ΒΙΟΙ ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΙΩΝ ΑΝΔΡΩΝ 4

ΠΑΛΑΙΩΝ ΠΑΤΡΩΝ ΓΕΡΜΑΝΟΣ Οὗτος ὁ ἔνδοξος ἀρχιερεὺς κατήγετο ἀπὸ τὴν Δημιτσάναν τῆς Καρύταινας. Πρῶτος δὲ τῶν ἄλλων ἐτόλμησε νὰ ψάλῃ· «τὸ Ἀναστήτωσαν οἱ Ἕλληνες», νὰ ἐνθαρρύνῃ τοὺς στρατιώτας, καὶ νὰ κρεμάσῃ σπάθην πρὸς παραδειγματισμὸν τῶν Ἑλλήνων πολεμιστῶν. Αἱ ἐκδουλεύσεις του πρὸς τὴν πατρίδα στρατιωτικαὶ καὶ πολιτικαὶ εἶναι πασίγνωστοι. Πρῶτος δὲ αὐτὸς ἐκ τῶν ἄλλων Ἑλλήνων συνέλαβε τὴν ἰδέαν νὰ συγγράψῃ τὰ γεγονότα τοῦ πολέμου, ἀλλὰ δὲν ἐπρόφθασε καὶ νὰ τὰ ἐκδώσῃ ὁ ἴδιος εἰς τὸ φῶς, καὶ ἐδημοσιεύθησαν ὑπὸ ἄλλων ὡς τοῦτο εἶναι γνωστὸν εἰς τὸ Πανελλήνιον. ΑΝΘΙΜΟΣ ΕΠΙΣΚΟΠΟΣ ΕΛΟΥΣ Κατήγετο ἀπὸ τὸ χωρίον Στενὸν τῆς ἐπαρχίας Τριπολιτσᾶς. Κατὰ τὰς ἀρχὰς τῆς ἐπαναστάσεως ἐφρόντιζε νὰ συνειθίσῃ τοὺς Ἕλληνας διὰ λόγου καὶ ἔργου νὰ ᾖναι τολμηροὶ καὶ νὰ μὴ φοβοῦνται τὸν θάνατον, βεβαιῶν ὅτι ὅσοι τῶν Ἑλλήνων φονευθοῦν μαχόμενοι ὑπὲρ πίστεως καὶ πατρίδος θὰ ᾖναι ἅγιοι, καὶ ὅσοι πάλιν σκοτώσουν Τούρκους, τοὺς ἐχθροὺς τῆς πίστεως καὶ τῆς πατρίδος καὶ αὐτοὶ θὰ γίνωσιν ἅγιοι. Μάλιστα ἔλεγεν πρὸς τοὺς στρατιώτας τοὺς πολιορκοῦντας τὴν Τριπολιτσᾶν, ὅτι ὅποιος θέλει νὰ ὑπάγῃ εἰς τὸν παράδεισον, ὁ παράδεισος εἶναι αὐτὴ ἡ μάνδρα, δεικνύων τὸ τεῖχος τῆς πόλεως, καὶ ὅποιος πάρει τὴν σκάλαν καὶ ἀνεβῆ τὸ τεῖχος εὑρίσκει τὸν παράδεισον. Καὶ ὄχι μόνον διὰ τῶν λόγων, ἀλλὰ καὶ διὰ τῶν ἔργων ὁ ἀρχιερεὺς οὗτος ὠφέλησε τὴν ἐπανάστασιν, διότι εἰς τοὺς πολέμους ἦτον ἐμπρὸς, ἐκλείετο εἰς τὸ ταμποῦρι καὶ ἐπολέμει ὡς στρατιώτης καὶ εἶχε πάθος περισσότερον τῶν ἄλλων Ἑλλήνων, ὥστε ἂν εἶχε τοὺς Τούρκους εἰς τὴν δύναμίν του, ὅλους τοὺς ἔρριπτεν εἰς τὴν θάλασσαν, ἔπιπτε καὶ αὐτὸς μαζύ των διὰ νὰ τοὺς βαρύνῃ νὰ βυθισθοῦν μίαν ὥραν προτήτερα. Τὰ λοιπὰ δὲ περὶ τοῦ Ἐπισκόπου τούτου εὑρίσκονται εἰς τὰ ἀπομνημονεύματα. ΑΝΘΙΜΟΣ ΣΚΑΛΙΣΤΗΡΗΣ Ὁ σεβαστὸς οὗτος ποιμενάρχης πολὺν ἔδειξε ζῆλον κατὰ τὴν ἐπανάστασιν. Ὡπλίσθη, ἔτρεχεν εἰς τὰ στρατόπεδα τῶν Ἑλλήνων καὶ παρεκίνει αὐτοὺς εἰς τὸν πόλεμον. Μόνος δὲ ἐπήγαινεν εἰς τὰ ταμπούρια τῶν Ἑλλήνων, εὑρίσκετο μαζύ των, ἐκοιμᾶτο κατὰ γῆς ὡς στρατιώτης, καὶ ὡς τοιοῦτος ἐμάχετο. Ἔτρεχε δὲ παντοῦ διὰ νὰ ὠφελήσῃ. Σταλεὶς εἰς τὴν Ὕδραν διὰ νὰ παρακινήσῃ τοὺς Ὑδραίους νὰ ἐβγάλουν τὰ πλοῖά των, εὗρεν αὐτοὺς εἰς ἀνωμαλίαν καὶ συνετέλεσεν εἰς τὴν εἰρήνην τῆς νήσου. Εὑρέθη δὲ καὶ εἰς τὴν κατ᾿ ἀρχὰς σύστασιν τοῦ στρατοπέδου τῶν Βερβαίνων καὶ εἰς τὰ Τρίκορφα καὶ ἰδίως εἰς τὸν Ἅγιον Βλάσην. Ἐλειτούργει καὶ μετελάμβανε τοὺς στρατιώτας τῶν ἀχράντων μυστηρίων καὶ περὶ τούτων ἀναφέρω εἰς τὰς διηγήσεις μου τὰς κατὰ τὴν πολιορκίαν τῆς Τριπολιτσᾶς. Αἱ ἐκδουλεύσεις τοῦ ἀρχιερέως τούτου εἶναι πολλαὶ καὶ γνωσταὶ ὡς καὶ ὁ μέγας ἐνθουσιασμός του. Ο ΒΡΕΣΘΕΝΗΣ ΘΕΟΔΩΡΗΤΟΣ Ὁ σεβασμιώτατος οὗτος ἀρχιερεὺς κατήγετο ἀπὸ τὸ χωρίον Νεμνίτσαν τῆς ἐπαρχίας Καρύταινας. Αἱ ἐκδουλεύσεις του εἶναι πολλαὶ πολιτικαὶ καὶ στρατιωτικαὶ, καὶ ἡ φιλοπατρία του ἀπαραδειγμάτιστος, διότι ποτὲ δὲν ἐφρόντισε περὶ τῆς ὑπάρξεώς του, ἦτον εἰς ἄκρον ἐφιλοκερδὴς, καὶ ὅλα κατεφρόνει ἀπέναντι τῆς πατρίδος. Περὶ τούτου δὲ καὶ περὶ τῆς ἀκτημοσύνης του μαρτυρεῖ ὅλη ἡ Πελοπόννησος. Εἰς δὲ τὰ Βέρβαινα ἔγεινεν ὁ πρόδρομος τῶν Ἑλλήνων, διότι ἐσύστησε τὸ φροντιστήριον καὶ τὸ ἐκεῖ στρατόπεδον. Ὅλοι δὲ τὸν ἐσέβοντο καὶ εἰς ὅλα τὸν ἤκουον ὡς ἄλλον Ἐθνάρχην. Ἐφρόντιζε νὰ σώσῃ τὸν Ἑλληνικὸν λαόν. Μετὰ δὲ τὴν ἅλωσιν τῆς Τριπολιτσᾶς ἐφρόντισε ν᾿ ἀσφαλίσῃ ὡς πολιτικὸς τὴν πατρίδα του. Ἐξελέχθη μέλος τῆς Πελοποννησιακῆς