ΤΟ ΚΑΣΤΡΟ ΤΗΣ ΟΧΙΑΣ ΣΤΗΝ ΒΟΡΕΙΑ ΟΡΕΙΝΗ ΗΛΕΙΑ

Τουτούνης Ηλίας

Με το όνομα Κάστρο της Οχιάς της Οβριάς ή Ωριάς αποκαλούνται πολλά κάστρα στην Ελλάδα και μεταξύ αυτών και τα ερείπια μεσαιωνικού κάστρου αλλά και οικισμού στην Ηλεία. Το όνομα του οικισμού ήταν Οxivuni (Οξυβούνι). Η θέση βρίσκεται στα σύνορα των νομών Αχαΐας και Ηλείας, στο νοτιοδυτικό άκρο του Ερυμάνθου, που αποκαλείται Σκιαδοβούνι, ενδιάμεσα στα χωριά Κακοτάρι, Τσίπιανα, Κερέσοβα και στον συνοικισμό Ντιναίικα.

Η ακρόπολη βρίσκεται χτισμένη στην κορυφή ενός πετρώδους λόφου, Ενώ στους πρόποδες του λόφου υπάρχουν ερείπια κατοικιών εκκλησιών και νεκροταφείου, στην ευρύτερη περιοχή έχουν ανεβρεθεί νερόμυλοι οθωμανικής περιόδου και σε κοντινή θέση έχουν βρεθεί τα ερείπια ναού του Απόλλωνα.

Η λαϊκή παράδοση το αναφέρει ως «Κάστρο της Οχιάς» ή «Κάστρο της Ωριάς». Κατά μία εκδοχή οι κάτοικοι για να αποτρέψουν τις συχνές επιδρομές στο φρούριο έτρεφαν δηλητηριώδεις οχιές που στη συνέχεια και με τη βοήθεια της κλίσης του εδάφους τις εκσφενδόνιζαν κατά των εισβολέων, τότε αυτές όταν προσγειώνονταν επάνω στους επιτιθέμενους τους δάγκωναν και τους διοχέτευαν δηλητήριο.

Το Οξυβούνι, ως κάστρο, αναφέρεται για πρώτη φορά σε έναν κατάλογο των Πελοποννησιακών κάστρων του έτους 1450 με το όνομα «Οeszugni». Αυτός ο κατάλογος, ο οποίος ήταν άγνωστος έως το 1979, δημοσιεύθηκε από τον ερευνητή Fenster, στο Βyza- ntinische Zeitschrift (τ. 72, 1979, σ. 329 & εξ.). Ο ερευνητής αυτός, αν και συσχετίζει το κάστρο «Οes zugni» με άλλους γνωστούς καταλόγους, όπως με εκείνον του Hopf του έτους 1467, στον οποίο απαντάται το Οξυβούνι με το όνομα «Cusi- beni» (Βλ. Hopf 1873, σ. 206) και με τον κατάλογο του Carile του έτους 1469, στον οποίο το Οξυβούνι απαντάται με το όνομα «Chosivuni» (Βλ. Carile 1968, σ. 99), εντούτοις το θεωρεί αταύτιστο. Τον κατάλογο αυτό των Πελοποννησιακών κάστρων, του έτους 1450, στο σημείο που αφορά τα Ηλειακά κάστρα, τον παραθέτουμε στην συνέχεια για θεμελίωση των παραπάνω και αφορούν τα κάστρα τα οποία ο ίδιος ο Fenster τα τοποθετεί στην Ηλεία.

Το κάστρο Οξυβούνι, όμως, το συνάντησε ο συγγραφέας τούτης της μελέτης και σε έγγραφα Βενετικά που αναφέρονται στην περιοχή της Ηλείας κατά τη διάρκεια του πρώτου Βενετοτουρκικού πολέμου. Σ’ αυτά τα έγγραφα θα αναφερθούμε στην συνέχεια.

Το Οξυβούνι μέσα από Βενετικά κείμενα του 1465/66. Η παρουσία του στον Α΄ Βενετοτουρκικό πόλεμο

Εντοπίσαμε δύο Βενετικά έγγραφα που αναφέρονται στο Οξυβούνι. Το ένα λέει, με υπογραφή του επιτετραμμένου της Βενετίας στη Μεθώνη προς τον Δόγη προφανώς της Βενετίας (ό. π.), ότι ο κυβερνήτης του Χελιδονίου Δονάτος Κιβράνης του έστειλε επιστολές στις οποίες του γράφει ότι «...πολλά από εκείνα τα μέρη του Χελιδονίου θέλουν να παραδοθούν στη εξοχότητά σας και ήδη δέχθηκε μερικά και μου ζητάει την άδεια να δεχθεί και άλλα. Με γράμμα μου, του έδωσα την άδεια να το πράξει ... Σας πληροφορώ επί πλέον ότι ήδη, ήρθε εδώ ένας Τούρκος, ο οποίος ήταν Σούμπασης (διοικητής ) στο Loxivuni,

Το Οξυβούνι κάστρο και μεγάλο χωριό της Ηλείας σύμφωνα με το Οθωμανικό κατάστιχο 1/ 14622 του έτους 1461/ 63

Επιπλέον θέλουμε να παρατηρήσουμε ότι το κάστρο Οξυβούνι το συναντάμε για πρώτη φορά στον παραπάνω κατάλογο του Fenster και όχι νωρίτερα, π.χ. στους χωρογραφικούς πίνακες του Hopf των ετών 1364 (Hopf, 1873, σ.139).Το κάστρο Οξυβούνι, όμως, το συνάντησε ο συγγραφέας τούτης της μελέτης και σε έγγραφα Βενετικά που αναφέρονται στην περιοχή της Ηλείας κατά τη διάρκεια του πρώτου Βενετοτουρκικού πολέμου. Σ' αυτά τα έγγραφα θα αναφερθούμε στην συνέχεια.

