Στ' Αναπλιού το Παλαμήδι…! Πέτρος Μάρρας

ΤΩΝ ΚΟΛΟΚΟΤΡΩΝΑΙΩΝ...!

Τα ρουπακόφυλλα (και ο Τσαπής)

Γινόταν στο Αντρώνι ο γάμος  κάποιου παιδιού  του Μηνά του οποίου η γυναίκα, η Αικατερίνη ήταν αδελφή των Πριμπαίων από του Κούμανι.

Στο γάμο ήσαν καλεσμένοι και πήγαν οι Πριμπαίοι, ο Νίκος του Κουτσογιώργη, ο Δημήτρης του Μαζαράκα, ο αδελφός του ο Νιόνιος κι άλλοι.

Έγιναν τα στέφανα στην εκκλησία και κατόπιν οι συμπέθεροι πήγαν στο σπίτι της νύφης για να πάρουν τα προικιά. Εκεί σε μια παρέα ήσαν ολόγυρα αρκετοί Ανδρωναίοι μερικοί Κουμαναίοι κυρίως από τους Πριμπαίους.

Οι Πριμπαίοι είναι γεγονός ότι είναι μεγαλοκούφαροι και αρκετά ευτραφής κάτι που το παρατήρησε ο Τσιαπής ο Καλιγάρης, ένας από τους Αντρωναίους και τους λέει:

-Ρε σείς οι Κουμαναίοι, είστε ούλοι όφια (= θηρία), Μπόγρηδες, και τους έδειχνε έναν - έναν. Με τις κοιλιές σας, τα κόκκινα μάγουλα σας, τα πεζούλια σας. Και συνέχισε; 

Εμείς, οι κακόμοιροι οι Αντρωναίοι, σαν καψαλισμένες ρέγγες είμαστε! Μας έφαγε το ξινάρι εμάς στη Λακανάστα…

Σώπα Τσιαπή, του λέει μετά από λίγο ο Νίκος του Κουτσογιώργη. Μη βλέπεις τις κοιλιές μας… Γιομάτες ρουπακόφυλλα* είναι. Μπαφούσηδες είμαστε και εμείς, σαν τα παλιάλογα πόχουν τεχνοφέσι… Και συνέχισε:

Κανένας κι από μας δεν είναι καλά…

ΟΙ ΠΥΡΑΜΙΔΕΣ ΤΟΥ ΧΑΒΑΡΙΟΥ… ΕΝΑ ΚΑΛOΘΑΜΕΝΟ ΜΥΣΤΙΚΟ…!

 Επιμέλεια Ηλίας Τουτούνης

Εντός των ορίων της κτηματικής έκτασης του οικισμού Χάβαρι Ήλιδας του νομού Ηλείας, υπάρχει μια τοποθεσία με το τοπωνύμιο Πυραμίδες Χαβαρίου, αυτή βρίσκεται νοτιοδυτικά του οικισμού στο γεωγραφικό μήκος 21.367636 και πλάτος 37.849302.

Δεν αναρωτούμαστε για ποιο λόγο η τοποθεσία έλαβε την ονομασία Πυραμίδες, γιατί καταλαβαίνουμε ότι συσχετίζεται με πυραμίδες. Υποτίθεται ότι στην εν λόγω τοποθεσία υπήρχαν κάποιες πυραμίδες, χωρίς να γνωρίζουμε τις διαστάσεις των, τον χρόνο κατασκευής αλλά και τον χρόνο της κατεδάφισής των. Όμως, αναρωτούμαστε γιατί οι ξένες αποστολές ειδικών, που έφθασαν κάποτε και βρήκαν τα ίχνη τους, απέκρυψαν την θέση τους, αναφέροντας ότι δεν είναι ακόμη καιρός να τις πειράξουν. Ακόμη γιατί μια άλλη αποστολή αρχαιολόγων, από άλλα κράτη αργότερα, δεν θέλησαν ν’ αγγίξουν τις Αρχαίες Θαλάμαις, και προτίμησαν ν’ αποκρύψουν κάθε πληροφορία, σε τι συσχετίζονται μεταξύ τους και τι μας κρύβουν;

Ποιοι πολιτικοί εκείνης της εποχής συμφωνήσαν να μην προχωρήσουν σε ανακοινώσεις, και τι απέγιναν οι σημειώσεις του αείμνηστου δημοδιδάσκαλου Νικολάου Λάσκαρη που είχε κάνει μια εμπεριστατωμένη έρευνα για αυτή την υπόθεση, κατά την πρώτη δεκαετία του 1900 και την άφησε στην μονάκριβη κόρη του Αντωνία;

ΤΙ ΕΧΕΙΣ ΚΑΗΜΕΝΕ ΓΕΡΟ ΠΛΑΤΑΝΕ, ΝΙΚΟΣ ΣΚΕΝΤΖΗΣ (ΠΥΡΙΟΒΟΛΗΣ)

Ο ΛΗΣΤΗΣ ΓΙΩΡΓΗΣ ΛΑΓΚΑΔΙΝΟΣ (ΖΩΡΑΣ)

Επιμέλεια καταγραφή Ηλίας Τουτούνης

Αναφέρεται στον ληστή Γεώργιο Λαγκαδινό ή Ζώρα, που γεννήθηκε το 1908 στη Δάφνη (τέως Ντάμιζα) του δήμου Αμαλιάδας. Ήταν λήσταρχος στην Πηνεία και στην ευρύτερη περιοχή Ηλείας, Αρκαδίας και Αχαΐας. Κατά μαρτυρίες, ήταν ένας πολύ όμορφος άνδρας, άριστος τραγουδιστής και ταχύς στα πόδια. Ήταν στην εποχή του ο πλέον καταζητούμενος ληστής. Σκοτώθηκε στις 17-1-1936 στο χωριό Σουδενέϊκα Αχαΐας, σ’ ενέδρα που του έστησε η χωροφυλακή, μετά από συνεννόηση και προδοσία ενός κουμπάρου του.

Η ΥΠΟΔΟΧΗ ΤΗΣ ΝΥΦΗΣ ΑΠΟ ΤΗΝ ΠΕΘΕΡΑ…!

 “Καλώστηνε την νυφούλα μου ’που μπαίνει στην πορτούλα μου…”

Καταγραφή επιμέλεια Ηλίας Τουτούνης

Μετά το μυστήριο του γάμου και τον χορό που στηνόταν να χορέψει η νύφη με τους δικούς της, έξω από την εκκλησία ή στην πλατεία του χωριού, ο γαμπρός με τους καλεσμένους του παρελάμβανε την νύφη και κατευθύνονταν στο σπίτι του, είτε ήταν συγχωριανοί ή από άλλο χωριό. Οι γονείς της νύφης και η συνοδεία της, μετά τον τελευταίο αποχαιρετισμό, αποχωρούσαν και δεν ακολουθούσαν την πομπή των νεόνυμφων.

Πριν φθάσει η πομπή του γαμπρού στο σπίτι του, άρχιζαν τα βαράνε τα βιολιά και να τραγουδάνε διάφορα τραγούδια του γάμου και της αγάπης.

Στο σπίτι του γαμπρού, που θ’ αποτελούσε την κατοικία των νεόνυμφων, προέβαιναν σε διάφορα έθιμα, που σκοπό είχαν να εκβιάσουν την τύχη για την καλοτυχία του νέου ζευγαριού.

Μόλις έκανε την εμφάνιση το ζευγάρι είτε με τα πόδια είτε με τα άλογα, αν έρχονταν από άλλο χωριό, τότε ένα αγόρι και ένα κορίτσι που έπρεπε να είχαν εν ζωή και τους δυο γονείς τους, πετούσαν στα κεραμίδια του σπιτιού μια μαξιλάρα για το γούρι των νεόνυμφων. Η μαξιλάρα παρέμενε στα κεραμίδια μέχρι να μείνει έγκυος η νύφη, κατά άλλους παρέμενε μέχρι τα πιστρόφια.

Ο Πανάγος Δούλας και τα τραγιά

 Ο Πανάγος Δούλας από το Λάλα είχε φορτηγό και εξυπηρετούσε σε διάφορες μεταφορές τους Λαλαίους και τα γύρω χωριά με το αζημίωτο.

Μια μέρα που είχε δρομολόγιο προς τον κάμπο, τον σταμάτησε η αστυνομία στις Καρούτες  και τον ρώτησε τι έχει φορτωμένο στην καρότσα;

 -Κάτι τραγιά έχω τους λέει, και τα πάω για σφάξιμο στο σφαγείο.

