ο ασθενής ή και σακουλάκια με άμμο καβουρντισμένο (ψημένο). Το σταχτοπύρι το έβαζαν περισσότερο σε μικρά παιδιά και σε γέρους.
Άλλη μέθοδος ήτανε το πίτουρο. Ζεσταίνανε το πίτουρο σ’ ένα τηγάνι ή σε ταψί το βάζανε σε μια μάλλινη σακουλίτσα ή κάλτσα και το βάνανε στο μέρος που πονούσε ο άρρωστος.
Επίσης έχω ιδεί και καταγράψει πυριά κυνηγόχωμα (κηρήθρα από χώμα από του εντόμου «κυνηγού», από γκαβαλίνες, από σβουνιά, και από τρίμματα σάπιου ξύλου από κορμό δένδρων, ακόμη και από πριονίδια ξύλου. Αναφέρεται ότι το καλύτερο πυρί είναι από τριμμένα τσόφλια αυγών, εμποτισμένα με χολή κατσικιού.
Σε ελαφρότερες περιπτώσεις όταν ο σφάχτης ήταν ελαφρύτερος, τότε χρησιμοποιούσαν κεραμίδι ή πλάκα από πέτρα. Πρώτα έβαζαν το κεραμίδι ή την πέτρα κοντά στην φωτιά και μόλις ζεσταινόταν αρκετά, που να την ανέχεται το σώμα του ασθενή, την τύλιγαν μ’ ένα πανί και την τοποθετούσαν στον ασθενή στο σημείο του σώματος που πονούσε. Αν ήταν πιο καυτό τότε το άφηναν λίγο να κρυώσει ή το έσβηναν με λίγο νερό.
Στην Πηνεία το κεραμίδι ή την πέτρα τα έσβηναν με ξύδι, αντί για νερό, επειδή όπως λέγανε το ξύδι είχε θεραπευτικές ιδιότητες.

Τ´ ΑΝΕΜΟΓΚΑΣΤΡΙ

 Καταγραφή επιμέλεια Ηλίας Τουτούνης

Ανεμογκάστρωμα ή ανεμογκάστρι, λέγεται η κατάσταση που βρίσκεται η γυναίκα, στην οποία εμφανίζονται όλα τα συμπτώματα της εγκυμοσύνης όπως συνεχείς ζαλάδες, διακοπή περιόδου, συχνοί εμετοί, συχνή ενούρηση, φούσκωμα κοιλιάς, ελαφρύ πρήξιμο προσώπου, αύξηση βάρους, πρήξιμο στήθους και κοιλιάς, και σε μερικές περιπτώσεις έχει την αίσθηση ότι το «μωρό» κινείται και προκαλεί πόνους στην κοιλιά.
Τα συμπτώματα του ανεμογκαστρώματος είναι ακριβώς ίδια με αυτά μιας κανονικής εγκυμοσύνης. Αυτό είναι και το ιδιαίτερο χαρακτηριστικό της ψευδοκύησης, ότι η σκέψη καταφέρνει να ξεγελάσει το σώμα. Μια γυναίκα μ’ ανεμογκάστρι, εύλογα νομίζει ότι είναι έγκυος. Βασικά δεν υπάρχει λόγος σοβαρής ανησυχίας, διότι μετά από μικρό χρονικό διάστημα, όλα αυτά υποχωρούν σταδιακά και η λειτουργία του οργανισμού επανέρχεται σε κανονικές συνθήκες.
Η λέξη ανεμογκάστρι, είναι ουδέτερη και σύνθετη από τις λέξεις άνεμος και γκαστριά (εγκυμοσύνη). Στην ιατρική ορολογία σαν ανεμογκάστρι αναφέρεται ως ψευδοκύηση κυοφορία μύλης, ψευδοεγκυμοσύνη, ή και κατά φαντασία εγκυμοσύνη. Παραδοσιακά για την αντιμετώπιση του ανεμογκαστρώματος αποτείνονταν στην Aνεμογκαστρού ή Ξαρμενίστρα. Αυτή ήταν η πρακτική μαμή που εκμεταλλευόμενη την άγνοια, υποστήριζε ότι θεράπευε το ανεμογκάστρι, που όπως προανέφερα, την ψευδή κύηση και την ψύχωση της λοχείας.
Οι ακριβείς αιτίες του ανεμογκαστρώματος δεν έχουν διευκρινιστεί, μάλλον γιατί δεν πρόκειται για μία συχνή διαταραχή, όμως θεωρείται ότι οφείλεται κυρίως σε ψυχολογικούς παράγοντες. Όταν μια γυναίκα που βιώνει, για παράδειγμα, τον πόνο μιας αποβολής, την απώλεια ενός παιδιού ή προσπαθεί πολύ καιρό να μείνει έγκυος χωρίς να τα έχει καταφέρει και αντιμετωπίζει πρόβλημα υπογονιμότητας, είναι πιο ευάλωτη συναισθηματικά και αυτό μπορεί να την οδηγήσει στο να πιστεύει ότι περιμένει παιδί ενώ κάτι τέτοιο δεν ισχύει.

