ΠΥΡΙΑ…!

 Συλλογή καταγραφή Ηλίας Τουτούνης

Ο άνθρωπος για ν’ αντιμετωπίσει διάφορες αρρώστιες, συν τον χρόνο εφεύρε διάφορα γιατροσόφια. Όταν κάποιος ασθενής είχε ξηρά πλευρίτιδα δηλαδή σφάχτη (πόνο) στη μέση ή στις πλάτες, για να τον απαλύνουν στο σημείο που πονούσε του έβαζαν ζεστό σταχτοπύρι.
Αυτό ήταν στάχτη βρασμένη ή καβουρντισμένη μέσα σε μια πάνινη σακούλα ή κάλτσα, με θερμοκρασία ίσια που να το δέχεται ο ασθενής ή και σακουλάκια με άμμο καβουρντισμένο (ψημένο). Το σταχτοπύρι το έβαζαν περισσότερο σε μικρά παιδιά και σε γέρους.
Άλλη μέθοδος ήτανε το πίτουρο. Ζεσταίνανε το πίτουρο σ’ ένα τηγάνι ή σε ταψί το βάζανε σε μια μάλλινη σακουλίτσα ή κάλτσα και το βάνανε στο μέρος που πονούσε ο άρρωστος.
Επίσης έχω ιδεί και καταγράψει πυριά κυνηγόχωμα (κηρήθρα από χώμα από του εντόμου «κυνηγού», από γκαβαλίνες, από σβουνιά, και από τρίμματα σάπιου ξύλου από κορμό δένδρων, ακόμη και από πριονίδια ξύλου. Αναφέρεται ότι το καλύτερο πυρί είναι από τριμμένα τσόφλια αυγών, εμποτισμένα με χολή κατσικιού.
Σε ελαφρότερες περιπτώσεις όταν ο σφάχτης ήταν ελαφρύτερος, τότε χρησιμοποιούσαν κεραμίδι ή πλάκα από πέτρα. Πρώτα έβαζαν το κεραμίδι ή την πέτρα κοντά στην φωτιά και μόλις ζεσταινόταν αρκετά, που να την ανέχεται το σώμα του ασθενή, την τύλιγαν μ’ ένα πανί και την τοποθετούσαν στον ασθενή στο σημείο του σώματος που πονούσε. Αν ήταν πιο καυτό τότε το άφηναν λίγο να κρυώσει ή το έσβηναν με λίγο νερό.
Στην Πηνεία το κεραμίδι ή την πέτρα τα έσβηναν με ξύδι, αντί για νερό, επειδή όπως λέγανε το ξύδι είχε θεραπευτικές ιδιότητες.Επίσης πιο παλιά παρασκεύαζαν ένα μίγμα το κουρασάνι που το χρησιμοποιούσαν για το χτίσιμο της πέτρας. Αυτό το μίγμα όταν το παρασκεύαζαν του έδιναν μια μορφή πλάκας και την λάξευαν ώστε να είναι λεία. Λέγεται ότι το κουρασάνι κρατούσε την ζέστη περισσότερη ώρα από τα υπόλοιπα υλικά όπως την πέτρα και το κεραμίδι.
Αυτό το αντικείμενο το τύλιγαν με παλιοεφημερίδες ή ξερά φύλλα δένδρων και έπειτα μ’ ένα πανί, συνήθως τουλουπάνι ή σταχτόπανο και το έβαζαν στο μέρος του σφάχτη ή για να ζεσταθεί και να απαλύνει ο πόνος. Αυτές τις μεθόδους τις χρησιμοποιούσαν και για τις κρυάδες. Όποιος είχε κρυάδες του έβαζαν στα πόδια και τα σκέπαζαν για να ζεσταθούν. Στις κρυάδες έβαζαν και ζεστό νερό με τις γνωστές θερμοφόρες. Στην Πηνεία πριν λίγα χρόνια εντόπισα θερμοφόρα από πλαστικό μπουκάλι 1,5 λίτρου που προερχόταν από αναψυκτικό ποτό.
Σε πολλές περιοχές πριν τοποθετήσουν το πυρί πρώτα προέβαιναν σε εντριβές με πετρέλαιο, με ελατοπίσι ή με έκθεμα από βραστούς σπόρους σιναπιού ή με ζεστό κρασί ή και τσίπουρο.
Τους ασθενείς που είχαν κρυάδες, τους τάγιζαν με τριφτιάδες, τους τοποθετούσαν την θερμοφόρα και πολλές φορές φρόντιζαν να τους δίνουν ζεστά ροφήματα. Στον κρυολογημένο έδιναν ιδίως το πόντζι (Πόντς των ξένων), τσίπουρο βρασμένο με πετιμέζι, μέλι ή βρασμένο κονιάκ με ζάχαρη Επίσης έπιναν και ζεστό κρασί και μετά σκεπάζονταν στο κρεβάτι με χοντρά κλινοσκεπάσματα και όταν ίδρωναν άλλαζαν φανέλα. Πιο παλιά στους κρυωμένους όταν είχαν «θέρμες» έστρωναν μπροστά στο τζάκι για να είναι ζεστοί όλη την νύχτα. Όταν το έπινε, ο ζεστός ατμός που εισερχόταν στα σωθικά του έδινε πνοή. Άλλα ζεστά που έδιναν ήταν ο τραχανάς οι χυλοπίτες με κρασί, η κοτόσουπα, που ήταν πολύ νόστιμη με λεμόνι ή με ξινό, το χαμομήλι, το τσάι, αφέψημα από φύλλα ευκαλύπτου, το φασκόμηλο και το καυτό γάλα.
Οι τσοπάνηδες όταν είχαν άνθρωπο στο σπίτι με αναπνευστικά προβλήματα τον έβαζαν να κοιμηθεί μέσα στο καλύβι με τα ζώα (γιδοπρόβατα). Όταν αυτά αναχάραζαν (μηρύκαζαν) την τροφή τους την νύχτα, ανάφεραν οι παλιοί ότι η μυρωδιά από τις ανάσες θεράπευε τα αναπνευστικά προβλήματα.

Πηγή: www.antroni.gr