Απάνω είχε τους παπάδες από το Λάλα και τα περίχωρα αλλά και τους άλλους που τους είχε μαζέψει από τα βουνά, από τον Αστρά, την Μοστενίτσα, την Δίβρη, το Κούμανι, την Γιάρμενα, την Πέρσαινα, την Ντάρτιζα, την Νεμούτα και από παρακάτω και τους πήγαινε στον Πύργο στη σύναξη που είχε συγκαλέσει ο Αθανάσιος, ο τότε Δεσπότης την δεκαετία του 70 όταν δεν “ευλόγαγε” ΙΧ.

Αφήγηση του Πανάγου στον Γιώργο Μαρκόπουλου στο καφενείο στο Λάλα, το 1985.

Υγ. Παράκληση προς στους φίλους Λαλαίους, μια φωτογραφία του αείμνηστου Πανάγου.

Λέξεις με α΄ συνθετικό την Τουρκιά που καλά κρατεί…!

Γράφει, ο Κώστας Παπαντωνόπουλος

Κατά την διεξαγωγή της έρευνας εδώ, συλλογή και καταγραφή λαογραφικών θεμάτων, συναντάμε λέξεις, ονομασίες κ.λπ. που είναι σύνθετες με πρώτο συνθετικό που δηλώνει, τούρκικη προέλευση ή κάτι σχετικό με την Τουρκιά.

Οι περισσότερες από αυτές, είναι λέξεις που έφτιαξαν οι ραγιάδες και έμειναν ως κατάλοιπα της πολύχρονης τουρκοκρατίας στον τόπο μας.

Επίσης πολλά τοπωνύμια έχουν λάβει και αυτά την ονομασία από την εποχή της τουρκοκρατίας, όπου ήσαν υπό την ιδιοκτησία ή χρήση των Τούρκων.

Όλες αυτές τις λέξεις έμειναν τόσα χρόνια μετά και θα είναι δύσκολο να αποβάλουμε από την γλώσσα μας.

-Βρωμότουρκος, ο = ο άπιστος, ο εχθρικός άνθρωπος.

-Ευρωπαϊκή & Ασιατική Τουρκία, = η Τουρκία είναι η χώρα που υπάρχει σε δύο Ηπείρους, την Ασιατική στην Ασία και την Ευρωπαϊκή στην Ευρώπη και τις χωρίζει ο Βόσπορος

-Μισότουρκος, ο = αυτός που έχει γονείς από διαφορετικά Έθνη, από το ένα να είναι Τούρκος.

-Νεότουρκοι, οι = Με τον όρο Νεότουρκοι (τουρκικά: Jön Türkler και Genç Türkler) εννοείται το τουρκικό εθνικιστικό κόμμα «Ένωση και Πρόοδος» της μεταρρύθμισης που ξεκίνησε στην τουρκοκρατούμενη τότε Θεσσαλονίκη το 1908.

Μαρία Κωστοπούλου - Μπαντούνα (1959–2023)

Έφυγε από κοντά μας σήμερα Πέμπτη 2.03.2023 η Μαρία Κωστοπούλου - Μπαντούνα  σύζυγος  του Αργύρη (του Τραβλοχρύσανθου) που γεννήθηκε πριν 66  χρόνια στη Σπαρτουλιά Αντρωνίου.

Η κηδεία της θα γίνει την Παρασκευή στις 13.00 στο Πανόπουλο.

Στον σύζυγό της Αργύρη, στην μητέρα της Γεωργία, στα παιδιά της Ιωάννη, Βασιλική, στα αδέλφια της Δημοσθένη, Αθανασία και σε όλους τους συγγενείς της εκφράζουμε τα θερμά μας συλλυπητήρια.

Ήταν κόρη του +Γιάννη Κωστόπουλου (Μπραήμη) και της Γιωργίτσας Αλεξοπούλου του Δήμου (Κονιάρη) από το Αντρώνι.

Παντρεύτηκε τον Αργύρη Χ. Μπαντούνα και έκαναν τρία παιδιά. Η οικογένεια έμενε στην Πάτρα στα Ζαρουχλέικα.

Δεν άντεξε η δόλια τον χαμό του γιού της  Χρύσανθου που έφυγε πέρσι τον Μάρτη του 2022. Είχε χάσει και τον αδελφό της τον Κώστα το 2019.

Καλό της ταξίδι.

Πληροφορίες από τις κυρίες της σελίδας και τον φίλο Γιώργο Μαρκόπουλο από την Γιάρμενα.

ΤΟ ΧΟΙΡΟΣΦΑΓΙΟ ΚΑΙ ΟΙ ΤΣΙΓΑΡΙΔΕΣ

 Συλλογή καταγραφή Ηλίας Τουτούνης

Το γουρούνι, τα πιο παλιά χρόνια, αποτελούσε ένα σημαντικό παράγοντα στην οικιακή οικονομία. Κάθε υπαίθρια οικογένεια, κάθε χρόνο έθρεφε ένα χοιρινό, για τις διατροφικές ανάγκες της και το ονόμαζε θρεφτάρι. Σε παλιότερες εποχές, όπου το κρέας ήταν είδος πολυτελείας, για τους χωρικούς, που το έτρωγαν μόνο τα Χριστούγεννα, τις Απόκριες, τα πανηγύρια και το Πάσχα. Επειδή όμως, οι οικογένειες τότε ήταν πολυπληθείς φρόντιζαν για την εξασφάλιση και της ανάλογης ποσότητας κρέατος. Γι’ αυτό κάθε αγροτική οικογένεια, διατηρούσε ένα ή περισσότερα οικόσιτα γουρούνια.

Για ν’ αγοράσουν ένα γουρούνι αποκριάτικο για έχα, θεωρούσαν δύσκολη την διαλογή, διότι ήθελαν να είναι φαγανιάρικο να μην γκρινιάζει (γουτζουνίζει) και να μην τους ζηριάσει. Εδώ στην Πηνεία και ιδίως στην Κάπελη έκτρεφαν μια αφανισμένη πλέον ράτσα τα γνωστά με πεντανόστιμο κρέας, καπελίσια γουρούνια ή καραμούτζες, όπως τα έλεγαν επειδή είχαν στενόμακρο ρύγχος τα οποία εκτρέφονταν με βελανίδια και έσκαβαν με την μύτη τους για να βρουν φαγητό μέσα στο έδαφος και κάτω από τις φυλλωσιές. Με μεγάλη μου λύπη γνωρίζουμε ότι αυτή η φυλή δεν υπάρχει πια.

Συνήθως κατά παράδοση, έστελναν τον πιο χονδρό από την οικογένεια να διαλέξει το χοιρινό για να παχύνει. Έλεγαν, ότι όταν πήγαιναν για να το αγοράσουν, δεν μιλούσαν στον δρόμο για να γκρινιάζει το γουρούνι, επίσης δεν το αγοράζουν ποτέ Κυριακή, διότι το γουρούνι είναι βρώμικο ζώο. Επίσης το γουρνόπουλο που διάλεγαν επιθυμούσαν να έχει στριμμένη την ουρά του, διότι αν ήταν ευθεία το θεωρούσαν καμένο, ενώ με την στριμμένη ότι ήταν υγιές και θα μεγάλωνε γρήγορα.

Εκοιμήθη ο πρώην Μητροπολίτης Ηλείας Γερμανός1932-2023

 Ένας ιστορικός κύκλος κλείνει για την Ηλεία, καθώς προχθές την Τρίτη 21 Φλεβάρη του 2023 εκοιμήθη σε ηλικία 91 ετών ο μακροβιότερος ιεράρχης της Ελλάδας πρώην Μητροπολίτης Ηλείας Γερμανός ο οποίος υπέκυψε στα σοβαρά προβλήματα υγείας.

Ο κατά κόσμον Ιωάννης Παρασκευόπουλος του Γεωργίου και της Κωνσταντίνας, γεννήθηκε στον Καρδαμά Ηλείας στις 24 Φεβρουαρίου του 1932.

Ο πρώην Ηλείας Γερμανός υπηρέτησε την Μητρόπολη Ηλείας βρισκόμενος στην κεφαλή της για 41 χρόνια και παρέδωσε τη σκυτάλη στον Αθανάσιο Μπαχό, που ενθρονίστηκε τον περασμένο Νοέμβριο.

Τον αείμνηστο Δεσπότη μας τον έβλεπα σε διάφορες εκδηλώσεις που ήταν αεικίνητος ως τα βαθιά του γεράματα.

Τον γνώρισα όμως καλύτερα τα τελευταία χρόνια όταν έκανα την έρευνα για τα παιδιά της Ορεινής Ηλείας που οφείλουν την μόρφωσή τους στα ιδρύματα της εκκλησίας.