ΜΠΕΣΙΚΙ-ΣΑΜΑΡΙΤΣΑ-ΚΟΥΝΙΑ ΚΑΙ ΝΑΚΑ… ΤΑ ΠΡΩΤΑ ΚΡΕΒΑΤΙΑ ΤΟΥ ΜΩΡΟΥ

  

Καταγραφή Ηλίας Τουτούνης

Παλιότερα οι λεχώνες τα νεογέννητα παιδιά τα κοιμίζανε στο κρεβάτι τους και κάποιες από αυτές χωρίς να το θέλουν, είτε από την ολοήμερη κούραση, το ξενύχτι, ή από οτιδήποτε άλλο σε μερικές περιπτώσεις, όταν γύριζαν πλευρό πλάκωναν τα παιδιά τους και όταν ξυπνούσαν τα εύρισκαν πεθαμένα.

Για να μην βρίσκονται πάντοτε σε τέτοιες δυσάρεστες εκπλήξεις τα κοίμιζαν σε ξεχωριστό μέρος όπου τους κατασκεύαζαν ξεχωριστά ειδικά κρεβατάκια. Αυτά τα παιδικά κρεβατάκια ανάλογα με την κατασκευή και την χρήση διακρίνονταν σε τέσσερα είδη και ήταν το μπεσίκι, η σαμαρίτσα ή σαρμανίτσα, η κούνια και η νάκα. Το μπεσίκι την σαμαρίτσα και την κούνια τα χρησιμοποιούσαν στο σπίτι και στο εξοχικό κατά την διαμονή τους, ενώ η νάκα ήταν για την μεταφορά του μωρού και να το έχουν στα χωράφια κοντά τους, κατά την ώρα της εργασίας τους.

1). ΜΠΕΣΙΚΙ

Γυναικείο Κίνημα και παιδικός κινηματογράφος. Επιρροές και ανάπτυξη του φαινομένου στην Αμαλιάδα του Μεσοπολέμου. Η περίπτωση της Μαρίκας Μπότση – Τσαπαλίρα και του Νίκου Μπελογιάννη

Γράφει: η Πουλχερία Γεωργιοπούλου

Για να φτάσουμε στα εορταστικά 25χρονα του Διεθνούς Φεστιβάλ Κινηματογράφου Ολυμπίας για παιδιά και νέους είχε προηγηθεί σχεδόν ένας ολόκληρος αιώνας περιπετειών και αντιδράσεων ώστε να υπάρξει καταρχήν κινηματογράφος για παιδιά, που μέσω μιας δύσκολης εξελικτικής πορείας και με τον επίμονο αγώνα φωτισμένων ανθρώπων να μετατραπεί στη συνέχεια σε ένα ζωντανό εκπαιδευτικό εργαλείο, δηλαδή, μέσα από ένα σχολείο ανοιχτό στην κοινότητα οι μαθητές όλων των βαθμίδων γίνονται οι ίδιοι δημιουργοί  παιδικού και νεανικού κινηματογράφου.