Γερουσίας, ἔπειτα βουλευτὴς καὶ ἀντιπρόεδρος τῆς Βουλῆς, καὶ ὡς τοιοῦτος ἀπέθανεν. Ἐτιμᾶτο δὲ καὶ ἐθαυμάζετο διὰ τὰς σωτηρίους γνώσεις του. Ο ΔΗΜΙΤΣΑΝΗΣ ΦΙΛΟΘΕΟΣ Κατήγετο ἀπὸ τὴν Κύπρον. Ὁ ἐπίσκοπος οὗτος ἦτον ἐκ τῶν ἡσυχωτέρων ἀρχιερέων, καὶ πολὺ ἐκκλησιαστικὸς, σεβόμενος ἀπὸ ὅλην τὴν Ἐπαρχίαν τῆς Καρύταινας. Ἐφυλακίσθη δὲ καὶ αὐτὸς μετὰ τῶν ἄλλων προὐχόντων καὶ ἀρχιερέων, καὶ τυραννούμενος ἀπέθανεν ἐντὸς τῶν φυλακῶν τῆς Τριπολιτσᾶς. Ο ΠΑΡΟΝΑΞΙΑΣ ΙΕΡΟΘΕΟΣ Ὁ ἀρχιερεὺς οὗτος τί δὲν ἔκαμεν; Κατὰ τὰς ἀρχὰς τῆς ἐπαναστάσεως ἐνεψύχωνε τοὺς Ἕλληνας. Ἐφόρεσε στρατιωτικὴν στολὴν ἐπίτηδες κατασκευασθεῖσαν καὶ τὴν εἶχεν εἰς τὰς μάχας, εἶχε δὲ καὶ στρατιώτας ὑπὸ τὴν ὁδηγίαν του, καὶ μετὰ τῶν ἄλλων ἐπολιόρκει τὰς Ἀθήνας ὅπου ἔκαμε πολλαῖς παληκαριαῖς πρὸς παραδειγματισμὸν τῶν στρατιωτῶν. Ἐξώδευε δὲ καὶ ἐξ ἰδίων του διὰ τὰ πολεμοφόδια καὶ τὰς τροφὰς. Μετὰ ταῦτα ἦλθε καὶ εἰς τὴν Πελοπόννησον φορῶν τὴν στρατιωτικήν του στολὴν ἐν καιρῷ πολέμου. Ἐγένετο πληρεξούσιος εἰς τὴν Συνέλευσιν τῆς Πιάδος, καὶ εἰς τὴν τοῦ Ἄστρους, καὶ ὕστερα ἀνέβη εἰς τὴν Τριπολιτσᾶν. Ὑπῆρξε δὲ φίλος στενὸς τοῦ Θ. Κολοκοτρώνη, ἔχων καὶ ἀλληλογραφίαν μὲ αὐτόν. Ἡ δραστηριότης καὶ ἡ φιλοπατρία τοῦ ἱεράρχου τούτου δὲν ἔχουν σύγκρισιν. Ο ΜΕΘΩΝΗΣ ΓΡΗΓΟΡΙΟΣ Κατήγετο ἀπὸ τὴν οἰκογένειαν τῶν Οἰκονόμων ἐκ τῆς Ἐπαρχίας Τριφυλλίας. Ὁ ποιμενάρχης οὗτος πρῶτος ἐπῆρε τὰ ὅπλα καὶ τὴν σημαίαν τοῦ τόπου του καὶ ἐπολιώρκει τὴν Μεθώνην καὶ τὸ Νεόκαστρον, βοηθούμενος παρὰ τοῦ ἀδελφοῦ του Οἰκονόμου καὶ τῶν λοιπῶν συγγενῶν του. Αἱ ἐκδουλεύσεις τοῦ στρατηγοῦ τούτου καὶ ἀρχιερέως εἶναι γνωσταί. Μετὰ δὲ τὴν ἔλευσιν τοῦ Ἰμβραὴμ αἰχμαλωτίσθη ἀπὸ τοὺς Ἄραβας καὶ ἀπέθανεν ἐντὸς τῶν φυλακῶν τῆς Μεθώνης. Ὁ δὲ ἀδελφός του ὁ Οἰκονόμος ἐστάθη περίφημος εἰς τοὺς πολέμους τῶν φρουρίων, ἀλλ᾿ ἔπεσε καὶ οὗτος μετὰ τοῦ ἀρχιερέως αἰχμάλωτος. Ο ΜΕΣΣΗΝΗΣ ΚΑΙ ΑΝΔΡΟΥΣΗΣ ΙΩΣΗΦ Ἦτον ἀπὸ τὴν πόλιν Τριπολιτσᾶν, καὶ ἐκεῖ ὁ ἐπίσκοπος οὗτος ὑπέφερε τὴν φυλάκισίν του μετὰ τῶν ἄλλων. Μετὰ δὲ τὴν ἅλωσιν τῆς πόλεως ἐλευθερωθεὶς ὑπηρέτησε πολιτικῶς, καὶ ἔγεινε καὶ ὑπουργὸς τῆς θρησκείας. Αἱ ἐκδουλεύσεις καὶ αἱ θυσίαι αὐτοῦ, τῶν ἀδελφῶν του καὶ ὅλης τῆς οἰκογενείας του εἶναι γνωσταί. Ο ΧΡΙΣΤΙΑΝΟΥΠΟΛΕΩΣ ΓΕΡΜΑΝΟΣ Ὁ ποιμενάρχης οὗτος ἦτον ἐπίσημος διὰ τὰς γνώσεις του καὶ τὸν ἐνθουσιασμόν του, σεβόμενος πολὺ διὰ τὰ ἐκκλησιαστικά του προτερήματα. Κατ᾿ ἀρχὰς δὲ εἰς τὰς γενομένας ἐπαναστατικὰς συναθροίσεις τῶν Καλαβρύτων καὶ τῶν Πατρῶν, ἐφυλακίσθη εἰς τὴν Τριπολιτσᾶν μετὰ τῶν ἄλλων καὶ ἐκεῖ ἐντὸς τῶν φυλακῶν ἀπέθανεν. Ὁ δὲ πρωτοσύγγελος αὐτοῦ Φραντσῆς γνωστὸς διὰ τὰς πρὸ τῆς ἐπαναστάσεως ὑπηρεσίας του, καὶ τὰς μετ᾿ αὐτὴν, λέγει τινὰ εἰς τὸ ἐκδοθὲν ὑπ᾿ αὐτοῦ ἱστορικὸν ὑπόμνημα, κατηγορεῖται ὅμως, ὅτι ἔγραψε μᾶλλον διὰ τὸν ἑαυτόν του, μὴ ἐμπιστευθεὶς εἰς ἄλλον τὰ κατορθώματά του. Ἀλλ᾿ ἂς βεβαιωθῇ τὸ κοινὸν, ὅτι τὰ ὑπ᾿ αὐτοῦ γραφέντα εἶναι γνήσια. Ἔχασαν δὲ τὴν ἀξίαν των, διότι ὁ ἴδιος ὡμολόγησε τὰς ἐκδουλεύσεις του. Εἰς ἐμὲ δὲ δὲν ἄφησε νὰ εἴπω τίποτε περὶ αὐτοῦ, διότι τὰ εἶπε μόνος του. Ο ΑΡΤΗΣ ΠΟΡΦΥΡΙΟΣ Οὗτος ὁ ἱεράρχης κατήγετο ἐκ Κωνσταντινουπόλεως. Ἦλθεν εἰς τὰς Πάτρας κατὰ τὸν χρόνον, κατὰ τὸν ὁποῖον ὁ Θ. Κολοκοτρώνης ἐπολιόρκει τὰς Πάτρας, σταλεὶς ἀπὸ τοὺς ἀδελφοὺς Μεσολογγίτας διὰ νὰ ζητήσῃ βοήθειαν ἀπὸ τὸν Κολοκοτρώνην καὶ ἀπὸ τὴν Κυβέρνησιν. Ἔτυχε δὲ ἐκεῖ καὶ εἶδε τὴν γενομένην μάχην τῆς 9 Μαρτίου, γενόμενος μάρτυς τῶν γενομένων. Ὕστερον δὲ, κατὰ τὰς αἰτήσεις του, ἐστάλησαν εἰς τὴν Δυτικὴν Ἑλλάδα