Γιατροί και Ιατρική στην Επανάσταση του 1821

ΛΑΖΑΡΟΣ Ε. ΒΛΑΔΙΜΗΡΟΣ: 

Γιατροί και Ιατρική στην Επανάσταση του 1821, εκδόσεις Μπαλτά, Γλύφα Βαρθολομιού Ηλείας 2014, σ.σ. 427.

Το βιβλίο του Λάζαρου Βλαδίμηρου, «Γιατροί και Ιατρική στην Επανάσταση του 1821», σίγουρα αποτελεί μια λίαν εξαίρετη και τεκμηριωμένη επιστημονική εργασία, αποτυπωμένη σ’ ένα υπέροχο βιβλίο, που αναφέρεται και γενικά στην ιατρική οικογένεια στις αρχές του 19^ου αι. και στις γνώσεις των επιστημόνων αλλά και των εμπειρικών γιατρών, εκείνης της εποχής, που συνέβαλαν αρμονικά και θετικά κατά την παλιγγενεσία του 1821 μέχρι την επανασύσταση του ελληνικού κράτους.

Αυτοί οι θεραπευτές που, από οποιοδήποτε μετερίζι, έδωσαν το παρών τους και με όποια ιατρική κατάρτιση κατείχαν, όπως επιστήμονες από τα ευρωπαϊκά πανεπιστήμια, ντόπιοι και περιφερόμενοι εμπειρικοί με αξιοθαύμαστες βοτανοθεραπείες και τις εξαιρετικές φαρμακογνωσίες τους, κομπογιαννίτες και φαρμακοτρίφτες με παραδοσιακά και πρωτότυπα σκευάσματα, η προσφορά στους αγώνες του έθνους είναι ανεκτίμητη, διότι, κατά τη διάρκεια της επανάστασης, έπραξαν  τον καθήκον τους στο ακέραιο, προσφέροντας αμέριστα τις υπηρεσίες και τις γνώσεις τους.

Αξιοσημείωτο, είναι ν’ αναφέρουμε, ότι αυτοί οι αγωνιστές πριν την επανάσταση, όλοι σχεδόν βρίσκονταν στην δούλεψη των Τούρκων και μπεζόβγαιναν καθημερινά στα σαράγια τους. Γι’ αυτό τον λόγο έπαιξαν πολλαπλό αλλά και σημαντικότατο ρόλο, διότι λειτούργησαν όχι μόνον ως πράκτορες αλλά και σε αρκετές περιπτώσεις, ως συνήγοροι του Έθνους και του υπόδουλου λαού στις καταγγελίες περί της επικείμενης επανάστασης και για διάφορα αδικήματα της καθημερινότητας. Ενώ κατά την έναρξη της επανάστασης, εσκεμμένα όλοι τους, απεχώρησαν από τα τουρκικά σαράγια από τα φρούρια και από τα στρατόπεδά τους και ενσωματώθηκαν στα επαναστατικά σώματα των Ελλήνων. Τοιουτοτρόπως με αυτή την συγχρονισμένη κίνησή τους, άφησαν τον τουρκικό στρατό χωρίς ιατρική επιστημονική κάλυψη και από την άλλη προσέφεραν αμιγώς τις υπηρεσίες τους στα επαναστατικά στρατόπεδα, περιθάλποντας και θεραπεύοντας νοσούντες και τραυματίες.

Από την άλλη πλευρά, ο συγγραφέας μας γνωστοποιεί, ότι ο λαός μας, αν και σκλαβωμένος τετρακόσια χρόνια, με την οξυδέρκεια που τον διακρίνει, επιβλήθηκε διοικητικά, τεχνικά και επιστημονικά σε όλους τους τομείς της τουρκικής διοίκησης και κατάφερε να είναι ο κύριος μοχλός ανάπτυξης, εξουσίας, και ταυτόχρονα να κρατήσει την ακέραια την γλώσσα, την θρησκεία τα ήθη, τα έθιμα, την σοφία και τέλος την φλόγα του, για την πολυπόθητη ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ.

Για να ολοκληρώσει το έργο του, ο συγγραφέας αναζήτησε, επιλεκτικά και υπομονετικά σαν μέλισσα, κάθε σχετική και ενδιαφέρουσα πληροφορία. Δεν υπήρξε ιστορική η λαογραφική πηγή που να μην την ερεύνησε προσεκτικά και να μην άντλησε από αυτήν ότι του ήταν χρήσιμο. Τα ιστορικά και ιατρικά έργα τα οποία μελέτησε και χρησιμοποίησε για να συνθέσει την εργασία του υπερβαίνουν τα 35! Και από ότι διαφαίνεται, ερεύνησε  και μελέτησε όλα σχεδόν τα σχετικά ιστορικά και απομνημονευτικά έργα, που περιείχαν πληροφορίες γι’ αυτό το πρωτότυπο θέμα.