Πολύτιμος αρωγός στην παρούσα έρευνα στάθηκε  η έκδοση από το  Διεθνές  Φεστιβάλ Κινηματογράφου Ολυμπίας  της ιστορικής μελέτης με τίτλο  « Όταν ο κινηματογράφος πήγε στο ελληνικό σχολείο και γύρισε με κλάματα» - Το χρονικό της “ταραγμένης” σχέσης του κινηματογράφου με τη δημόσια εκπαίδευση στην Ελλάδα από το 1900 ως το 1997.

Χριστίνα Δημ. Τσώνου 1938-2022

Έφυγε από κοντά μας το Σάββατο 19 Νοεμβρίου 2022, η Χριστίνα Τσώνου (χήρα του δάσκαλου Δημητρίου Τσώνου) το γένος Δημητρακοπούλου, που γεννήθηκε πριν 84 χρόνια στο Σιτοχώρι (Πιτσά) Τριφυλίας Μεσσηνίας.

Η κηδεία της έγινε την Δευτέρα 21 Νοεμβρίου στη γενέτειρά της.

Στην κόρη της Γιάννα στα αδέλφια της και σε όλους τους συγγενείς της εκφράζουμε τα θερμά μας συλλυπητήρια.  

 Η Χριστίνα ήλθε στο χωριό μας το 1959 μαζί με τον σύζυγό της τον  δάσκαλο Δημήτριο Τσώνο (1928-2009) και εγκαταστάθηκαν τον πρώτο χρόνο στο σπίτι της  Μαγδάλως Παναγοπούλου (του Κάνταλου).

Εκατοντάχρονη χειροποίητη εικόνα από τις φυλάκες

Και τώρα που καταλάγιασε ο ντόρος της γιορτής του Αγίου Νικολάου!

Αυτό το εκατοντάχρονο χειροποίητο κομψοτέχνημα προέρχεται από τις φυλακές που έφερε ο παπούλης μου ο Πλιέγκας.

Είναι από τα λίγα λαογραφικά αντικείμενα που γλύτωσαν από τα γνωστά καλόπαιδα.

Είχα φροντίσει από νωρίς να το μεταφέρω στην Αθήνα και θα τοποθετηθεί βέβαια στο Λαογραφικό μας Μουσείο!

Προειδοποιώ τα γνωστά κλεφτρόνια - λαμόγια μην τολμήσουν οι ίδιοι ή οι απόγονοι και στρώσουν υφαντά της Πλιέγκενας, γνωρίζω την τεχνοτροπία της και θα λογοδοτήσουν.

«Ουδέν κρυπτόν υπό τον ήλιο» (όπως λέει και το γνωστό γνωμικό), θα πλούτιζαν και αυτά το λαογραφικό μουσείο.

ΑΝΕΜΟΓΑΖΟΥ Ή ΑΝΕΜΟΔΟΥΡΑ….!

