Η .ΠΥΛΟΣ. Η .ΗΛΕΙΑΚΗ

ΣΗΜΕΡΑ ΕΧΕΙ ΚΑΤΑΚΛΥΣΤΕΙ ΑΠΟ ΤΑ ΝΕΡΑ ΤΗΣ ΤΕΧΝΙΤΗΣ ΛΙΜΝΗΣ ΤΟΥ ΠΗΝΕΙΟΥ......... ΈΝΑ ΤΜΗΜΑ ΤΗΣ ΑΚΡΟΠΟΛΗΣ ΒΡΙΣΚΕΤΑΙ ΕΠΙ ΤΟΥ ΛΟΦΟΥ ΤΗΣ ΝΗΣΙΔΑΣ...’’ΑΡΜΑΤΟΒΑ’’ .Β.Δ ΤΗΣ ΚΟΙΝΟΤΗΤΑΣ ΤΟΥ ΑΓΡΑΠΙΔΟΧΩΡΙΟΥ.

Στην αρχαιότητα την ίδια ονομασία «Πύλος» έφεραν τρεις πόλεις της δυτικής Πελοποννήσου: η Πύλος  η μεσσηνιακή, η Πύλος η τριφυλιακή  και η Πύλος η ηλειακή  που βρίσκεται στο σημείο που συναντούσε ο ποταμός  Σελλήεντας (ηλειακός Λάδωνας) τον ποταμό Πηνειό. Η περιοχή της Ηλειακής Πύλου κατακλύστηκε από τα νερά της τεχνητής λίμνης του Πηνειού το 1964 αφού πρώτα μελετήθηκε με ανασκαφή. Μία από τις εγκαταστάσεις της πόλης βρίσκεται  στον λόφο της νησίδας Αρμάτοβα ΒΔ της κοινότητας Αγραπιδοχωρίου. Η Πύλος ήταν πόλη-κράτος της αρχαίας Ηλείας και αποτελούταν από πολλούς διάσπαρτους αγροτικούς οικισμούς από τους οποίους ένας σημαντικός πρέπει να ήταν ανάμεσα στα συμβάλλοντα ποτάμια Πηνειό και Σελλήεντα (ηλειακό Λάδωνα -Στράβωνας (8, 339) και Παυσανίας Ηλειακά). 

Η Πύλος βρισκόταν συχνά σε αντιπαράθεση και πολέμους με την γειτονική Πίσα η οποία κατά καιρούς υπαγόταν στο κράτος της Πύλου. Ήταν η δεύτερη μεγάλη πόλη των Ηλείων μετά την πρωτεύουσα Ήλιδα. Πύλιοι είχαν πάρει μέρος και στον Τρωικό πόλεμο. Αν και κατοικούταν συνεχώς από τους προϊστορικούς χρόνους περισσότερο γνωστή έγινε από τους πολέμους των Ηλείων με τους Αρκάδες και από τις εισβολές και τις λεηλασίες των Σπαρτιατών τα έτη 399 και 400 μ.Χ. Σπουδαίο ρόλο διαδραμάτισε η Πύλος μετά το έτος 366 μ.Χ κατά τις διενέξεις μεταξύ Δημοκρατικών και Ολιγαρχικών στην Ήλιδα.  Στην αρχαιότητα ήταν γνωστή για τα θεραπευτικά της βότανά που  φύτρωναν στις  όχθες των ποταμών της και στα εύφορα λιβάδια της. Στην Πύλο έφθαναν επισκέπτες  από διάφορα μέρη της Ελλάδος, για να προμηθευτούν θεραπευτικά βότανα που χρησιμοποιούνταν στην ιατρική και  για να κάνουν οι μάντεις μαγικούς εξορκισμούς.  Στην γειτονική  Εφύρα υπήρχε μια πρωτόγονη "βιοτεχνία" φαρμάκων. Επειδή τα βότανά αυτής της περιοχής ήταν τόσο ισχυρά ώστε  μπορούσαν να δηλητηριάσουν  ακόμα και ανθρώπους, λέγονταν και "ανδροφόνα".

Ο Θεόφραστος, μας πληροφορεί πως τα βότανα της Εφύρας και της Πύλου  είχαν μεγάλες θεραπευτικές ιδιότητες.

Από την Ηλειακή Πύλο περνούσε η ορεινή οδός που συνέδεε την Ήλιδα με την Ολυμπία. Η μετάβαση των πολιτικών και των αθλητικών αρχών από την  Ήλιδα στην Ολυμπία για την τέλεση των αγώνων  γινόταν από δύο κυρίως δρόμους, τον ορεινό και τον πεδινό ή παραλιακό. Ο ορεινός ήταν στενός και δύσκολος αλλά είχε το πλεονέκτημα ότι ήταν αρκετά σύντομος. Από την Ήλιδα προχωρούσε η πομπή στην ηλειακή Πύλο, περνούσε στην άλλη όχθη του ποταμού  Σελλήεντα και συνέχιζε προς τα σημερινά χωριά Εφύρα, Οινόη, Κουτσοχέρα, Ώλενα, Λατζόϊ, Ηράκλεια, Πουρνάρι, Καυκανιά, Μάγειρα και κατάληγε  στην Ιερή Ολυμπία. Σήμερα το μεγαλύτερο μέρος της Πύλου έχει κατακλυστεί από τα νερά της τεχνητής λίμνης του Πηνειού. Ένα τμήμα της ακρόπολης  βρίσκεται επί του  τραπεζοειδούς λόφου  της νησίδας «Αρμάτοβα» πλησίον της κοινότητας Αγραπιδοχωρίου.

 Στη θέση αυτή  πριν καταληφτεί με τα νερά του Πηνειού υπήρχε μικρός συνοικισμός  ο οποίος ήταν σε μεγάλη ακμή από τους γεωμετρικούς χρόνους. Στην περιοχή  του Αγραπιδοχωρίου έχουν βρεθεί σε ανασκαφές θεμέλια οικοδομών  ελληνιστικής και ρωμαϊκής εποχής, λίγα νομίσματα,  κεραμικά, λύχνοι, τρία υάλινα ποτήρια και ένα χάλκινο κύπελλο. Επίσης περισσότεροι από δέκα πέντε τάφοι, αγγεία και θραύσματα κεραμικής του 5ου και 4ου αι. π. Χ και επιτύμβια στήλη  με την επιγραφή ’’Εύτυχε  χαίρε’’.

Κείμενο, φωτογραφίες: Ενδυμίων Γεώργιος Κοσμόπουλος. Δημοσιεύτηκε  στο περιοδικό  ’’ΚΟΤΙΝΟΣ’’  1ο τευχ. Ιούνιος  2011.  Στη φωτογραφία η νησίδα Αρμάτοβα Β.Δ της κοινότητας του Αγραπιδοχωρίου.

Πηγή: www.antroni.gr