Βέβαια ο συγγραφέας δεν είναι ούτε ειδικός ιστορικός, ούτε εργάστηκε αυστηρά «κατ’ επιστήμην». Διαθέτει όμως μεγάλη αγάπη για την ιστορία και την ελληνική παραδοσιακή ιατρική, είναι ψυχωμένος Έλληνας, θερμός πατριδολάτρης, υπεύθυνος, φιλόπονος, ακούραστος και συστηματικός. Όλες αυτές οι πνευματικές και ψυχικές ιδιότητές του είναι αρκετές, ώστε και τ’ ασθενή σημεία του έργου του να θεραπεύουν και τα ελλείποντα να αναπληρούν.

Ο Λάζαρος Βλαδίμηρος είναι ένας απλός Έλληνας ένας θερμός πατριώτης, με μια καρδιά γεμάτη Ελλάδα! Έχει μιαν ευγενική φιλοδοξία και μόνο: να υπηρετήσει τον τόπο του, να βοηθήσει «το κατ’ αυτόν» στην διάσωση των ελληνικών αξιών και της ελληνικής ιστορίας, της ιατρικής και εμπειρικής παράδοσης σε μια εποχή υλικού ευδαιμονισμού και γενικής αποσάθρωσης του κοινωνικού και εθνικού βίου μας. Και μόνο που ασχολείται με αυτά τα θέματα, και μόνο που εκδίδει τέτοιου είδους βιβλία, ο Λάζαρος Βλαδίμηρος δεν κάνει τίποτε άλλο παρά να  α ν τ ι σ τ έ κ ε τ α ι  σθεναρά με τον τρόπο του στη σημερινή λαίλαπα της παγκοσμιοποίησης.

Εξάλλου, ο Λάζαρος Βλαδίμηρος, δεν είναι πρωτάρης στις ιστορικές, ιατρικές και λαογραφικές έρευνες. Από την όλη μέχρι σήμερα επιστημονική, πνευματική και πολιτιστική πορεία του φαίνεται ότι έχει αφιερώσει τη ζωή του στη μελέτη και διάσωση ιατρικού ιστορικού και λαογραφικού υλικού. Έτσι, έχει αποκτήσει ήδη αρκετή εμπειρία. Έχει εκδώσει δέκα βιβλία και ετοιμάζει για έκδοση αρκετά άλλα! Ειδικά στον τομέα της ιατρικής έχει επιδείξει ζηλευτή δραστηριότητα. Η συγκομιδή του είναι τεράστια. Όπως και να το κρίνει κανείς, είναι ένα έργο αξιοθαύμαστο, και, υπό τις σημερινές συνθήκες, ένα έργο αυτόχρημα ε θ ν ι κ ό!

Μετά από αυτές τις γενικές σκέψεις για τη βαθύτερη σημασία του έργου του, Λάζαρου Βλαδίμηρου ας δούμε τώρα λεπτομερέστερα το ίδιο το βιβλίο. Πρώτα-πρώτα από εξωτερικής πλευράς, πρόκειται για μια υπέροχη έκδοση! Ένα υπέροχο εξώφυλλο κοσμημένο αρκετές προσωπογραφίες, φωτογραφίες και γκραβούρες, ποικιλία γραμμάτων, καθαρές γραμματοσειρές, κλπ. Γενικά, πρόκειται για μια εκδοτική προσπάθεια, που περιποιεί μεγάλη τιμή στην ελληνική επαρχία και ιδιαίτερα στις εκδόσεις Μπαλτά, (Γλύφα Βαρθολομιού Ηλείας). Το βιβλίο δεν έχει να ζηλέψει τίποτε από τις αντίστοιχες μεγαλοεκδόσεις της Αθήνας και του εξωτερικού.