 Καταγραφή επιμέλεια Ηλίας Τουτούνης

Ανεμογαζού, λέγεται το φυσικό καλοκαιρινό φαινόμενο όπου η σκόνη (κονιορτός) μερικές φορές αιωρείται στην επιφάνεια της γης, μετά από αδύναμο άνεμο και σχηματίζει μια περιστρεφόμενη στήλη γύρω από τον εαυτόν της. Αυτό συμβαίνει κυρίως κατά τον Ιούλιο και Αύγουστο μήνα.
Βασικά είναι ένας μίνι ανεμοστρόβιλος ή επίσημα αεροδίνη, όπου είναι ένα μετεωρολογικό φαινόμενο ελάχιστης χρονικής διάρκειας. Όπως εξηγεί και το όνομά του, πρόκειται για ένα κατακόρυφο ή κεκλιμένο στροβιλισμό του αέρα, που διαρκεί από μερικά δευτερόλεπτα μέχρι λίγα λεπτά της ώρας. Αυτό το φαινόμενο έχει μια ιδιαιτερότητα ροπής διότι στο βόρειο ημισφαίριο συνήθως η φορά του ανεμοστρόβιλου πάντα είναι δεξιόστροφη, σε αντίθεση με το νότιο ημισφαίριο όπου εκεί η φορά είναι κι αυτή πάντα αριστερόστροφη.

Γεώργιος Ν. Παπαδόπουλος (Γαμπρός του παπά Κοσμά)

 Έφυγε σήμερα Δευτέρα 5.12.2022 ο Γεώργιος Παπαδόπουλος του Νικολάου σύζυγος της Λαμπρινής (Λούλας) της μικρότερης κόρης του παπά Κοσμά.

Στην σύζυγό του Λούλα, στον γιό του Νικόλαο και σε όλους τους συγγενείς του εκφράζουμε τα συλλυπητήριά μας.

Ο εκλιπών ήταν απόστρατος ταξίαρχος της χωροφυλακής.

Έτοιμη η κουλούρα… για όσους την θυμάστε!

Καταγραφή Ηλίας Τουτούνης

Το παρασκεύασμα του πρόχειρου και γρήγορου ψωμιού, στον τόπο μας λέγεται «κουλούρα» ή «φλαούνα». Η κουλούρα παρασκευάζεται από αλεύρι και νερό (ζύμη). Όταν η νοικοκυρά ζύμωνε το ψωμί και την ώρα που το έφτιαχνε καρβέλια, αν της έμενε μέρος της ζύμης, το κρατούσε και την ώρα που έκαιγε τον φούρνο, προτού φουρνίσει τα καρβέλια του ψωμιού, την έκοβε σε ανάλογα κομμάτια, την έπλαθε, επάνω στο πλαστήρι της, σε στρογγυλό και λεπτό σχήμα, κι όταν είχε έριχνε επάνω και μια σταλιά σουσάμι για να παίρνει την γεύση του και την φούρνιζε. Ο χρόνος ψησίματος ήταν πάρα πολύ λίγος (περίπου 10 λεπτά της ώρας), και μετά το ξεφούρνιζε και ήταν έτοιμη για φαγητό. Η κουλούρα στον φούρνο φούσκωνε ελαφρά, αλλά η νοικοκυρά την τρυπούσε, όχι αμέσως, αλλά την άφηνε λίγο για να χωρίσουν η κόρα της. Το τρύπημα γινόταν συνήθως μ’ ένα αιχμηρό αντικείμενο όπως με πιρούνι, με μαχαίρι, ή και με ξεμυτισμένο πολύ ψιλό ξυλαράκι. Η κουλούρα ψηνόταν πάντοτε από την μια πλευρά και δεν την γύριζαν ποτέ ανάποδα, όπως γίνεται και με το καρβέλι του ψωμιού. Ποτέ την κουλούρα δεν την έριχναν σε ταψί, αλλά πάντοτε στην χόβολη στο δάπεδο του φούρνου. Πρώτα τραβούσαν με την μασιά τα κάρβουνα και την στάχτη και έπειτα εναπόθεταν με το φουρνόφτυαρο το ζυμάρι στο πυρωμένο δάπεδο. Μόλις ψηνόταν η κουλούρα και την έβγαζε η νοικοκυρά από τον φούρνο, όπως γίνεται και με το ψωμί, χτυπούσε το κάτω μέρος της κουλούρας με μια πετσέτα για να τιναχτεί η στάχτη και ν’ αποκολληθούν τυχόν καρβουνάκια.