ὁ Κανέλος Δεληγιάννης, ὁ Γενναῖος, ὁ Π. Γιατράκος καὶ οἱ λοιποί. Ὁ ποιμενάρχης δὲ οὗτος ἐνεψύχωσε πολὺ τοὺς Ἕλληνας καὶ μάλιστα τοὺς τῆς Ἀκαρνανίας. Ἐγένετο δὲ καὶ πολιτικὸς, λαβὼν μέρος εἰς ὅλας τὰς Ἐθνικὰς Συνελεύσεις, ὡς πληρεξούσιος καὶ βουλευτής. Ἦτο δὲ κοσμαγάπητος, εἶχεν ἄδολον φιλοπατρίαν καὶ διὰ τοῦτο ὅλοι τὸν ἐσέβοντο. Ο ΚΕΡΝΙΤΣΗΣ ΚΑΙ ΚΑΛΑΒΡΥΤΩΝ ΠΡΟΚΟΠΙΟΣ Ὁ ἐπίσκοπος οὗτος κατήγετο ἀπὸ τὸν Ποταμὸν τῶν Κλουκινῶν τῆς Ἐπαρχίας Καλαβρύτων. Εὑρέθη δὲ κατ᾿ ἀρχὰς εἰς ὅλα τὰ ἐνεργούμενα μετὰ τῶν προκρίτων τῶν Ἐπαρχιῶν Πατρῶν καὶ Βοστίτσης. Ἐμποδίσθη δὲ ἡ φυλάκισίς του, καὶ ἔγεινε χρήσιμος παρακινῶν τοὺς ἐντοπίους Καλαβρυτινοὺς νὰ ἐπαναστατήσουν ἐνθουσιάζων τοὺς πάντας καὶ συνοδεύων αὐτοὺς μὲ τὰς εὐχάς του εἰς τὸν πόλεμον. Ο ΑΡΔΑΜΑΡΙΩΝ ΙΓΝΑΤΙΟΣ Ὁ ἀρχιερεὺς οὗτος κατήγετο ἀπὸ τὴν Κασάνδραν. Ἐν καιρῷ δὲ τῆς ἐπαναστάσεως ὑπηρέτησεν εἰς τὰ ὅπλα, ἔχων, ὡς ἔλεγον, σῶμα στρατιωτῶν ἐξ ἰδίων του συντηρούμενον, καὶ πολεμῶν ὡς στρατιώτης. Μάλιστα δὲ ἔβαλε φωτιὰν καὶ ἔκαψε μόνος του τὴν μητρόπολιν, καὶ τοιουτοτρόπως ἔδωκε τὸ παράδειγμα, ὅτι διὰ νὰ ἐλευθερωθῶμεν δὲν πρέπει νὰ ἔχωμεν τίποτε, καὶ μετὰ τὴν ἐλευθερίαν πάλιν ἀποκτῶμεν. Ἔκαμε δὲ ὅ,τι ἦτο δυνατὸν εἰς τὴν ἐκστρατείαν. Ἀφοῦ δὲ διελύθη ἡ ἐπανάστασις τῆς Κασάνδρας ἦλθεν εἰς τὴν Πελοπόννησον κατὰ τὰ μέρη τῆς Μονεμβασίας. Ἡ ἀρετὴ καὶ ἡ ἀκτημοσύνη τοῦ ἀρχιερέως τούτου ἔγειναν παράδειγμα εἰς τοὺς Πελοποννησίους. Ἀφοῦ δὲ πλέον δὲν ἦτον πόλεμος, ἐπεθύμει νὰ παραδίδῃ μαθήματα Ἑλληνικὰ, καὶ ἐκ τοῦ ὑστερήματός του εἶχε παιδιὰ πτωχὰ καὶ τὰ ἐσπούδαζεν ἐξ ἰδίων. Ἐπὶ δὲ τοῦ κυβερνήτου τῆς Ἑλλάδος ὁ Καποδίστριας τοῦ ἔδιδε σύνταξιν 200 φοίνικας, καὶ ὁ ἀρχιερεὺς ἀμέσως ἐσύστησε σχολὴν καὶ ἐδαπάνα εἰς αὐτὴν τὸ ποσὸν τοῦτο τῆς συντάξεως. Ὁ δὲ Κυβερνήτης ἔστειλε τὸν τότε Διοικητὴν νὰ ἐξετάσῃ ἂν ὁ ἀρχιερεὺς ζῇ καλῶς μὲ τὴν σύνταξίν του, μαθὼν δὲ ὅτι αὕτη ἐξοδεύεται εἰς τὴν σπουδὴν πτωχῶν μαθητῶν, ηὕξησε τὴν σύνταξίν του, εἰς 300 φοίνικας, ἀλλὰ καὶ ὁ ἀρχιερεὺς ηὕξησεν ἐπίσης τοὺς μαθητάς. Ἐλθούσης δὲ ἔπειτα τῆς Ἀντιβασιλείας, διωρίσθη ἐπίσκοπος Γόρτυνος. Ἡ δὲ ἐπαρχία αὕτη ὁμολογεῖ τὰς ἀρετὰς καὶ τὴν θεοσέβειαν τοῦ ποιμενάρχου τούτου. Ὅλοι τὸν εὐλαβοῦντο ὡσὰν πατέρα. Ὠφέλησε πολὺ τὸν τόπον διὰ τῶν διδασκαλιῶν του, καὶ ἐνόσῳ ἐποιμενάρχει τὴν ἐπαρχίαν αὐτὴν οὐδὲν παράπονον ἔγεινεν. Ἀφῆκε δὲ μνήμην καὶ σέβας εἰς τοὺς ἀνθρώπους ἀνεξάλειπτον. Κατόπιν δὲ γενόμενος συνοδικὸς καὶ μεταβὰς εἰς Ἀθήνας ἀπέθανε ἐκεῖ. Ὁ Ἕλλην δικαίως πρέπει νὰ καυχᾶται, ὅτι ἔχει ἐνάρετον κλῆρον, καὶ νὰ χρεωστῇ σέβας εἰς τοὺς τοιούτους ἀρχιερεῖς του, καὶ τοὺς λοιποὺς κληρικούς. Ο ΛΑΡΙΣΣΗΣ ΚΥΡΙΛΛΟΣ Οὗτος κατήγετο ἐκ Δημιτσάνης. Ἐλθὼν δὲ εἰς τὴν Πελοπόννησον ἐν ἀρχῇ τῆς ἐπαναστάσεως ἐνήργει ὑπὲρ τοῦ ἀγῶνος. Ἔπειτα δὲ διωρίσθη εἰς τὴν Ἠλείαν ἀπὸ τὴν τότε Κυβέρνησιν ἐπίσκοπος, καὶ καθ᾿ ὃν χρόνον ἦτον ἐκεῖ ὁ πόλεμος, παρεκίνει πάντοτε τοὺς κατοίκους νὰ ὑπάγουν εἰς τὴν πολιορκίαν τῶν Πατρῶν, καὶ εἰς τὸ Μεσολόγγιον. Αὐτὸν δὲ εὗρεν ὁ Κολοκοτρώνης εἰς Πύργον ὅταν ἔλυσε τὴν πολιορκίαν τῶν Πατρῶν, καὶ ἐκεῖθεν διήρχετο. Τὴν δὲ γενομένην τότε μεταξύ των ὁμιλίαν διηγοῦμαι εἰς τὸ σχετικὸν μέρος τῶν ἀπομνημονευμάτων μου. Μετὰ δὲ τὴν διάλυσιν τῆς πολιορκίας καὶ τὴν ἀναχώρησιν τοῦ Κολοκοτρώνη, διὰ νὰ προφυλάξῃ τοὺς κατοίκους ἀπὸ τὰς ἐκδρομὰς τῶν Πατρινῶν Τούρκων ὑπῆγε μαζὺ μὲ τοὺς στρατιώτας, παρακινῶν αὐτοὺς νὰ πολεμῶσι τοὺς ἐξερχομένους πρὸς λεηλασίαν Τούρκους. Ἐπὶ δὲ τοῦ Ἰμβραὴμ πασᾶ ἐκυνηγήθη, ἐκινδύνευσε καὶ ἔχασεν ὅ,τι καὶ ἂν εἶχεν. Ὕστερον δὲ μετὰ τὴν ἀποκατάστασιν τῶν πραγμάτων, ἐλθούσης τῆς Ἀντιβασιλείας διωρίσθη ἐπίσκοπος Ἀργολίδος, καὶ μέλος τῆς Ἱερᾶς Συνόδου, τῆς ὁποίας ἔγεινε καὶ πρόεδρος. Ἀπέθανε δὲ εἰς Ἀθήνας, καὶ ἀφῆκε μνήμην ἀγαθὴν διὰ τὰς πρὸς τὴν πατρίδα ἐκδουλεύσεις του ἐκκλησιαστικὰς καὶ πολιτικάς. ΔΙΟΝΥΣΙΟΣ ΒΕΛΕΝΤΣΑΣ Ἐγεννήθη εἰς τὸ χωρίον Μεσοροῦγι τῶν Καλαβρύτων. Ἦτον ἱεροκῆρυξ. Πρὸ τῆς ἐπαναστάσεως, τί δὲν ἔκαμεν ὁ μοναχὸς οὗτος καὶ κῆρυξ τοῦ Εὐαγγελίου. Ἔτρεχεν ἄνω καὶ κάτω ἀποστολικῶς κατηχῶν καὶ διαδίδων τὰ τῆς Ἑταιρίας, μετὰ δὲ τὴν ἐπανάστασιν ἐνεργῶν, παρακινῶν καὶ ἐμψυχόνων τοὺς Ἕλληνας εἰς τὸν πόλεμον. Ἡ Πελοποννησιακὴ Γερουσία τὸν εἶχε καὶ τὸν ἔστελλεν εἰς διαφόρους ἐκκλησιαστικὰς καὶ πολιτικὰς ὑπηρεσίας, αὐτὸν δὲ ἔστειλεν εἰς τὴν Μονὴν τοῦ Μεγάλου Σπηλαίου καὶ ἐπῆρε τὰ κανδήλια, καὶ τὰ ἄλλα ἀργυρᾶ σκεύη καὶ ἀφιερώματα ὅσα εἶχεν ἡ Μονὴ, διὰ νὰ δοθοῦν εἰς πληρωμὴν τοῦ Ἑλληνικοῦ στόλου. Ἐπῆρε δὲ ὑπὲρ τὰς 100 ὀκάδας ἀσῆμι, ἡ δὲ Γερουσία ἀπέστειλεν αὐτὸ εἰς Ἄργος πρὸς τὴν Βουλήν. Ὁ μοναχὸς Διονύσιος εἶχε πολὺν ζῆλον καὶ προθυμίαν ἀκούραστον εἰς τὸ νὰ ὑπηρετῇ τὸν ἀγῶνα. ΜΕΓΑ ΣΠΗΛΑΙΟΝ Περὶ τῆς Μονῆς τοῦ Μεγάλου Σπηλαίου καὶ περὶ τῶν μοναχῶν αὐτῆς τί πρῶτον καὶ τί ὕστερον νὰ εἴπῃ τις; Πρὸ τῆς ἐπαναστάσεως ὅλοι ἦσαν εἰς ἐνέργειαν, ἔτρεχον εἰς τὰ λεγόμενα ταξείδια ζητοῦντες βοήθειαν διὰ τὴν Μονήν. Ἕνεκα δὲ τούτου ἐμάνθανον ὅλα τὰ πράγματα τοῦ κόσμου, ἐγνώριζον τὰ τῆς Ἑταιρίας καὶ τοὺς Ἑταιριστὰς καὶ διὰ τοῦτο ἐνήργουν ὡς ἀπόστολοι. Οἱ δὲ κληρικοὶ εἶχον περισσότερον χρέος διότι ἦσαν ἐλεύθεροι πολλῶν τοῦ βίου περιστάσεων παρὰ οἱ λαϊκοί. Ὅλοι δὲ οὗτοι ἐταξίδευον, καὶ οἱ μείναντες ὀπίσω εἰς τὴν Μονὴν ἦσαν ἱκανοὶ μόνοι των νὰ ἐπαναστατήσουν ἕνα κόσμον ὁλόκληρον, ὡς ἔπραξαν εἰς τὴν Πελοπόννησον, ὅπου παντοῦ ἔτρεξαν καὶ διέδοσαν τὸ σύνθημα τῆς ἐπαναστάσεως, τὰ πάντα προητοίμασαν, καὶ ἐξ ἰδίων των εἶχον μεγάλας ἑτοιμασίας, αἱ ὁποῖαι ἐχρησίμευσαν εἰς τοὺς Ἕλληνας. Ἐπολέμησαν δὲ καὶ αὐτοὶ οἱ ἴδιοι πρῶτον μὲν μετὰ τῶν ἄλλων εἰς τὴν Ἀκράταν τὰ λείψανα τοῦ Δράμαλη, ὄντες περὶ τοὺς 70 καὶ ἔχοντες ἀρχηγὸν τὸν προηγούμενον τότε τῆς Μονῆς Δαμασκηνὸν ἀπὸ τὸ Διακοπτὸν καταγόμενον, ἔπειτα δὲ εἰς τοῦ Ἀλῆ Τσελεπῆ ὅπου εἶναι τὸ Μετόχι των, καὶ εἰς αὐτὴν ἀκόμη τὴν Μονήν των ἐπὶ τοῦ Ἰμβραὴμ, ὡς ἐν τοῖς ἀπομνημονεύμασι λεπτομερῶς διηγοῦμαι. ΙΩΝΑΣ ΚΑΝΕΛΟΠΟΥΛΟΣ Κατήγετο ἀπὸ τὰ Χαλκιάνικα χωρίον τῶν Κλουκινῶν τῆς Ἐπαρχίας Καλαβρύτων. Ὁ μοναχὸς οὗτος ἦτον ταξειδιώτης πρὸ τῆς ἐπαναστάσεως. Ὑπῆγεν εἰς τὴν Ζάκυνθον καὶ ἐκεῖ ἐγνωρίσθη μὲ τὸν Θ. Κολοκοτρώνην καὶ κατηχήθη παρὰ τούτου τὰ μυστήρια τῆς Ἑταιρίας. Ἐπειδὴ δὲ οἱ πατέρες τῆς Μονῆς τοῦ Μεγάλου Σπηλαίου ἦσαν ὅλοι ἀπόστολοι, ὡς ἀνωτέρω εἴπομεν, ὁ Κολοκοτρώνης κατὰ τὸ 1820 ἔστειλε καὶ ἐπῆρε τὸν Ἰωνᾶν εἰς τὴν Ζάκυνθον καὶ τὸν ὡδήγησε πῶς νὰ κατηχῇ, καὶ ἔπειτα τὸν ἔστειλε νὰ ὑπάγῃ εἰς τὰς τρεῖς Ἐπαρχίας τῆς Πελοποννήσου, τὴν Γαστούνην, τὰς Πάτρας καὶ τὰ Καλάβρυτα διὰ νὰ διαδώσῃ εἰς αὐτὰς τὰ τῆς Ἑταιρίας, καὶ τὸ σύνθημα τῆς ἐπαναστάσεως, ὅτι θὰ ᾖναι τὴν 25 Μαρτίου 1821, καὶ νὰ ᾖναι ὅλοι ἕτοιμοι. Τοῦ εἶπε προσέτι νὰ ἔχῃ κατάλογον τῶν ὀνομάτων ὅλων ὅσοι κατηχήθησαν ἀπὸ αὐτὸν, καὶ τῶν κατηχημένων ἀπὸ ἄλλους, διὰ νὰ κάμουν γνωστὰ ὅλα ταῦτα τὰ ὀνόματα ἐν καιρῷ εἰς τὴν Σεβαστὴν Ἀρχὴν τὴν ἀόρατον. Τοιουτοτρόπως δὲ ἐνεργῶν ἐξακολούθει τὸν ἀποστολικὸν βίον, κατηχῶν ὅλους τοὺς ἐπισήμους Πελοποννησίους τῶν πόλεων καὶ τῶν χωρίων. Ἀφοῦ δὲ περιῆλθε τὰς εἰρημένας Ἐπαρχίας, ἐτελείωσε τὸ ἔργον του, καὶ ἐπέστρεφεν εἰς τὴν Μονήν του, καθ᾿ ὁδὸν κατὰ τὸ μέρος τῆς Κατσάνας τῶν Καλαβρύτων, καὶ εἰς τὸ γεφύρι τὸ λεγόμενον τοῦ Ἀμπήμπαγα συνηντήθη μὲ τὸν Ὀθωμανὸν Μπούσγελην Καλαβρυτινὸν, κακὸν διαβόητον, ὅστις ἐστάθη καὶ τὸν ἐρώτησε πόθεν ἔρχεται. Ὁ Ἰωνᾶς φοβηθεὶς μήπως ὁ Τοῦρκος τὸν ψάξῃ, ἐπροσποιήθη ὅτι ἔχει ἀνάγκην, καὶ ἀμέσως ἐπαραμέρισεν ὀλίγον κατὰ τὸ χεῖλος τοῦ ποταμοῦ, καὶ ἔρριψε μέσα εἰς αὐτὸν τὸν κατάλογον, ὁ ὁποῖος εἶχε τὰ ὀνόματα τῶν κατηχηθέντων. Ἐπὶ δὲ τοῦ Ἰμβραὴμ ὁ Ἰωνᾶς ἦλθεν εἰς τὴν Βόχαν τῆς Κορίνθου πρὸς τὸν Θ. Κολοκοτρώνην, ὁ ὁποῖος τότε ἦτον ἐκεῖ καὶ τοῦ ἐζήτησε στρατιωτικὴν βοήθειαν ὅπως σώσῃ τὴν Μονὴν τοῦ Σπηλαίου ἀπὸ τοὺς Ἄραβας. Πολὺ δὲ ἠγαπᾶτο ἀπὸ τὸν στρατηγὸν Κολοκοτρώνην, ὅστις τὸν ἔστελλεν εἰς πολλὰς ὑπηρεσίας διὰ τὰς ἀνάγκας τοῦ ἀγῶνος. ΠΑΦΝΟΥΤΙΟΣ ΜΟΝΑΧΟΣ ΤΟΥ ΜΕΓΑΛΟΥ ΣΠΗΛΑΙΟΥ Οὗτος ἦτον εἰς τὴν Ρωσσίαν εἰς τὸ Ταϊγάνι ἐφημέριος τῆς ἐκκλησίας τοῦ ἀειμνήστου Βαρβάκη ὅπου ἔχαιρε πολλὴν ὑπόληψιν. Ἐκραγείσης δὲ τῆς ἐπαναστάσεως ὑπῆγεν εἰς τὴν Βλαχίαν καὶ ἐγένετο ἱερολοχίτης. Ἀφοῦ δὲ ἡ ἐκεῖ ἐπανάστασις ἔπαυσε καὶ ἐσκορπίσθησαν οἱ Ἕλληνες, ἐπανῆλθεν εἰς τὴν Πελοπόννησον ὅπου ἔκαμε θαύματα εἰς τὰ στρατόπεδα, τρέχων παντοῦ, καὶ μάλιστα εἰς τὴν πολιορκίαν τοῦ Ναυπλίου. Κατ᾿ ἀρχὰς ἔκαμνε τὸν ἀγνώριστον, ἐσκότωνε Τούρκους, καὶ δὲν ὡμολόγει τὴν πατρίδα του, ἀλλ᾿ ἐπειδὴ τὸν ἀνεγνώρισαν ὅσοι τὸν εἶδον εἰς τὸ Ταϊγάνι, ἐμαρτυρήθη πλέον ὅτι ἦτον ἀπὸ τὸ χωρίον Καρυὰ τῆς Κορίνθου. Πρῶτος αὐτὸς μεταξὺ τῶν ἄλλων εὑρέθη καὶ ἔβαλε τὴν σκάλαν εἰς τὸ Παλαμήδιον. Ἦτο δὲ πολὺ γενναῖος, καὶ εἶχε πολὺ πάθος κατὰ τῶν Τούρκων, καὶ φιλοπατρίαν μεγάλην. ΓΕΡΑΣΙΜΟΣ ΜΟΝΑΧΟΣ Τοῦ ἥρωος τούτου αἱ στρατιωτικαὶ ἐκδουλεύσεις εἶναι πολλαί. Ἀπαντῶνται καὶ λέγονται ὅσα ἔκαμεν εἰς τοὺς πολέμους, εἰς τὸ Μεσολόγγιον, εἰς τὴν πολιορκίαν τῶν Πατρῶν καὶ μάλιστα εἰς τὴν Ἀκράταν ὅπου ἐπολεμήθησαν τὰ λείψανα τοῦ Δράμαλη, διότι ἐπανελθὼν ἀπὸ τὸ Μεσολόγγιον ἔτρεξεν ἐκεῖ μετὰ τοῦ Διακοπτίτη Δαμασκηνοῦ προηγουμένου τοῦ Μεγάλου Σπηλαίου, ἔχοντες, ὡς εἴπομεν ἀνωτέρω, περὶ τοὺς 70 μοναχοὺς καὶ πολεμήσαντες μὲ προθυμίαν καὶ γενναιότητα. Οὗτος ὁ ἀνδρεῖος καὶ φιλάνθρωπος μοναχὸς ἐθυσίασεν ὅ,τι καὶ ἂν εἶχεν, ὄχι μόνον εἰς τοὺς ἀγῶνας τῆς πατρίδος, ἀλλὰ καὶ πρὸς βοήθειαν τῶν ἀπόρων οἰκογενειῶν τῶν καπεταναίων, καὶ δι᾿ ὅλας ταύτας τὰς ἀρετάς του ἐπαινεῖται ἀπὸ τὸν τόπον καὶ τὴν ἐπαρχίαν τῶν Καλαβρύτων. ΘΕΟΦΑΝΗΣ ΣΙΑΤΙΣΤΕΥΣ Οὗτος ὁ νῦν ἀρχιερεὺς τῆς Μαντινείας καὶ Κυνουρίας εἶχε τὴν Μακεδονίαν πατρίδα. Μετὰ δὲ τὴν διαλυθεῖσαν ἐπανάστασιν τῆς Κασσάνδρας, ὅπου ἔμενε παρὰ τῷ ἐκεῖ ἄρχοντι καὶ ἀρχηγῷ τῆς ἐπαναστάσεως Ἐμμανουὴλ Παπᾷ, ὡς γραμματεὺς καὶ σύμβουλός του, ἐλθὼν εἰς τὴν Πελοπόννησον ἀμέσως ἔλαβε μέρος ἐνεργητικὸν εἰς τὰ πράγματα τὰ γενικὰ, συνήθροιζε τοὺς σκορπισθέντας συμπατριώτας του Μακεδόνας καὶ ἄλλους, τοὺς ἔκαμνε σώματα στρατιωτικὰ καὶ τοὺς ἔστελλεν εἰς τὸν πόλεμον. Κυρίως δὲ ὁ ἀρχιερεὺς οὗτος ὑπηρέτησεν εἰς τὰ ναυτικὰ, διότι εἰς τὴν νῆσον τῶν Σπετσῶν μένων ἐγένετο γραμματεὺς τοῦ στόλου τῆς νήσου. Πολλὴν ὑπόληψιν εἶχεν εἰς τὰς οἰκογενείας τῆς νήσου, καὶ ἰδίως εἰς ἐκείνην τῶν Μποτασαίων εἰς τὴν ὁποίαν ἐχρησίμευσεν ὡς διδάσκαλος καὶ σύμβουλος. Ἠγαπᾶτο δὲ καὶ ἐτιμᾶτο ἀπὸ ὅλους τοὺς καπεταναίους τῶν πλοίων. Μετὰ δὲ ταῦτα ἐλθόντος τοῦ Καποδίστρια ἐνησχολεῖτο πάντοτε περὶ τὰ ἐκκλησιαστικά. Ἐπὶ τῆς βασιλείας τοῦ Ὄθωνος ὑπηρέτει τακτικῶς παρὰ τῇ ἱερᾷ Συνόδῳ ὡς πολὺ χρήσιμος εἰς τὰ ἐκκλησιαστικὰ πράγματα. Διὰ δὲ τὴν προθυμίαν, τὸν ζῆλον καὶ τὴν