Αποκριές του 2009 στο Αντρώνι! (Ένα ξεχασμένο βίντεο πριν 14 χρόνια)

 

ΜΠΟΥΛΕΣ ΣΤΟ AΝΤΡΩΝΙ ΜΕ ΒΡΑΖΙΛΙΑΝΕΣ ΧΟΡΕΥΤΡΙΕΣ

ΔΕΙΤΕ ΚΑΙ ΕΔΩ

ΚΛΙΝΔΙΑ ΗΛΕΙΑΣ ΑΠΟ ΨΗΛΑ

«ΣΠΑΡΤΟΥΛΙΑ – ΚΑΤΣΑΡΟΥ – ΖΑΧΑΡΑΙΙΚΑ» ΑΠΟ ΨΗΛΑΑΡΟΥ - ΖΑΧΑΡΑΙΙΚΑ

ΑΠΟΓΕΙΩΣΗ ΣΠΑΡΤΟΥΛΙΑ, ΜΝΗΜΕΙΟ ΓΕΩΡΓΙΟΥ ΓΙΑΝΝΙΑ, ΚΑΤΣΑΡΟΥ, ΖΑΧΑΡΑΙΙΚΑ στις 24 ‎Αυγούστου ‎2022

ΣΠΑΡΤΟΥΛΙΑ

Η Σπαρτουλιά είναι ο μεγαλύτερος από τους συνοικισμούς του Αντρωνίου ύστερα από το Πανόπουλο με 50 περίπου κατοίκους. Βρίσκεται πάνω στην Ε.Ο. 111.

Στην διασταύρωση προς τα ορεινά ξεκινάει ο δρόμος προς τα ορεινά χωριά της περιφερειακής ενότητας Λασιώνος με κατάληξη την Βερβινή και ακόμη παραπέρα.

Από την άλλη πλευρά του δρόμου, ξεκινάει ο δρόμος προς τις Χαραγές και καταλήγει στο Κλινδιά και στη Γιάρμενα.

Στην αρχή του δρόμου πίσω από το εικονοστάσι, συναντάμε το Ανάθεμα, που το έστησαν οι Αντρωναίοι για τον φοροεισπράκτορα Μπέργιο λίγο πριν την επανάσταση του 21.

Ακόμη επί της «Ε.Ο. 111» βλέπουμε το μνημείο του Γιώργη Γιαννιά που το έστησε  ο Σύλλογος Τριταιϊτών Αχαΐας για να μας θυμίζει μια σπουδαία, αλλά άγνωστη, σελίδα της πρόσφατης ιστορίας μας. Εκεί έχει δημιουργηθεί και μία μεγάλη πλατεία «η πλατεία Γιαννιά». Υπάρχει ακόμη μια μικρότερη πλατεία ΒΑ του οικισμού.

ΤΟΥ ΕΡΩΤΑ

 

«Σαν Μοραΐτης έμπορος, γυρνούσε μέσ’ τους δρόμους

κι φώναζε: «Καρδιές πουλώ».
και με φτερά στους ώμους.

Ευθύς τ’ ανεγνώρισα, επέταξα σιμά του
και αρχινώ με μια χαρά!
Να εξετάζω τρυφερά
τα εμπορεύματα του.

Πολλές καρδιές μου έδειξε και μαγικές κι ωραίες.
Άλλες χλωμές, άλλες ξανθές.
«Πάρε, μου είπε, όποια θες
κι’ είναι όλες αυτές νέες».

Μέσ’ τις αμέτρητες καρδιές, διαλέγω τότε μία
γιομάτη χάρη, κι ομορφιά
για να την κάνω συντροφιά
χαρά μου κι ευτυχία.

ΠΑΡΑΔΟΣΙΑΚΟΣ ΓΑΜΟΣ "ΤΑ ΙΔΩΜΑΤΑ"

 Λαογραφική συλλογή Ηλίας Τουτούνης

«Προξενητάδες ήρθανε από τη Βαβυλώνα, να πάρουνε την Αρετή πολύ μακριά στα ξένα».

Έτσι αναφέρεται για το προξενιό, μια ωραιότατη παραλογή της δημοτικής μούσας, στο γνωστό μας τραγούδι του «ΝΕΚΡΟΥ ΑΔΕΡΦΟΥ».

Σε’ αυτές τις περιπτώσεις οι προξενητάδες, κατά την σύσταση του προξενιού, για να επιτύχει και να πείσουν και τις δύο πλευρές, έβαζαν σε λειτουργία την «γιορτινή τους γλώσσα», όπου σε αυτές τις περιπτώσεις «έσταζε μέλι και γάλα», και άρχιζαν τα παινεσιάρικα και υπερβολικά ψεύτικα λόγια, για να πείσουν όχι μόνον τους άμεσα εμπλεκόμενους, αλλά και τις οικογένειές των. Μετά από τον προξενητή, όταν γινόταν αποδεχτή η πρόταση γνωριμίας απ’ αυτούς που παντρολογιότανε, η επόμενη διαδικασία ήταν να έλθουν σε κάποια επαφή (άνδρας και γυναίκα) για να ιδωθούν. Αυτή η διαδικασία λεγόταν “Ιδώματα” δηλαδή ήταν η πρώτη οπτική γνωριμία και οι πρώτες ανταλλαγές σκέψεων.

Τα ιδώματα ήταν η δεύτερη φάση της διαδικασίας του γάμου, μετά από το “προξενιό” και συνήθως πραγματοποιούνταν στο σπίτι της νύφης, ή αν δεν ήθελαν να δώσουν κάποιο στόχο στους περίοικους και να μην παρελαύνουν οι γαμπροί, όπου δεν θα έμενε τίποτα το κρυφό και το ασχολίαστο. Τοιουτοτρόπως φρόντιζαν να γίνονται σε δημόσιους χώρους, όπως σε εκκλησίες κατά τον εκκλησιασμό, σε γάμους σε πανηγύρια, σε χάνια, σε μύλους, σε γιορτές ή και κάπου αλλού, με κάποιο συνθηματικό, ώστε να καταλάβει ο καθένας από την πλευρά του για το ενδιαφερόμενο πρόσωπο. Για την πρώτη συνάντηση, σ’ αυτούς τους χώρους, το κανόνιζε ο συμπεθεροκόπος και όριζαν ένα τόπο ίσα- ίσα που να ιδωθούν και να πάρουν την πρώτη εικόνα του –της υποψηφίου προς γάμο.

ΜΕΡΙΚΕΣ ΑΓΝΩΣΤΕΣ ΠΤΥΧΕΣ ΤΟΥ ΠΑΛΙΟΥ ΚΑΙ ΠΑΡΑΔΟΣΙΑΚΟΥ ΓΑΜΟΥ. ΤΑ ΑΝΑΧΡΕΙΑ ΤΟΥ ΓΑΜΟΥ…!

Καταγραφή επιμέλεια Ηλίας Τουτούνης

Παλιά στην ύπαιθρο σε κάθε εργασία, δρώμενο, κακοκαιρία, συμφορά κ.ά. υπήρχε ένας άγραφος νόμος, ο νόμος της αλληλεγγύης μεταξύ των κατοίκων. Σ’ αυτές τις περιπτώσεις, ξεχνούσαν τις ίντριγκες και κάθε διαφορά ή κακία που είχαν μεταξύ τους και όλοι συνέδραμαν και συνέβαλαν ώστε ν’ ανταπεξέλθουν ως σύνολον ή ακόμη και σε μεμονωμένη περίπτωση κάποιου συγχωριανού. Αυτή η αλληλεγγύη και η αλληλοβοήθεια, επικρατεί στην πατρίδα μας από αρχαιοτάτων χρόνων. Μπορεί οι Έλληνες να βρίσκονταν μεταξύ τους σε πολεμικές διενέξεις, αλλά όταν απειλούνταν από εξωτερικούς εχθρούς ενώνονταν και αντιστέκονταν ως μία ενιαία δύναμη.

Σε πολλές πολιτιστικές εκδηλώσεις «αναβίωσης του παραδοσιακού γάμου», αλλά και σε πραγματικούς γάμους, που έχω παρακολουθήσει και καταγράψει, βλέπω να διεξάγονται με συνοπτικές διαδικασίες, ν’ απέχουν κατά πολύ από την πραγματικότητα και να μην έχουν έστω και κάποιο ίχνος παραδοσιακής κουλτούρας.

Για τον παραδοσιακό γάμο έχω καταγράψει εκατοντάδες σελίδες για όλες τις διαδικασίες, ξεκινώντας από το συνοικέσιο μέχρι και τα πιστρόφια.

Σήμερα εδώ θ’ αναφερθώ στον εξοπλισμό και την προμήθεια των αναλόγων αναχρείων (ανάχρεια λέγονται όλα τα εργαλεία του κάθε νοικοκυριού), κατά την διεξαγωγή του γάμου. Την τελευταια εβδομαδα πριν γίνει ο γάμος, αρκετές γυναίκες και κορίτσια προσφέρονταν να βοηθήσουν σ’ όλες τις εργασίες μέχρι να τελειώσει ο γάμος.