ΤΡΑΣΤΟ -ΤΑΓΑΡΙ - ΝΤΟΡΒΑΣ

Καταγραφή επιμέλεια Ηλίας Τουτούνης

Το ταγάρι το (taγári), είναι μικρός σάκος από χοντρό χειροποίητο υφαντό ή πλεκτό κατασκευασμένο από μαλλί προβάτου, κοζά (τραγόμαλλο), κάνναβη, λινάρι ή σπάρτινο ύφασμα ή και από δέρμα κατσικιού, που το χρησιμοποιούν παλιά οι χωρικοί για να βάζουν την τροφή τους διάφορα εργαλεία, υλικά, τρόφιμα κ.ά. Ήταν εργαλεία ανθεκτικής κατασκευής και πολλαπλής χρήσης. Επίσης ήταν και ένα οδοιπορικό σακίδιο, όπου οι οδοιπόροι το κρεμούσαν στον ώμο ή οι καβαλάρηδες στα κολιτσάκια των σαμαριών.

ΚΑΠΟΝΙΑ

Λαογραφική συλλογή Ηλίας Τουτούνης

Από αρχαιοτάτων χρόνων μέχρι σήμερα, η παραδοσιακή οικόσιτη πτηνοτροφία, αναπτύχθηκε και διαδόθηκε για να καλύψει τις διατροφικές της ανάγκες και να χρησιμοποιήσει και να εκμεταλλευτεί διάφορα προϊόντα που προέρχονται από αυτή. Επί το πλείστον βασίστηκε στην ολιγάριθμη αναπαραγωγή και εκτροφή κυρίως πουλερικών και κατά ένα μικρότερο μέρος στις γαλοπούλες, στους κύκνους, στα χηνιά 1*, στα παπιά, στις φραγκόκοτες, 2* και τελευταία έχει επιδοθεί σε διάφορες διασταυρωμένες ξενόφερτες ράτσες όπως χηνόπαπια, αγριόπαπια κ.λπ. ακόμη όπως γνωρίζουμε πολλοί εκτροφείς ασχολούνται με την εκτροφή αγρίων πτερωτών θηραμάτων, όπως φασιανούς, πέρδικες και ορτύκια.

Εξ’ αυτών των οικόσιτων εξημερωμένων πτηνών ο κάθε εκτροφέας, αποσκοπούσε να λαμβάνει κυρίως το κρέας, τ’ αυγά, τα πούπουλα και τα νύχια των. Συνήθως η εκτροφή τους γίνεται κατά κοπάδια και σε πολύ εξαίρετες περιπτώσεις μεμονωμένα.

ΜΕ ΠΟΙΟΥΣ ΕΙΣΑΙ ΡΕ…;

 

Γράφει: ο Κώστας Παπαντωνόπουλος

Κατά την "μελανή" εποχή του τελευταίου Εμφυλίου πολέμου που διήρκησε από το 1946 έως και το 1949 στα ορεινά χωριά μας είχαν επικρατήσει οι αντάρτικες δυνάμεις δηλαδή ο Δημοκρατικός Στρατός. Στα πεδινά μέρη και στις πόλεις επικρατούσε ο Εθνικός Στρατός μαζί με του Χίτες (Χ) ή Μάυδες ή Μ.Α.Υ. (Μονάδες Ασφαλείας Υπαίθρου). Εν τω μεταξύ οι περιπολίες και οι ενέδρες κι από τις δύο πλευρές είχαν περιορίσει σημαντικά τις μετακινήσεις των ντόπιων κατοίκων από χωριό σε χωριό, για οποιοδήποτε λόγο. Ο κίνδυνος της μετακίνησης μπορούσε να κοστίσει ακόμη και την ζωή του κάθε μετακινούμενου.

Γι αυτό οι κάτοικοι απέφευγαν να κάνουν μετακινήσεις εκτός κι αν υπήρχε σοβαρότατος λόγος όπως υγείας, μετακίνηση για τρόφιμα κ.λπ.