Εντοπίσαμε δύο Βενετικά έγγραφα που αναφέρονται στο Οξυβούνι. Το ένα λέει, με υπογραφή του επιτετραμμένου της Βενετίας στη Μεθώνη προς τον Δόγη προφανώς της Βενετίας (ό. π.), ότι ο κυβερνήτης του Χελιδονίου Δονάτος Κιβράνης του έστειλε επιστολές στις οποίες του γράφει ότι «...πολλά από εκείνα τα μέρη του Χελιδονίου θέλουν να παραδοθούν στη εξοχότητά σας και ήδη δέχθηκε μερικά και μου ζητάει την άδεια να δεχθεί και άλλα. Με γράμμα μου, του έδωσα την άδεια να το πράξει...

Κοσμάς Ζώρας ο Κουμανιώτης

 ^{ΠΡΟΜΑΧΟΙ ΤΗΣ ΕΘΝΙΚΗΣ ΠΑΛΙΓΓΕΝΕΣΙΑΣ}

^{ΠΑΠΑ-ΚΟΣΜΑΣ ΖΩΡΑΣ Ο ΚΟΥΜΑΝΙΩΤΗΣ} 

^{Το άρθρο συμπληρωμένο με περισσότερα στοιχεία για τη ζωή του παπα-Ζώρα, θα το βρείτε στην "Ηλειακή Πρωτοχρονιά Ηλειακό Πανόραμα 2009" από τις εκδώσεις Βιβλιοπανόραμα}  

^{ΠΡΟΜΑΧΟΙ ΤΗΣ ΕΘΝΙΚΗΣ ΠΑΛΙΓΓΕΝΕΣΙΑΣ} 

ΠΑΠΑ-ΚΟΣΜΑΣ ΖΩΡΑΣ Ο ΚΟΥΜΑΝΙΩΤΗΣ
Ο ΙΕΡΩΜΕΝΟΣ ΟΠΛΑΡΧΗΓΟΣ ΤΗΣ ΚΑΠΕΛΗΣ

 ^{Κατά το μεσαίωνα, και έπειτα από την επιδρομή του Αλάριχου, οι ορεινές περιοχές της Πελοποννήσου ήταν απρόσιτες για τις επιδρομές των λαών που προτιμούσαν τα παράλια και πεδινά μέρη. Παρόλα αυτά τον 14ο αιώνα έφθασαν στο Οροπέδιο της Φολόης μερικοί Αλβανοί από τα Ακροκεραύνια που εγκαταστάθηκαν κοντά στην περιοχή της Κάπελης. Οι Τουρκαλβανοί ονομάστηκαν Λαλαίοι από τον αρχηγό τους Λέλες ενώ ο τόπος που παρέμειναν Λάλα. Εξισλαμίστηκαν στα 1715 όταν ολοκληρώθηκε η κατάκτηση της χώρας από τους Τούρκους. Ενισχύθηκαν το 1779 από τους κατατρεγμένους ομόθρησκούς τους που είχε στείλει το 1770 ο Σουλτάνος για να καταπνίξει την εξέγερση των ραγιάδων. Οι Χοτομαναίοι, που ήταν οι άρχοντες της Γαστούνης, τους χρησιμοποίησαν προκειμένου να επιβάλουν τον έλεγχο στην Ηλεία, την ορεινή Αχαΐα και Αρκαδία. Οι Τουρκολαλαίοι έπαιξαν καλά το ρόλο του χωροφύλακα και έτσι άρχισαν να αποκτούν τρομερή δύναμη που εξελίχθηκε σε σκληρή τυραννία.}

Διονυσία Παπαδημητροπούλου (Μαντράχαλου) 1934 - 2019

Έφυγε σήμερα Τετάρτη 5.06.2019 η Διονυσία Παπαδημητροπούλου του Γιώργη (Μαντράχαλου 1910) που γεννήθηκε πριν 85 χρόνια στο Αντρώνι.
Σύζυγος της ήταν  + ο Πολυχρόνης Δημητρόπουλος από τον Πύργο.
Η τελετή του αποχαιρετισμού θα γίνει την Πέμπτη 6.06.2019 στις 12.30 μμ. στο κοιμητήριο του Βύρωνα στην Αθήνα.
Στα παιδιά της Γιάννη και Καίτη, στις αδελφές της Θεοδώρα, Βελούδο, Ασήμω, Γιαννούλα και σε όλους τους συγγενείς της εκφράζουμε τα θερμά μας συλλυπητήρια.

Στην άνω  φωτογραφία οι γονείς.

Αντρώνι: Φωτογραφίες από την σοφίτα μου

Αντρώνι: Φωτογραφίες απομακρυσμένης λήψης από το σπίτι μου με μεγάλης αυτονομίας GSM κάμερες!