Το βιβλίο, χωρίζεται σε πέντε μέρη και σε 28 ανισομεγέθη κεφάλαια. Μπορούμε να το χωρίσουμε σε: Πρώτον μέρος, το οποίο, αναλώνεται στην ιατρική επιστήμη, στην θεραπευτική πράξη και στους εμπειρικούς γιατρούς και χειρούργους. Το δεύτερο  μέρος αναφέρεται στα νοσοκομεία του αγώνα του 1821, που δεν ήσαν άλλα από τα απομονωμένα μοναστήρια. Στο τρίτο μέρος γίνεται εκτενής αναφορά για την χειρουργική και την περίθαλψη των τραυματιών, ακόμη για τους χειρουργικούς ακρωτηριασμούς και για τα βασικά φάρμακα και ιατρικά υλικά, που χρησιμοποιούσαν για να επουλώσουν τις πληγές των τραυματιών πολέμου.

Ο συγγραφέας, δεν έλλειψε να αφιερώσει το τέταρτο μέρος του βιβλίου του και στους ονομαστούς (Έλληνες και ξένους) γιατρούς εκείνης της εποχής, ανεξάρτητα εάν ήσαν επιστήμονες ή εμπειρικοί. Ακόμη στο πέμπτο και τελευταίο κεφάλαιο αναφέρεται και στα Ιόνια νησιά και ιδίως στην Ζάκυνθο, τα οποία χαρακτηρίστηκαν ως το πανδοχείο του αγώνα όπου κατέφευγαν πολλοί λαβωμένοι και επιζητούσαν την θεραπεία τους, όπου κατά την πρώτη περίοδο της επανάστασης δέχθηκε χιλιάδες πρόσφυγες. Ο λαός της Ζακύνθου, παρά την άρνηση των αγγλικών αρχών, ξεσηκώθηκε και δήλωσε ότι θα παρείχε στέγη και φιλοξενία στους κυνηγημένους και στους ασθενείς.

Τέλος ο συγγραφέας κοσμεί το υπέροχο έργο του, με 55 υπογραφές των επιφανέστερων γιατρών εκείνης της εποχής. Το βιβλίο, κλείνει με το πλούσιο ονοματολόγιό του, αποτελούμενο περίπου από δέκα σελίδες και με τον κατάλογο των εκδοθέντων βιβλίων του συγγραφέα.

Ο Λάζαρος Βλαδίμηρος, γράφοντας αυτό το βιβλίο, σίγουρα πέτυχε το στόχο του. Μας δίνει πλούσιο ιστορικό και ιατρικό υλικό, κυρίως εγκυκλοπαιδικού και ανεκδοτολογικού χαρακτήρα, με 1155 υποσελίδια σχόλια και παραπομπές στη βιβλιογραφία, και εκατοντάδες ιστορικά κείμενα. Με άλλα λόγια, πλαισιώνει τα κείμενά του με ωραίες, αν και επιστημονικές, γλαφυρές και ευκολοδιάβαστες αφηγηματικές εισαγωγές. Έτσι η κατανόηση των θεμάτων και η τοποθέτησή τους εν τόπω και χρόνω γίνεται ευκολότερη. Αυτός ο ευτυχής συνδυασμός ιστορίας, ιατρικής και λαογραφίας, είναι και κατατοπιστικός και ευχάριστος για τον αναγνώστη.

Στην σημερινή εποχή, που είναι μια εποχή χυδαιότητας, φαυλότητας και παρακμής, όπου η νεώτερη ιατρική ιστορία μας αμφισβητείται, η καταφυγή μας στις ρίζες της ύπαρξής μας και στις εθνικές καταβολές μας είναι κάτι παραπάνω από αναγκαία. Είναι θέμα ιστορικής, επιστημονικής και σίγουρα Εθνικής επιβίωσης. Σε μια τέτοια σκληρή εποχή, το βιβλίο του Λάζαρου Βλαδίμηρου, μπορεί να μας ξεδιψάσει υπαρξιακά και να μας τονώσει εθνικά. Γιατί είναι ένα βιβλίο  ε θ ν ι κ ή ς  α υ τ ο γ ν ω σ ί α ς,  που θα μας βοηθήσει να γίνουμε όλοι σοφότεροι Έλληνες. Να συνειδητοποιήσουμε πόσο μικροί είμαστε μπροστά στην τιτάνιες μορφές των ηρώων εμπειρικών, αλλά και των ιατρών εκείνης της εποχής που με τους αγώνες, τις γνώσεις και τις θυσίες τους, μας χάρισαν την ελευθερία και διαφώτισαν την παγκόσμια ιατρική επιστήμη, ακολουθώντας πιστά και κατά γράμμα, τους πανάξιους προγόνους μας, τους ΑΡΧΑΙΟΕΛΛΗΝΗΣ.

Αμαλιάδα 5 Σεπτεμβρίου 2014

ΤΟΥΤΟΥΝΗΣ ΗΛΙΑΣ