Παλιά οι γάμοι να ξέρετε, γινόταν μόνον στην γιόμιση του φεγγαριού και ποτέ στην χάση. Οι παλαιοί θεωρούσαν ότι η γιόμιση έφερνε καλοτυχία, ενώ η χάση συνεχόμενες συμφορές. Όταν γινόταν ένας γάμος στο χωριό, το τραπέζι του γάμου στο σπίτι της νύφης, γινόταν το Σάββατο το βράδυ, ενώ στου γαμπρού την Κυριακή το βράδυ μετά το μυστήριο.

Το τραπέζι που έκαναν στο σπίτι της νύφης λέγανε ότι δεν ήταν αξιόλογο και ισάξιο μ’ αυτό του γαμπρού, διότι πέραν από την χαρά ο αποχωρισμός της κόρης, έφερνε στεναχώρια, δυσφορία και κλάματα, απ’ αυτό έχει βγει και μια παροιμιώδης φράση που αναφέρει: «Γυναικείος γάμος, ίσον γύφτικο μνημόσυνο!», ενώ το τραπέζι του γαμπρού που γινόταν μετά τον γάμο το γλέντι ήταν τρικούβερτο μέχρι να χαράξει, εκτός κι αν προέκυπτε, η νύφη να είναι χαλασμένη (απάρθενη).

Όλγα Δ. Ζαχαραπούλου 1969 - 2023

Έφυγε από κοντά μας σήμερα Τετάρτη 8.02.2023 η Όλγα Ζαχαροπούλου του +Δημητρίου και της Λεμονιάς (Παπαντώνη) που γεννήθηκε πριν 54 χρόνια στην Θεσσαλονίκη.

H κηδεία της και o τελευταίος αποχαιρετισμός θα γίνει την Παρασκευή 10.02.2023 στις 11.00 στο κοιμητήριο του Ευόσμου.

Στην μητέρα της Λεμονιά, στην αδελφή της Μαρία και σε όλους τους συγγενείς της τα πιο θερμά μας συλλυπητήρια.

Μεγάλη η θλίψη για την απώλεια της Όλγας μου, παρότι λίγο πολύ περίμενα τα δυσάρεστα αλλά όπως γίνεται σε αυτές τις περιπτώσεις, δεν θέλουμε να το πιστέψουμε για δικούς μας ανθρώπους.

Έλα μου ντε που επιβάλλεται τώρα να γράψω και πέντε αράδες.

Η Όλγα ήταν κόρη της πολυαγαπημένης μου ξαδέρφης Λεμονιάς (αδελφής για όσους με ξέρουν) και του Δημήτρη του Πάνου του Ζαχαριά.

Ήταν ένα εργατικό, φιλότιμο και χαρισματικό παιδί που δεν πρόκανε να χαρεί τίποτα.

Εκεί, λίγο πριν τα τριάντα της, δέχτηκε μια μεγάλη στεναχώρια, μια απογοήτευση.  

Ήταν τότε που μου έκανε ένα μεγάλο τραπέζι σε ουζερί της Χαλκιδικής. Και τι δεν είχε πάνω το τραπέζι; θα έδωσε όλο τον μισθό της η τσούπα μας. Λες και ήξερε τι θα επακολουθήσει. 

Σε εκκλήσεις μου γύρω από το γάμο, μου το ξέκοψε.

 - Τέλος…, δεν  παντρεύομαι θείε!  Δεν μπορούσα τότε να καταλάβω αλλά δεν επανήλθα στο θέμα.

Ύστερα από μια μικρή λιποθυμία σε λεωφορείο που πήγαινε στην δουλειά της, διαγνώστηκε με όγκο στον εγκέφαλο.

Εκείνο το διάστημα βρέθηκε και η αφεντιά μου στην Θεσσαλονίκη και «τρέχαμε» μαζί στους γιατρούς. 

Περπατούσαμε με την μάνα της σε μεγάλο πεζόδρομο κεντρικού δρόμου της πόλης, κουβεντιάζοντας ψιθυριστά γιατί άλλο…, για το θέμα της κόρης της. Η Όλγα που ήταν παράμερα, κατάλαβε και από ευγένεια έφυγε λίγα μέτρα μπροστά αλλά αυτό που συνέβη με τους οδηγούς στον δρόμο ήταν απίστευτο, σταμάτησε κυριολεκτικά η κυκλοφορία. Ήταν ένας άγγελος επί της γης παρότι ήταν απλά και σεμνά ντυμένη.

Ακολούθησαν χημειοθεραπείες, ακτινοβολίες, χειρουργεία αλλά τότε δεν είχε εξελιχθεί  ακόμη η ρομποτική ιατρική και έτσι το κορίτσι μας, καθηλώθηκε στο αναπηρικό καρότσι για είκοσι περίπου χρόνια. Έγιναν προσπάθειες αποκατάστασης χωρίς σοβαρό αποτέλεσμα.

Ύστερα και από τον θάνατο του πατέρα της, τον Απρίλη του 2021, η Όλγα παραδόθηκε… με αποτέλεσμα σιγά-σιγά η υγεία της να επιδεινωθεί και να επέλθει το τέλος!

Καλό σου ταξίδι αγάπη μου και αν υπάρχει παράδεισος θα είσαι σε περίοπτη θέση!

Κώστας Παπαντωνόπουλος Φλεβάρης 2023

Μηλιά Σωτ. Κωστοπούλου 1934 - 2023

 Έφυγε από κοντά μας σήμερα Τρίτη 7.02.2023 η Μηλιά χήρα  +Σωτήρη Κωστόπουλου (Τασάνη) κόρη του Γιάννη Συλάιδου  που γεννήθηκε πριν 89 χρόνια στο Αντρώνι.

Η κηδεία της θα γίνει την Πέμπτη το πρωί στις 11.00 στη γενέτειρά της.

Στα παιδιά της Αντωνία, Αναστασία, Διονύση, Μαγδαλινή, Γιάννη, στα αδέλφια της Κωνσταντίνα, Βασιλική, Κώστα, Αργύρη, Όλγα, Αλέξη και σε όλους τους συγγενείς της εκφράζουμε τα θερμά μας συλλυπητήρια. 

Η θεία Μηλιά ήταν τσούπα του Γιάννη Συλάιδου (Κουφόγιαννη) και της Αναστασίας Ζαχαροπούλου (Κουφογιαννιάς).

Ήταν παιδί πολύτεκνης οικογένειας, τέσσερεις τσούπες και τρία σερνικά. Όπως μας εξιστορεί και η ίδια στα βίντεο, ο αδελφός της ο Κώστας είχε κολεγιά με τον Σωτήρη του Τασάνη και έτσι πλέχτηκε το ειδύλλιο.

 Tο 1959 παντρεύτηκε στα 25 της ενώ ο Σωτήρης ήταν λίγο μικρότερος, μόλις θα είχε τελειώσει το στρατιωτικό.

Την Κυριακή παντρεύτηκαν, την Δευτέρα η Μηλιά βρέθηκε στα Τασαναίικα πετσούρια να κάνει χωράφι και να τους καζαντίσει.

Εκείνη η δόλια ήταν ξερακιανή και από την φτιαξιά της όπως όλα τα Κουφογιαννόπουλα αλλά και από την πείνα που επικρατούσε εκείνη την δύσκολη περίοδο.

Γεώργιος Μήτσης 1959 - 2023

Έφυγε από κοντά μας σήμερα Τρίτη 7.02.2023 ο Γεώργιος Μήτσης (του Κόνσουλα) που γεννήθηκε στις 13.02.1959, πριν 64 χρόνια στο Αντρώνι.

Η κηδεία του θα γίνει την Πέμπτη 9.02.2023 στις 14.00 στη γενέτειρά του.

Στην σύζυγό του Μαρίτα Ζωγοπούλου, στην πρώην σύζυγο Χριστίνα Λατσινού, στα παιδιά του Κοσμά, Αλίκη, στα αδέλφια του Θανάση, Μαρία και σε όλους τους συγγενείς του εκφράζουμε τα πιο θερμά μας συλλυπητήρια.

Μεγάλη η απώλεια του Γιώργου για το χωριό μας που παρότι γνωρίζαμε για την ταχεία επιδείνωση της υγείας του, ο θάνατός του μας συγκλόνισε.

Ήταν γιός του Κοσμά (του Σούτσου) 1927-2002 και της Βασιλικής Δάρμα 1926 – 2015 από την Μποκοβίνα. Ο πατέρας του ήταν τσαγκάρης και παράλληλα διατηρούσε και καφενείο στην πλατεία στο Ανρώνι.

Ο ΛΑΪΚΟΣ ΜΑΣ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ ΣΤΑ ΣΚΟΥΠΙΔΙΑ…!

 

Γράφει: ο Κώστας Παπαντωνόπουλος

Το παρακάτω αφήγημα είναι ετεροχρονισμένο, το περιστατικό συνέβη το περασμένο καλοκαίρι, τον Αύγουστο του 2022.

Κάθε βράδυ που κατέβαινα προς στην πλατεία (στο Αντρώνι), απέθετα τα σκουπίδια μου στους κάδους μπροστά στο δημοτικό σχολείο εκεί που φιλοξενεί σήμερα τα αντικείμενα του Λαογραφικού μας μουσείου.

Ένα από αυτά τα βράδια όταν πλησίασα προς στους κάδους (παρότι είχε σουρουπώσει) το μάτι μου έπεσε παράμερα σε μια χάρτινη σακούλα που μέσα είχε μαζί με άλλα και ένα υφαντό του αργαλειού. Το σήκωσα, το ξετύλιξα και μέσα ήταν ένα εξαίσιο υφαντό και χωρίς δεύτερη σκέψη «έτρεξα» να το τοποθετήσω στο μουσείο.

“ΚΟΥΜΠΑΡΕ, ΤΟ ΛΑΔΙ ΠΟΥ ΛΑΔΩΣΕΣ ΤΟ ΤΣΟΥΠΙ ΜΟΥ, ΦΩΤΙΑ ΚΑΙ ΝΑ ΣΕ ΚΑΨΕΙ…!”

 Καταγραφή – Επιμέλεια: Κώστας Παπαντωνόπουλος

Πριν από πολλά χρόνια ένας ανύπαντρος ζωοκλέφτης ονόματι Σίμος από ένα αλαργινό χωριό είχε πιάσει κουμπαριά στο χωριό μας, τον Νικάκη. Με τον Νικάκη ’περετήσανε μαζί το φανταριλίκι και γίνανε άκριτοι φίλοι και μετά από λίγα χρόνια που ’φκιασε οικογένεια ο Νικάκης κουμπαριάσανε, και ο Σίμος λάδωσε (βάπτισε) ένα τσουπί του.

Ο Σίμος που δεν είχε στασιώ στον τόπο του, έφερνε φούρλα ούλα τα χωριά και όπου έβρισκε καλά ζωντανά πρώτα τα παρατήραγε, και μετά από καιρό ερχότανε τα βούταγε και τα ’σουρνε…!

Μια φορά του Άη Κωνσταντίνου ανήμερα είχε φτάσει η χάρη του και στο χωριό μας στον κουμπάρο του τον Νικάκη.

Ο Νικάκης του είχε ένα σπίτι ψηλό στο χωριό και απάνου μένανε και κάτου είχε το κατώι του. Αφού τον καλοδέχθηκε στο σπίτι του ο Νικάκης απάνου στην κουβέντα του είπε για τ’ άλογό του και τον κατέβασε στο κατώι να το ’δει ο Σίμος. Όταν κατεβήκανε πήρε το κλειδί από την μεριά που το τρουπώνανε, ξεκλείδωσε το κατώι και του έδειξε το πανέμορφο άλογό του. Είχε ένα άλογο καράς, κουρεμάδι σαν χέλι το ’βλεπες και το ’φτυνες δέκα φορές μην το ματιάσεις και σκάσει.

ΤΟΥΡΚΟΚΟΥΜΑΝΙ: ΑΠΑΓΩΓΗ ΒΙΑΣΜΟΣ, 6 ΚΑΤΗΓΟΡΟΥΜΕΝΟΙ ΤΟ 1897

 

Δίκη επί απαγωγή, εξ κατηγορούμενοι.

Εν τω Κακουργιοδικείο χθες έξιδικάσθη υπόθεσις αφορώσα απαγωγήν, βιασμόν και διατάραξιν οικιακής ειρήνης. Κατηγορούμενοι ήσαν 6 εκ του χωρίου Τούρκο - Κούμανι της Δίβρης. Η δίκη δι ρχισε μέχρι της 9 ώρας της νυχτός, διότι μάρτυρες είχαν προσκληθεί περί τους 20.

Η υπόθεσις ήν αληθώς μυθιστοριματική, διότι ο γαμβρός δις απήγαγε την κόρη κατά δύο διάφορους εποχάς.

Εκ της αποδεικτικής διαδικασίας απεδείχθη η ενοχή των και το δικαστήριο καταδίκασε τον μεν δράστη εις 5ετή ειρκτήν τους δε άλλους 4 .3 και 2 ετών φυλάκισιν αναλόγως: της συνδρομής ήν εις αυτόν παρήξα.

Εφημερίδα Πελοπόννησος 4-11-1897

Διατηρούμε την ορθογραφία.

Κώστας Παπαντωνόπουλος Γενάρης 2023

πηγή:www.antroni.gr

Ζωοκλοπή στα Παναίικα το 1897

 

Γράφει: ο Κώστας Παπαντωνόπουλος

Ζωοκλοπή: Εκ της θέσεως Πανοπούλου χάνι της Αμαλιάδος εκλάπησαν προχθές τρεις βόες ανήκοντες εις τον Γεώργιον Κανελλόπουλον εκ του χωρίου Ανδρονίου του δήμου Λαμπείας. 11.12.1897 εφημερίδα Πελοπόννησος.

Πρόκειται για τον Γεώργιο Κανελλόπουλο 1863 Κλητήρα που παιδιά του ήταν ο Νικόλαος 1903, ο Αθανάσιος 1904, ο Χαράλαμπος 1909 και μια τσούπα η Κατερίνα που πήρε τον Θοδωρή του Τσούνη.

Ο Κλητήρας είχε και αρχοντικό στο Κατσαρού και πολλά κεφάλια ζώα που βάσκανε στο Γερακάρι και στην Κάπελη.

Πηγή: www.antroni.gr

Αγγελική χήρα Π. Παναγιωτόπουλου, Πανόπουλο

 Έφυγε από κοντά μας σήμερα Δευτέρα 30.01.2023 η Αγγελική χήρα Παναγιώτη  Παναγιωτόπουλου το γένος Ντούνη.

Η κηδεία της θα γίνει  αύριο Τρίτη στις 15.00 στο Πανόπουλο.

Στα παιδιά της Βάσω, Καλή, Γιώργο, Γιάννη και σε όλους τους συγγενείς της εκφράζουμε τα συλλυπητήρια μας.

Ευχαριστούμε για την ενημέρωση τον φίλο Βασίλη Πολυζογόπουλο.

Χρυσούλα Μπακάλη-Χρυσανθοπούλου 1929 – 2023

Έφυγε από κοντά μας σήμερα Δευτέρα  30.01.2023 η Χρυσούλα Μπακάλη το γένος  Χρυσανθόπουλου, χήρα του Ιωάννη ( Τσελτόγιαννη) που γεννήθηκε πριν 94 χρόνια στο Αντρώνι.

Η κηδεία της θα γίνει την Τρίτη 31.01.2023 στο Αντρώνι.

Στην τσούπα της και σε όλους τους συγγενείς της εκφράζουμε τα συλλυπητήριά μας.

Η θειά Χρυσούλα ήταν μια καλοσυνάτη γυναίκα, γλυκομίλητη που θα την θυμόμαστε πάντα με το χαμόγελο.

Η φωτογραφία είναι του Θάνου Ν.  Συλάιδου που από τον ίδιο έχουμε, κομψοτεχνήματα (κλίτσες) που φιλοτέχνησε ο αείμνηστος μπάρμα Τσελτόγιαννης.

Έχουμε σημειώσει επίσης ότι: Παντρεύτηκαν το 1952, 28 χρόνων ο Γιάννης και 23 η Χρυσούλα, κουμπάρος ο Χρήστος Μπαντούνας (Πλίθας).

 

ΠΑΡΑΔΟΣΙΑΚΟΣ ΓΑΜΟΣ "ΤΑ ΙΔΩΜΑΤΑ"

 Λαογραφική συλλογή Ηλίας Τουτούνης

«Προξενητάδες ήρθανε από τη Βαβυλώνα, να πάρουνε την Αρετή πολύ μακριά στα ξένα».

Έτσι αναφέρεται για το προξενιό, μια ωραιότατη παραλογή της δημοτικής μούσας, στο γνωστό μας τραγούδι του «ΝΕΚΡΟΥ ΑΔΕΡΦΟΥ».

Σε’ αυτές τις περιπτώσεις οι προξενητάδες, κατά την σύσταση του προξενιού, για να επιτύχει και να πείσουν και τις δύο πλευρές, έβαζαν σε λειτουργία την «γιορτινή τους γλώσσα», όπου σε αυτές τις περιπτώσεις «έσταζε μέλι και γάλα», και άρχιζαν τα παινεσιάρικα και υπερβολικά ψεύτικα λόγια, για να πείσουν όχι μόνον τους άμεσα εμπλεκόμενους, αλλά και τις οικογένειές των. Μετά από τον προξενητή, όταν γινόταν αποδεχτή η πρόταση γνωριμίας απ’ αυτούς που παντρολογιότανε, η επόμενη διαδικασία ήταν να έλθουν σε κάποια επαφή (άνδρας και γυναίκα) για να ιδωθούν. Αυτή η διαδικασία λεγόταν “Ιδώματα” δηλαδή ήταν η πρώτη οπτική γνωριμία και οι πρώτες ανταλλαγές σκέψεων.

Τα ιδώματα ήταν η δεύτερη φάση της διαδικασίας του γάμου, μετά από το “προξενιό” και συνήθως πραγματοποιούνταν στο σπίτι της νύφης, ή αν δεν ήθελαν να δώσουν κάποιο στόχο στους περίοικους και να μην παρελαύνουν οι γαμπροί, όπου δεν θα έμενε τίποτα το κρυφό και το ασχολίαστο. Τοιουτοτρόπως φρόντιζαν να γίνονται σε δημόσιους χώρους, όπως σε εκκλησίες κατά τον εκκλησιασμό, σε γάμους σε πανηγύρια, σε χάνια, σε μύλους, σε γιορτές ή και κάπου αλλού, με κάποιο συνθηματικό, ώστε να καταλάβει ο καθένας από την πλευρά του για το ενδιαφερόμενο πρόσωπο. Για την πρώτη συνάντηση, σ’ αυτούς τους χώρους, το κανόνιζε ο συμπεθεροκόπος και όριζαν ένα τόπο ίσα- ίσα που να ιδωθούν και να πάρουν την πρώτη εικόνα του –της υποψηφίου προς γάμο.

Ποιήματα του Γεωργίου Τσακριλή (Σαμαρά) από το Κούμανι!

Ο Κουμανιώτης Γεώργιος Τσακριλής (Σαμαράς) 1896 – 1993 συστήνεται ως Ιεροψάλτης, ερασιτέχνης ποιητής. Γνωρίζουμε ότι είχε και άλλα ταλέντα όπως να παίζει κλαρίνο και όπως έχουμε ξαναπεί εδώ, κατείχε το πρώτο κλαρίνο που ήλθε στην Ηλεία που προερχόταν από τον δεξιοτέχνη του κλαρίνου, Νικολάκη Σουλεϊμάνη.

Τα ποιήματά του περιστρέφονται κυρίως γύρω από το χωριό του αλλά παράπονο δεν έχουμε και εμείς οι Αντρωναίοι.

«Στο χωριό μου Κούμανι», αναφέρεται σε όλη σχεδόν την ιστορία του χωριού που είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με την ιστορία του Αντρωνίου όπως αναφέρει και στους στοίχους του:

Να μάθουν και να ξέρουνε

πως Κούμανι κι’ Αντρώνι,

Τουρκαλβανοί το είπανε

Θεός να τους γλειτώνει.

Ευγενία Γ. Μπαντούνα (1934 – 2023) Σπαρτουλιά

Έφυγε από κοντά μας χθες Δευτέρα 23.01.2023 η Ευγενία Μπαντούνα, σύζυγος +Γεωργίου (Νταμή) που γεννήθηκε στην Σπαρτουλιά Αντρωνίου πριν 89 χρόνια.

Η εξόδιος ακολουθία και η ταφή της θα γίνει σήμερα Τρίτη στις 12.00 στο Αντρώνι.

Στα παιδιά της Χριστίνα, Ανδρέα, Παρασκευή, Νίκο, Φώτη, Κώστα και σε όλους τους συγγενείς της εκφράζουμε τα συλλυπητήρια μας.

Η θειά Βγενιά ταλαιπωρήθηκε πολύ στην ζωή της από την φτώχεια. Ανάθρεψε με κόπο και ιδρώτα τα έξι παιδιά της. Εκτός των άλλων, τα καλοκαίρια δούλευε στην Γαστούνη και το χειμώνα στα Φιλιατρά για να εξασφαλίσει το λάδι της χρονιάς.

Στις 26 του περασμένου Αυγούστου αρρώστησε (από εγκεφαλικό) και δεν ξανά συνήλθε.

Ο σύζυγός της πέθανε στις 24.02.2010

Η Ευγενία 3.05.1926 - 23.01.2023 ήταν τσούπα του +Φώτη1899 και της +Αλεξάνδρας Μπαντούνα.  

Αδέλφια της ήταν: ο +Κουτσογιώργης που έφυγε στις 2.12.2002, ο +Νίκος που έφυγε στις 11.03.2013 και η +Βασίλω που είχε παντρευτεί στο Μπουρντάνου τον Σωτήρη Ευθυμιόπουλο όπου ύστερα από 15 χρόνια μετοίκησε στο Σιμόπουλο έως το τέλος της, στις 29.01.2012.

Τη σελίδα ενημέρωσε ο Γιώργος Μαρκόπουλος από τη Γιάρμενα.

Μέλι Αντρωνίου…!

Πολύ χαίρομαι που βλέπω (εδώ στο διαδίκτυο) την φίρμα «Μέλι Αντρωνίου».

Μπράβο στα παιδιά που κάνουν γνωστό το χωριό μας και μέσα από την επαγγελματική τους δραστηριότητα.

Θα πρότεινα, να ασχοληθούν περισσότεροι νέοι με αυτή την προσοδοφόρο απασχόληση ακόμη και ως επάγγελμα εάν διαθέτουν το μεράκι γιατί η μελισσοκομία είναι πρωτίστως χόμπι.

Ο τόπος μας προσφέρεται για μελισσοκομία διότι μπορεί να δώσει εξαιρετικούς τύπους μελιού με αρκετές φαρμακευτικές ιδιότητες επειδή η πρώτη ύλη θα προέρχεται από μη μολυσμένα βότανα από τα βουνά μας όπως είναι το γαϊδουράγκαθο αλλά και από τα άλλοτε παρεξηγημένα..., όπως είναι το ρείκι, η κουμαριά και η σφάκα με κυρίαρχο το ιερό δέντρο του Δία, τη βελανιδιά που το μέλι της το κατατάσσουν σήμερα ως το ισχυρότερο αντιοξειδωτικό μέλι παγκοσμίως.

Δράττομαι της ευκαιρίας να γράψω δυο λόγια και για την ιστορία των μελισσών και μελισσοκόμων στο Αντρώνι.

Μελίσσια πρωτοεμφανίστηκαν στο χωριό μας στα τέλη της δεκαετίας του 1950 από τον παππούλη μου τον Κωστάκη Πλιέγκα.

Νικολάκης Σουλεϊμάνης

 Σκάλιζα απόψε τα αρχεία μου να βρω το σόι μιας τσουπούλας που ζει στην Αυστράλια (ψάχνει βαθιά τις ρίζες της), έπεσα πάνω στον κλαριντζή Σουλεϊμάνη.

Γνωρίζατε, ότι το πρώτο κλαρίνο που είχε μπει στην Ηλεία ήλθε στο Αντρώνι. Το κλαρίνο αυτό το είχε πάρει ένας Αντρωναίος από τον Σουλεϊμάνη, μεγάλο λαϊκό οργανοπαίχτη, δάσκαλο μεγάλων μαθητών και δασκάλων κλαριτζήδων.
Το όνομά του Νικολάκης Σουλεϊμάνης (1848 – 1921) .
Οι γονείς του, Αρβανίτες μωαμεθανοί από το Λεσκοβίκι της Αλβανίας, εγκαταστάθηκαν στο Αλμυρό του Βόλου, όπου ο πατέρας του, ο Αλής εργαζόταν ως σιδηρουργός.
Ο Σουλεϊμάν βαφτίστηκε στην Λαμία το 1864. Τον βάφτισαν δύο. Ο ένας λεγόταν Αγέλαστος, του έδωσε το όνομα Νικόλαος και ο άλλος το επίθετο Γεωργίου.
Επειδή όμως όλος ο κόσμος τον γνώριζε με το Τούρκικό του όνομα, δεν χρησιμοποιήθηκε ποτέ το Γεωργίου, αλλά έμεινε γνωστός ως Νικολάκης Σουλεϊμάνης.
Διαβάζουμε ότι «Ο Σουλεϊμάνης ήταν άνθρωπος κιμπάρης, του άρεσε η καλή ζωή, το ακριβό ντύσιμο, τα δακτυλίδια και οι βαριές καδένες. Ήταν αρχοντάνθρωπος».
Σύμφωνα με μαρτυρία του Χαράλαμπου Μαργέλη, μαθητή του και επίσης μεγάλου κλαριτζή: «Το κλαρίνο του Σουλεϊμάνη έσταζε μέλι!».
Σήμερα το μεγαλύτερο παίνεμα που μπορεί κάποιος να κάνει σε ένα κλαριτζή είναι να του φωνάζει «Γειά σου Σουλεϊμάνη!».
Το κλαρίνο του Σουλεϊμάνη βρίσκεται σήμερα στα χέρια ενός φίλου συμπατριώτη που για ευνόητους λόγους δεν θα κάνω αναφορά στο όνομά του.

ΟΡΚΟΙ

 ΟΙ ΟΡΚΟΙ ΤΗΣ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΟΤΗΤΑΣ….!

Καταγραφή επιμέλεια Ηλίας Τουτούνης

Οι όρκοι λέγονται πολλές φορές από ανθρώπους οι οποίοι θέλουν να γίνουν πιστευτοί από εκείνους που τους ακούν.
Αυτοί οι άνθρωποι, που ορκίζονται έστω και με το παραμικρό κρίνονται ως επιπόλαιοι και συχνά λένε ψέματα και για να γίνουν πιστευτοί ορκίζονται. Οι όρκοι αναφέρονται κυρίως στην υγεία, και στην ζωή του ορκιζόμενου, σε αγαπητά πρόσωπα, στον Θεό, το ψωμί, το κρασί το λάδι κ.λπ. Η πρώτη κουβέντα του ψεύτη όταν αντιλαμβάνεται ότι δεν είναι πιστευτός είναι: «Που θες να ορκιστώ;» ή «Σε τι θες να ορκιστώ;» ή «Παίρνω όρκο» ή και «Ορκίζομαι!»
Οι πιο μεγάλοι ψεύτες για να γίνουν πιο πιστευτοί, ζητούν ακόμη και το Ευαγγέλιο, εικόνα της Παναγίας ή κάποιου Άγιου, για να ορκιστούν!

Στην ελληνική και στη ρωμαϊκή μυθολογία με τ’ όνομα Όρκος είναι γνωστή μία θεότητα την οποία οι αρχαίοι Έλληνες την θεωρούσαν προσωποποίηση του όρκου που δίνεται. Ο Όρκος μυθολογείται ως γιος της θεάς Έριδας ή του Αιθέρα και της Γαίας. Ο Όρκος τιμωρούσε τους επίορκους, όσους δηλαδή καταπατούσαν τον όρκο που είχαν δώσει.

Ο Φυματικός δάσκαλος

 

Ο δάσκαλος, ο Θανάσης ο Παπαναστασόπουλος, ήταν άτομο έντονα πολιτικοποιημένο και μάλιστα διέθετε και κομματικούς οπαδούς, που τον ακολουθούσαν ως ομάδα δράσης.

Εξαιτίας δε αυτής της δράσης του υπέστη αρκετές διώξεις από τους κομματικούς του αντιπάλους. Εκτός των άλλων ποινών, κάποτε του επιβληθεί από τον προϊστάμενο – επιθεωρητή του η ποινή της προσωρινής του απόσπασης στο δημοτικό σχολείο Αντρωνίου, προκειμένου να καλύψει την απουσία του μοναδικού δάσκαλο του χωριού για το τελευταίο δίμηνο της σχολικής χρονιάς (Μάιο – Ιούνιο). Το Κούμανι είχε τότε δύο δασκάλους.

Έπρεπε τώρα ο δάσκαλος να ξεκινάει κάθε πρωί με τα πόδια από το Κούμανι, όπου ήταν η οικογένειά του, για το Αντρώνι και το βράδυ να ξαναγυρίζει. Τότε τα σχολεία λειτουργούσαν πρωί και απόγευμα με μία δίωρη διακοπή το μεσημέρι. Ο δάσκαλος άρχισε την καθημερινή αυτή μετακίνηση του που μέρα τη μέρα αποδεικνυόταν πραγματικό μαρτύριο, αφού ήταν αναγκασμένος να περνάει από ρεματιές, να ανεβαίνει και να κατεβαίνει ανηφόρες και κατηφόρες με κακοτράχαλα που να του κόβεται η ανάσα.

11.01.1944 Θλιβερή επέτειος…!

11 Ιανουαρίου 1944.
Θλιβερή επέτειος, ο βομβαρδισμός του Πειραιά από συμμαχικά - αμερικανικά αεροσκάφη.
Τα βομβαρδιστικά αυτά βάραγαν στον «γάμο του Καραγκιόζη»
που αντί να σακατέψουνε τον κατακτητή Γερμανό προκάλεσαν τεράστιες απώλειες στον τοπικό πληθυσμό αλλάζοντας την φυσιογνωμία της πόλης.

Ο ΦΛΟΥΔΟΣ Η ΤΟ ΞΕΦΛΟΥΔΙΑΣΜΑ ΤΟ ΑΡΑΠΟΣΙΤΙΟΥ

Συλλογή καταγραφή Ηλίας Τουτούνης

Παλαιότερα η καλλιέργεια του καλαμποκιού ήταν αναγκαία για τους κατοίκους της υπαίθρου και καλλιεργούταν σε γόνιμα και ποτιστικά χωράφια. Υπήρχαν όμως και περιπτώσεις όπου καλλιεργούσαν και ξερικά αραποσίτια.
Πριν μηχανοποιηθούν οι αγροτικές καλλιέργειες, η σπορά του αραποσιτιού άρχιζε πολύ πιο αργά από τις σημερινές ημερομηνίες περίπου στα τέλη του Μαΐου. Για να ετοιμάσουν το χωράφι για σπορά, όργωναν με το ζωήλάτο αλέτρι δυο φορές για να σπάσουν και να στρώσουν οι μάτσες (σβώλους) και να μαλακώσει το χώμα. Έπειτα το σβαρνίζανε με την ξυλόσβαρνα, για το ίσιωμα του χώματος, την διάσπαση μικρών ματσών και τέλος για την διατήρηση της υγρασίας. Έπειτα έπαιρναν τον σπόρο και τον φύτευαν σε αράδες. Συνήθως το δασοφύτευαν διότι αρκετά εξ αυτών δεν φύτρωναν και δεν τους βόλευε να έχει αριομάδες. Μετά από ένα μήνα από το φύτρωμά του καλαμποκιού, γινόταν ο σκάλος και η αραίωση εκεί που ήταν δασοφυτρωμένα για να μην είναι δασιά και να επιτρέψουν στα υπόλοιπα να έχουν την ιδανική ανάπτυξη του, ενώ αργότερα γινόταν το βοτάνισμα από τ’ αγριόχορτα. Οι εργάτες στον σκάλο έμπαιναν σε πλάγια σειρά και έβγαζε ο καθένας τον έργο ή όργο του, δηλαδή την έκταση που του αναλογούσε σύμφωνα με την σειρά και την λωρίδα του. Ο όρος όργος προσδιόριζε το πλάτος που ισούταν με μια οργιά. Στο ίδιο χωράφι ανάμεσα στις αραποσιτόκλαρες οι χωρικοί φύτευαν και μερικά φασόλια αναρριχώμενα. Και στις άκρες του χωραφιού φύτευαν κολοκυθιές και σπόρια από το φυτό σόργο, όπου από αυτό κατασκεύαζαν τις σκούπες (σαρώματα).

Κούμανι: Φωτογραφίες από ψηλά!

Το Κούμανι είναι ένα γραφικό γειτονικό χωριό που με συνδέουν  αξέχαστες αναμνήσεις!

Η λήψη έγινε την Τρίτη το απόγευμα στις 30 Αυγούστου 2022 από Δυτικά του χωριού στην μεγάλη πλατεία, στο Ιατρείο. 

Θα είχαμε και εξαιρετικό βίντεο αλλά εκείνη την ώρα έπιασε ψιλόβροχο.

Οι φωτογραφίες είναι από όλες σχεδόν τις πλευρές του χωριού και προς το Κούτι - Αρχαίο Λασιώνα που όπως θα δείτε όλη σχεδόν η αρχαία πόλη έγινε καλλιεργήσιμα χωράφια. 

Φαίνεται επίσης η αρχή από το Φαράγγι των Κενταύρων (όπως έχει καθιερωθεί τελευταία) και ο δρόμος προς την Λαγομάντρα που οδηγεί στη συμβολή των δύο ποταμών (Κουμαναίικο - Αντρωναίικο) που σχηματίζουν τον Σελλήεντα ποταμό (γνωστό από τον Όμηρο) και από κει ο δρόμος οδηγεί στο Αντρώνι. Ήταν η παλιά δίοδος που συνέδεε την Τριταία Αχαΐας με την Γορτυνία Αρκαδίας, το Λάλα και τα χωριά της Ολυμπίας.

Όταν χρειάστηκε πριν χρόνια να κατέβω με αυτοκίνητο στο ποτάμι πήγα από το Κούμανι διότι από το Αντρώνι ήταν αδύνατον και δεν θέλω εδώ να χαρακτηρίσω τους διοικούντες Αντρωναίους! 

Αν τάχα και την πήρα εγώ να πάθω και να λάβω…!

 ΑΝ ΤΑΧΑ ΚΑΙ ΤΗΝ ΠΗΡΑ ΕΓΩ ΝΑ ΠΑΘΩ ΚΑΙ ΝΑ ΛΑΒΩ…!

Καταγραφή Ηλίας Τουτούνης

Το τραγούδι αναφέρεται σε κάποιο επεισόδιο, όπου κάποιος νέος πραγματοποίησε μια εκούσια απαγωγή με την κόρη μιας χήρας. Αμέσως μετά την απαγωγή, έκρυψε την αγαπημένη του, για λίγες ημέρες. Η χήρα κατάλαβε ποιος πήρε την μονάκριβη κόρη της και τον κατηγορούσε ευθέως. Αυτός αντίκρουε τις κατηγορίες με περίεργους όρκους και χρονοτριβώντας μέχρι να βρει παπά και να την παντρευτεί κρυφά. Πολλές φορές οι απαγωγείς συνεννοούνταν με τις κοπέλες πότε θα γίνει η απαγωγή ώστε να έχει τελειώσει η περίοδος της κοπέλας, για να μπορεί να την αφήσει έγκυο, ώστε να μην του την πάρει πάλι η οικογένειά της πίσω. Τοιουτοτρόπως, για να είναι σίγουροι, την κρατούσαν αρκετές ημέρες σε κρυφό μέρος.
Έλεγε, ένας γέρος σε κάποιο ανιψιό του, που συζητούσε μαζί του, ώστε να τον ορμηνεύσει να προβεί σε μια εκούσια απαγωγή γυναίκας: «Την πρώτη δουλειά που θα κάνεις είναι να τηράξεις να την κεντρώσεις καλά».

ΧΡΟΝΙΚΕΣ ΣΤΙΓΜΕΣ ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΠΑΛΙΟΥΣ…!

 Συλλογή επιμέλεια Ηλίας Τουτούνης

Πιο παλιά, που δεν υπήρχαν τα ωρολόγια και ήταν αδύνατη η μέτρηση και ο προσδιορισμός των χρονικών στιγμών, ο άνθρωπος κυρίως της υπαίθρου, είχε ένα δικό του κώδικα όπου μπορούσε να αποτυπώσει την στιγμή, την ώρα, την ημέρα τον μήνα τον χρόνο κ.λπ.
Κατά τις πολύχρονες καταγραφές μου, συνέλεξα αρκετά στοιχεία, ένα από αυτά είναι και αυτές οι χρονικές στιγμές.

Αρχικά θ’ αναφερθώ στο ένα εικοσιτετράωρο που διαρκεί η περιστροφή της γης γύρω από τον ήλιο και αρχίζω από τα μεσάνυχτα αποτυπώνοντας τις χρονικές στιγμές μέχρι τα επόμενα μεσάνυχτα:

Σαν την νύφη την Δευτέρα…!

 Καταγραφή Ηλίας Τουτούνης

Μια εκ των φράσεων, του ελληνικού παροιμιακού λόγου, αναφέρεται στην νύφη και συγκεκριμένα στην καινούρια νύφη, κατά την Δευτέρα, δηλαδή την επομένη ημέρα του γάμου της. Αυτή η παροιμία βασικά λέγεται προς τους νεοδιόριστους και προς τους νεοσύλλεκτους στρατιώτες, οι οποίοι δεν γνωρίζουν αλλά ούτε έχουν αντίληψη ούτε εμπειρία στα νέα δεδομένα και μένουν άπραγοι, μέχρι να βρεθεί κάποιος να τους βάλει σε κάποια σειρά. Ακόμη αναφέρεται προς τους ανθρώπους που παραμένουν άπραγοι και οκνοί, αιτιολογώντας διάφορες αιτίες.

Η νιόνυφη, τα πιο παλιά χρόνια, είτε παντρευόταν με αγάπη είτε με προξενιό, από την πρώτη ημέρα μετά τον γάμο της, ήταν το μαύρο πρόβατο μέσα στην οικογένεια, επειδή τότε, τα νεόνυμφα, συνζούσαν στο ίδιο σπίτι με τους γονείς του γαμπρού. Αμέσως μετά τον γάμο δυστυχώς ερχόταν αντιμέτωπη με την σκληρή πραγματικότητα, της αντιμετώπισης των νέων δεδομένων και πολλές φορές της απαξίωσης των ικανοτήτων της από την οικογένεια και κυρίως από την πεθερά, από την συννυφάδα και την κουνιάδα αν βέβαια υπήρχαν.

ΠΡΩΤΟΧΡΟΝΙΑΤΙΚΑ ΣΑΤΥΡΙΚΑ ΚΑΛΑΝΤ

Τα κάλαντα που τραγουδούσαν τα παιδιά είχαν και έχουν ως απώτερο σκοπό να μαζέψουν χρήματα. Σ’ όσους δεν τους άνοιγαν την πόρτα, για να τους δώσουν χρήματα ή και να τα φιλέψουν κάτι, σ’ αυτούς κρατούσαν μια προσωρινή κακία. Υπήρχαν όμως και παιδιά που συνέθεταν ποιηματάκια και τραγούδια, ώστε να σατιρίσουν αυτούς τους ανθρώπους. Ένα από αυτά είναι και το παρακάτω που ο τραγουδοποιός με τον δικό του τρόπο, λόγω του θυμού του που δεν του άνοιξαν την πόρτα την ώρα που έλεγε τα κάλαντα, σατιρίζει όλη την οικογένεια:

Αν τολμάτε κι εσείς μην τους ανοίγετε την πόρτα και θα τα ακούσετε ως αρμόζει!

ΧΡΟΝΙΑ ΠΟΛΛΑ ΚΑΙ ΚΑΛΗ ΠΡΩΤΟΧΡΟΝΙΑ....!

Αρχιμηνιά κι αρχιχρονιά, κακή μας διαβολοχρονιά,
κι αρχή καλός μας χρόνος, μας έφαγε ο φθόνος.
Άγιος Βασίλης έρχεται μ’ ένα μουλάρι άσπρο
βαστάει και στην πλάτη του ένα μεγάλο τράστο.
Να βάλει μέσα τα ψωμιά, κι ούλες τις τηγανίτες,
φιλέματα και γλυκά να φάνε οι παλιοκοπρίτες.

Ριζοβούνια Ωλονού, Πηνειός (drone)

Βρεθήκαμε στα ΝΔ ριζοβούνια του Ερύμανθου (Ωλονού) και στον Πηνειό ποταμό από τα Καλύβια (Κάρες) της Βερβινής ως τους Μυκηναϊκό τάφους πέρα που σκαπετάει.

Απογείωση του drone από το Εξωκλήσι του Προφήτη Ηλία πάνω από την Κερέσοβα την Δευτέρα 29 Αυγούστου 2022 για το www.antroni.gr

Αρχικά το στείλαμε πάνω από το βουνό Γερακάρι, στον αγαπημένο μας οικισμό Ντιναίικα, όπου φαίνονται απέναντι το χωριό  Κακοτάρι, το Κακοταροβούνι – Σκιαδοβούνι και ο Αρχαίος Ναός (Παλαιοχριστιανική Νοτενών) στην κορυφή, το φράγμα του υδροηλεκτρικού και δίπλα το παλαιό πέτρινο Γεφύρι του Πηνειού, το Πανόπουλο, η Κάπελη και παρακάτω το Μυκηναϊκό νεκροταφείο στην Παλιομποκοβίνα.

Επίσης δείχνουμε το Κάστρο της Οχιάς, την Κοιλάδα Σταυράκη που εκεί σώζεται ακόμη ερείπια αρχαίου οικισμού και από πάνω βρίσκεται η Σπηλιά του Τουρκοπαναή (Μπελογιάννη) που οι πεζοπόροι δυσκολεύονται να εντοπίσουν, ο Πηνειός Ποταμός, τα Ντιναίικα, το Γεφύρι Πετρωτό, τα Καλύβια (Κάρες) της Βερβινής, το Μισοβούνι, το χωριό Τσίπιανα, δεξιότερα το Σπήλαιο Αμαρκιανού και τέλος το χωριό Κερτίζα.

Μην περιμένετε επαγγελματικό βίντεο…, εμείς όπως είπαμε είμαστε του βυθού και όχι των αιθέρων αλλά σιγά –σιγά θα βελτιωνόμαστε.