ἐνάρετον διαγωγήν του τὴν ἐκκλησιαστικὴν κατέστη ἀξιοσέβαστος καὶ ἐτιμᾶτο ἀπὸ ὅλους τοὺς πολιτικοὺς ἄνδρας. Ο ΚΥΝΟΥΡΙΑΣ ΔΙΟΝΥΣΙΟΣ Οὗτος ὁ ποιμενάρχης δὲν ἐφυλακίσθη, ἀλλὰ δὲν ἦτο καὶ ἐπιτήδειος εἰς τὰ πολεμικὰ, οὔτε ἐδύνατο νὰ συνδράμῃ ἄλλως πως, εἰμὴ διὰ τῶν παρακλήσεων καὶ τῶν δεήσεών του πρὸς τὸν Ὕψιστον. Ἦτο καλὸς ἐκκλησιαστικὸς καὶ ἐνάρετος. Ἔκαμεν ὅμως μίαν ἀποστολὴν εἰς Ζάκυνθον ἀποσταλεὶς ἀπὸ τὴν Κυβέρνησιν διὰ νὰ μάθῃ ὅσα οἱ ἐξ Ἀνδριτσαίνης Ζαρειφαῖοι ἐνήργουν ἐκεῖ μετὰ τοῦ Ἁρμοστοῦ, καὶ ἂν ἀπὸ δειλίαν ἐκινήθησαν, ἢ ἀπὸ ἄλλον τινὰ νὰ παραδώσουν τὸ ἔθνος εἰς τὴν ὑπεράσπισιν τῶν Ἄγγλων, καὶ συνάμα νὰ μάθῃ κατὰ πόσον ὁ Ἁρμοστὴς τῶν νήσων ἦτον ἐχθρὸς τῆς Ἑλληνικῆς ἐπαναστάσεως. Διὰ τὰ τοιαῦτα ὁ Ἀρχιερεὺς ἦτο πολὺ ἐπιτήδειος, καὶ ἀληθῶς ὁ πηγαιμός του εἰς τὴν Ζάκυνθον ἔφερεν ἀποτέλεσμα, διότι παρέστησε πρὸς τὸν Ἁρμοστὴν τὴν διάθεσιν τῶν Ἑλλήνων, καὶ ὅτι οὗτοι ἔχουσι τὰς ἐλπίδας των εἰς τὸ Ἀγγλικὸν ἔθνος, καὶ τοιουτοτρόπως ἐμαλάκωσαν ἔκτοτε τὰ μεταξὺ Ἁρμοστοῦ καὶ Ἑλλήνων πράγματα καὶ ἐσυγχώρησεν ὁ Ἁρμοστὴς νὰ γίνωνται δεκτὰ εἰς τὸ Ἰονικὸν κράτος τὰ γυναικόπαιδα καὶ οἱ ἀδύνατοι τῶν Ἑλλήνων. Τότε δὲ ἐφάνη μία ἐπιτροπὴ ἀπὸ Ζακυνθίους, συγκειμένη ἀπὸ τὸν Κόντε Ρώμαν, τὸν Δραγῶνα καὶ τὸν Παναγ. Στεφάνου, περὶ τῆς ὁποίας εἰς τὸν οἰκεῖον τόπον τῶν Ἀπομνημονευμάτων ἀναφέρομεν, καὶ ἥτις πολὺ συνετέλεσεν εἰς τὰ πολιτικὰ πράγματα τῶν Ἑλλήνων μεσολαβήσασα μεταξὺ τούτων καὶ τῶν Ἄγγλων, καὶ προσέτι ἔδωκε καὶ πολλὰ ἄλλα ὑλικὰ βοηθήματα εἰς τοὺς Ἕλληνας, τὰ ὁποῖα εἶναι ὅλα γνωστά. Ο ΩΛΕΝΗΣ ΦΙΛΑΡΕΤΟΣ Ὁ ἐπίσκοπος οὗτος ἦτο πολὺ προσεκτικὸς εἰς τὰ τῆς Ἑταιρίας καὶ ἐκ τῶν ἐναρέτων, ἀλλ᾿ ἐγελάσθη καὶ ὑπῆγεν εἰς τὴν Τριπολιτσᾶν καὶ ἐκεῖ ἐντὸς τῶν φυλακῶν ἀπέθανεν. Ο ΚΟΡΙΝΘΟΥ ΚΥΡΙΛΛΟΣ Οὗτος πατρίδα εἶχε τὴν Βυτίναν τῆς Καρύταινας. Ἐνθαρρυνόμενος δὲ ἀπὸ τὰς σχέσεις του πρὸς τὸν Κιαμήλμπεην, ὅτι θέλει εὕρει καιρὸν νὰ εὕγῃ ἔξω τῆς Τριπολιτσᾶς πρὸ τῆς 25 Μαρτίου, δὲ τὸ κατώρθωσε καὶ ἔμεινεν ἐντὸς αὐτῆς. Μετὰ δὲ τὴν ἅλωσιν τῆς πόλεως ὑπηρέτησε τὴν πατρίδα πολιτικῶς, ἐκλεχθεὶς μέλος τῆς Πελοποννησιακῆς Γερουσίας. Ἔτυχε δὲ τότε, ὅτε ὁ Κολοκοτρώνης ἦλθεν ἀπὸ τὴν πολιορκίαν τῶν Πατρῶν θυμωμένος καὶ ἐξηγριωμένος κατὰ τῆς Γερουσίας καὶ τῶν λοιπῶν τῶν ματαιωσάντων τὴν πολιορκίαν, καὶ ἐπειδὴ ὁ μητροπολίτης εἶχε φιλίαν αδελφικὴν μὲ τὸν Κολοκοτρώνην, τὸν κατεπράϋνε καὶ συνετέλεσε τοιουτοτρόπως, ὥστε νὰ μὴ ξεσχισθοῦν τὰ πολιτικὰ πράγματα. Ὁ Κολοκοτρώνης πολὺ τὸν ἐσέβετο, ἡ δὲ φιλία τῶν δύο τούτων ἀνδρῶν ὑπῆρξε σπανία. Ο ΚΟΜΑΝΩΝ Ὁ ἀρχιερεὺς οὗτος ἐλθὼν ἔξωθεν εἰς τὴν Πελοπόννησον, ὑπῆγε κατὰ τὴν Κόρινθον, καὶ μετὰ τὴν ἅλωσιν τῆς Τριπολιτσᾶς, ὁ Κορίνθου Κύριλλος τοῦ ἔδωκεν ἄδειαν χωρεπισκόπου· ἔκτοτε δὲ ἐξετέλει χρέη ἐκκλησιαστικὰ ἐνργῶν συνάμα καὶ ὑπὲρ τοῦ πολέμου παρακινῶν τοὺς κατοίκους εἰς τὰς μάχας. Ο ΝΑΥΠΛΙΑΣ ΓΡΗΓΟΡΙΟΣ Καὶ οὗτος ὡσαύτως ἀπέθανεν ὁ δυστυχὴς ἐντὸς τῶν φυλακῶν. Ὁ δὲ ἀρχιδιάκονος αὐτοῦ Ἀθανάσιος ἔμεινεν ἔξω καὶ ἔκαμε θαύματα, διότι συνέδραμεν ἐξ ἰδίων τὴν πολιορκίαν τοῦ Ναυπλίου, καὶ μὲ τὴν προσωπικήν του ἱκανότητα ἦτον ἐμπρὸς ἐνθαρρύνων τοὺς στρατιώτας. Ο ΜΟΝΕΜΒΑΣΙΑΣ ΧΡΥΣΑΝΘΟΣ Καὶ οὗτος ὁ ἐπίσκοπος ἀπέθανεν εἰς τὰς φυλακάς. Ο ΔΑΜΑΛΩΝ ΙΩΝΑΣ Ὁ ἐπίσκοπος οὗτος κατ᾿ ἀρχὰς εὑρεθεὶς εἰς τὰ Μέγαρα πολὺ ἐχρησίμευσεν ἐμψυχόνων τὸν τόπον καὶ φροντίζων νὰ πολιορκηθῇ τὸ φρούριον τῆς Κορίνθου, ἀποστέλλων ἐκεῖ τοὺς Μεγαρίτας καὶ ἄλλους, ἐφάνη δὲ καθ᾿ ὅλα ὡφέλιμος μέχρις ἐντελοῦς ἀποκαταστάσεως τοῦ Ἔθνους. Ο ΤΡΙΠΟΛΕΩΣ ΔΑΝΙΗΛ Οὗτος ὁ ποιμενάρχης κατήγετο ἀπὸ τὴν Δημιτσάναν. Ἐφυλακίσθη εἰς τὴν Τριπολιτσᾶν καὶ ὑπέφερε τὴν φυλάκισίν του. Μετὰ ταῦτα ἐχρησήμευσεν ὡς μεσάζων εἰς τὰ μαλώματα τῶν καπεταναίων Κολοκοτρώνη, Πλαπούτα καὶ λοιπῶν Καρυτινῶν, καὶ τῶν Δεληγιανναίων, διότι καὶ τὰ δύω μέρη τὸν ἐσέβοντο καὶ ἤκουον τὰς συμβουλάς του, καὶ τοιουτοτρόπως ἐμπόδισε πολλὰ κακὰ καὶ αἱματοχυσίαν. Ο ΠΡΩΤΟΣΥΓΓΕΛΟΣ ΙΩΑΣΑΦ ΒΥΖΑΝΤΙΟΣ Ὁ κληρικὸς οὗτος εὑρίσκετο πρὸ χρόνων ἐντὸς τῆς Πελοποννήσου μετερχόμενος τὸν Ἑλληνικὸν διδάσκαλον. Κατὰ δὲ τὴν ἐπανάστασιν ἐχρησίμευσε πολὺ κηρύττων καὶ ἐμψυχόνων τὸν κόσμον, τρέχων εἰς τὰ στρατόπεδα καὶ ἐνθουσιάζων τοὺς στρατιώτας, καὶ γράφων πλησίον τῶν ὁπλαρχηγῶν, καὶ μάλιστα παρὰ τῷ στρατηγῷ Γενναίῳ Κολοκοτρώνῃ. Αὐτὸς ἐπίσης εὑρέθη εἰς τὸ Ἄργος καὶ τὸ Ναύπλιον, καὶ ἐξεφώνησε λόγον ἐνθουσιαστικὸν εἰς τὴν Ἄρειαν διὰ τὴν ἔφοδον τοῦ Ναυπλίου· ἀλλὰ καὶ ἀλλοῦ ὅπου εὑρίσκετο τὰ ὅμοια ἔπραττε. Μετὰ δὲ ταῦτα μετήρχετο τὸν ἱεροκήρυκα. ΑΓΙΟΝ ΟΡΟΣ Περὶ τῶν μοναχῶν τοῦ Ἁγίου Ὄρους τὶ πρέπει νὰ πρωτοείπη τις; Τὶ δὲν ἔκαμαν, καὶ πόσα δὲν ἐξώδευσαν διὰ τὴν Ἑλληνικὴν ἐπανάστασιν; Πολλοὶ τῶν ἐγκριτωτέρων μοναχῶν ἦλθον εἰς τὴν Ἑλλάδα καὶ ἔμειναν εἰς αὐτὴν μὴ τολμῶντες νὰ ἐπιστρέψουν ὀπίσω. Οἱ Τοῦρκοι μάλιστα ὑπῆγον εἰς τὰ μοναστήριά των καὶ τὰ ἐλαφυραγώγησαν, καὶ ἐπῆραν ὅλα ὅσα καὶ ἂν εἶχον καὶ τὰ ἱερὰ σκεύη ἀκόμη. Πολλὰ ὑπέφερον δυστυχήματα καὶ ἐπὶ τέλους ἔμειναν πάλιν ὑπὸ τοὺς ἰδίους τυράννους καὶ τὸν ζυγὸν τῆς δουλείας. Τῷ ὄντι, ὁ Ἑλληνικὸς κλῆρος ἅγιός ἐστιν. Ο ΜΕΛΙΣΣΙΝΗΣ ΙΩΑΚΕΙΜ Ὁ ἀρχιερεὺς οὗτος εὑρεθεὶς κατ᾿ ἀρχὰς εἰς τὰ Βέρβαινα εὐλόγησε τὰ ὅπλα τῶν Ἑλλήνων, καὶ συνέδραμε παρακινῶν τοὺς πάντας εἰς ἐπανάστασιν. Ἐξῆλθεν εἰς τὰ χωρία κατ᾿ ἀρχὰς νὰ στείλῃ στρατιώτας εἰς τὸ στρατόπεδον, ἐφοδιάζων αὐτοὺς μὲ συμβουλὰς εὐχετικάς. ΘΕΟΔΟΣΙΟΣ ΙΕΡΕΥΣ ΝΑΥΠΛΙΑΣ Οὗτος ὁ ἱερεὺς κατ᾿ ἀρχὰς ὑπηρέτησεν εἰς τὴν πολιορκίαν τῆς Ναυπλίας, ὡς ἔφορος ὅλης τῆς ἐπαρχίας προμηθεύων τὰ μέσα τοῦ πολέμου, καὶ προσέτι παρακινῶν τοὺς κατοίκους εἰς τὸν ἱερὸν ἀγῶνα. Ἐφάνη δὲ πολὺ συντελεστικὸς κατ᾿ ἐκείνην τὴν ἐποχὴν εἰς τὰ τοῦ πολέμου καὶ εἰς τὴν προμήθειαν τῶν τροφῶν. ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΙΕΡΕΥΣ ΒΕΛΙΝΗΣ Ὡσαύτως καὶ οὗτος ὁ ἱερεὺς τοῦ Ναυπλίου ἐχρησίμευσεν εἰς τὴν ἐπανάστασιν, τρέχων εἰς τὴν πολιορκίαν, καὶ ἐνθουσιάζων τοὺς πάντας καὶ τοὺς στρατιώτας ἰδίως μὲ τὸν ἀπαραδειγμάτιστον ζῆλόν του. ΦΩΤΙΟΣ ΙΕΡΕΥΣ ΚΟΡΩΝΗΣ Οὗτος ὁ καπετὰν παπᾶς ἀφῆκεν εἰς τὴν πατρίδα του μνημεῖα παληκαριᾶς, καὶ ἀναφέρεται τὸ ὄνομά του μέχρι σήμερον· «ὡσὰν τὸν Παπᾶ Φώτη» λέγουν οἱ ἄνθρωποι καὶ ἐννοοῦν παληκάρι. ΜΕΛΕΤΙΟΣ ΑΡΧΙΜΑΝΔΡΙΤΗΣ ΚΟΡΩΝΗΣ Καὶ οὗτος τὶ δὲν ἔκαμεν εἰς τὴν πολιορκίαν τῆς Κορώνης; Ἐκεῖ ἐστάθη μέχρι τέλους, ἐνεργῶν καὶ ἐξοδεύων ἐξ ἰδίων του διὰ τὰ ἀναγκαῖα τοῦ πολέμου, καὶ διὰ τοὺς ἀπόρους. ΠΑΠΑ ΣΧΙΖΑΣ ΕΚ ΣΕΡΒΟΥ Οὗτος ὁ ἱερεὺς τοῦ Θεοῦ τοῦ Ὑψίστου ἐφάνη χρήσιμος εἰς τὴν περιφέρειαν τῆς Λιοδώρας παρακινῶν τοὺς στρατιώτας εἰς τὸν πόλεμον. ΑΓΑΠΙΟΣ Ὁ μοναχὸς οὖτος κατήγετο ἀπὸ τὸ χωρίον Παγκράτι καὶ ἀπὸ τὴν γενεὰν τῶν Λαμπροπούλων. Ὑπῆρξε διδάσκαλος Ἑλληνικὸς εἰς τὰ Μαγούλιανα, καὶ ἦτον ἐκεῖ ἐν ἀρχῇ τῆς ἐπαναστάσεως χρησιμεύσας πολὺ ὑπὲρ τοῦ ἱεροῦ ἀγῶνος, διότι ἐπῆρε τὸν σταυρὸν καὶ τὴν σημαίαν τῶν Μαγουλιανιτῶν εἰς τὰς χεῖρας, ἐβγῆκεν ἐκτὸς τῆς κωμοπόλεως, ἐδιάβασε παράκλησιν, εὐλόγησε τὰ ὅπλα καὶ τὴν σημαίαν, ἠσπάσθη τοὺς στρατιώτας ἕνα πρὸς ἕνα, τοὺς εὐχήθη, τοὺς ὡμίλησε λόγον ἐνθουσιαστικὸν ὑπὲρ τῆς πατρίδος καὶ τῆς ἐλευθερίας, τοὺς εἶπε νὰ μὴν φοβῶνται τοὺς τυράννους διότι ἀπόφασις θεία εἶναι νὰ σκοτωθοῦν οἱ βάρβαροι καὶ κατακτηταὶ τῆς πατρίδος. Μετὰ δὲ ταῦτα ἐφρόντιζε μετὰ τῶν ἄλλων κληρικῶν νὰ ἑτοιμάζωσι τὰς τροφὰς τῶν στρατιωτῶν. ΙΩΑΝΝΗΣ ΙΕΡΕΥΣ ΣΑΚΕΛΛΑΡΙΟΣ Ὁ ἱερεὺς οὗτος τοῦ Θεοῦ ἦτον ἀπὸ τὴν Στεμνίτσαν. Ὠφέλησε τὸν ἀγῶνα παρακινῶν τοὺς πατριώτας του λόγῳ καὶ ἔργῳ νὰ τρέξουν εἰς τὸν ἀγῶνα. Ὑπῆρξε φίλος τοῦ ἀρχηγοῦ Θ. Κολοκοτρώνη. Ἤρχετο καὶ εἰς τὸ στρατόπεδον διὰ νὰ εὐλογῇ καὶ συμβουλεύῃ ἐκ τοῦ πλησίον τοὺς στρατιώτας. ΗΣΑΪΑΣ ΜΙΧΑΛΟΠΟΥΛΟΣ Κατήγετο ἐκ Μαγουλιάνων. Ἐμαθήτευσεν εἰς τὴν σχολὴν τῆς Βυτίνας. Πρὸ τῆς ἐπαναστάσεως μετήρχετο τὸν διδάσκαλον τῶν Ἑλληνικῶν γραμμάτων εἰς Ἅγιον Πέτρον, εἰς τὴν Ζάτουναν, εἰς Κυπαρισσίαν καὶ εἰς ἄλλα διάφορα μέρη. Μετὰ δὲ τὴν ἐπανάστασιν πάλιν ἐπαγγέλετο τὸν διδάσκαλον, καὶ χειροτονηθεὶς ἱερεὺς ἐλειτούργει τοὺς Ἕλληνας Μαγουλιανίτας. Ἐχρημάτισε δὲ καὶ δημογέρων, καὶ κατὰ τὴν εἰσβολὴν τοῦ Ἰμβραὴμ πασᾶ πολὺ ὠφέλησε τὸν τόπον, διότι ἐπήγαινεν εἰς τῇς σπηλιαῖς καὶ εἰς τὰ ὄρη καὶ παρεκίνει τοὺς κατοίκους νὰ συνέρχωνται περὶ τῶν ὑποθέσεων τοῦ κοινοῦ καὶ διὰ τὴν ἀναλογίαν τῶν στρατιωτῶν. Ο ΠΑΠΑ ΝΙΚΑΣ Οὗτος κατήγετο ἐκ τοῦ χωρίου Καστανιὰ τῆς Κορίνθου. Ὑπῆρξεν στρατιωτικὸς ἐπίσημος, εὑρεθεὶς εἰς ὅλους τοὺς πολέμους τῆς Πελοποννήσου, καὶ ἰδίως κατὰ τὴν εἰσβολὴν τοῦ Δράμαλη, ἔχων πάντοτε ὑπὸ τὰς διαταγάς του περὶ τοὺς χιλίους στρατιώτας Κορινθίους. Αἱ δὲ πρὸς τὴν πατρίδα ἐκδουλεύσεις του καὶ αἱ παληκαριαῖς του εἶναι γνωσταί. ΚΑΛΛΙΝΙΚΟΣ ΚΑΣΤΟΡΧΗΣ Ὁ ἀρχιερεὺς οὗτος, νῦν Φθιώτιδος, κατήγετο ἐκ Δημιτσάνης. Ἐπανελθὼν δὲ ἀπὸ τὴν Χῖον, καὶ ἄλλοθεν ὅπου ἔκαμε τὰς σπουδάς του, ἐπαρουσιάσθη εἰς τὰ Βέρβαινα καὶ ἔβαλε λόγον ἐνθουσιαστικόν. Κατὰ τὸν ἱερὸν ἀγῶνα ἐνήργει καὶ συνέδραμεν ὡς Ἑλληνικὸς διδάσκαλος παρακινῶν τοὺς συμπατριώτας του πρὸς τὸν πόλεμον. Μετὰ δὲ τὴν ἅλωσιν τῆς Τριπολιτσᾶς ἐσύστησεν Ἑλληνικὸν σχολεῖον ἐντὸς αὐτῆς, καὶ ὠφέλησεν εἰς τοῦτο πολὺ, διότι ἔβγαλε πολλοὺς μαθητὰς, οἱ ὁποῖοι καὶ σήμερον εἶναι χρήσιμοι εἰς τὴν πολιτικὴν ὑπαλληλίαν. Μετὰ δὲ ταῦτα ἐπὶ πολὺν χρόνον ἔκαμε τὸν ἱεροκήρυκα, καὶ ὕστερον ἔγεινεν ἀρχιερεύς. ΔΑΝΙΗΛ ΓΕΩΡΓΟΠΟΥΛΟΣ Κατήγετο ἀπὸ τὸ Ζυγοβίστι, καὶ ὑπῆρξεν εἷς ἐκ τῶν ἐπισήμων ἱεροκηρύκων, κηρύττων τὸν λόγον τοῦ Εὐαγγελίου, καὶ παρακινῶν τοὺς συμπατριώτας του πρὸς τὸν πόλεμον. Ὕστερον δὲ ἔγραφε καὶ εἰς τὸ Ὑπουργεῖον τῶν Ἐκκλησιαστικῶν, γενόμενος χρήσιμος εἰς τοῦτο. Ο ΧΑΡΙΟΥΠΟΛΕΩΣ ΒΗΣΑΡΙΩΝ Οὗτος ὁ σεβαστὸς ἐπίσκοπος ἔμεινε μόνος εἰς τὰς κωμοπόλεις τῆς Καρύταινας, καὶ ἐχρησίμευσεν ὡς ἐκκλησιαστικὸς καὶ πολιτικός. Παρεκίνει τοὺς στρατιώτας εἰς τὸν πόλεμον καὶ ἐσυμβίβαζε τὰς διενέξεις τῶν κατοίκων ἐν καιρῷ τοῦ πολέμου. Ἔχαιρε δὲ τὴν μεγαλειτέραν ὑπόληψιν καὶ τὸ σέβας ἀπὸ τὸν τόπον. ΔΟΣΙΘΕΟΣ ΜΙΧΑΛΑΚΟΠΟΥΛΟΣ Οὗτος κατήγετο ἀπὸ τὸ Ζυγοβίστι. Ἐμαθήτευσε πρότερον εἰς τὴν ἀκαδημίαν τῆς Κερκύρας, καὶ κατὰ τὴν ἀρχὴν τῆς ἐπαναστάσεως εὑρέθη εἰς τὴν Ζάκυνθον, καὶ ὕστερον μετήρχετο τὸν Ἑλληνοδιδάσκαλον κατὰ τὴν Ὀλυμπίαν, καὶ παρεκίνει τοὺς Ἕλληνας πρὸς τὸν πόλεμον. Ἐγένετο γνωστὸς διὰ τὸ ἐπάγγελμά του, καὶ ἠγαπᾶτο διὰ τοῦτο ἀπὸ τοὺς Ἕλληνας. ΚΑΛΛΙΝΙΚΟΣ ΜΟΝΑΧΟΣ Ἀνῆκεν εἰς τὴν μονὴν τῆς Ἁγίας Μαρίνας, κειμένης κατὰ τὴν Βαρβίτσαν τῆς Ἄκοβας. Πάντοτε παρηκολούθει τὸν Κανέλον Δεληγιάννην εὑρισκόμενος μαζὺ μὲ τοὺς στρατιώτας. Ὑπῆγεν εἰς τὸ Μεσολόγγιον καὶ ἀλλοῦ εἰς πολλὰς μάχας, ὡς καὶ εἰς τὴν πολιορκίαν τῆς Τριπολιτσᾶς. Ἔγεινε δὲ γνωστὸς ὑπὸ τὸ ὄνομα Φλεσάκος, δηλαδὴ μικρότερος τοῦ Ἀρχιμανδρίτου Δικαίου Φλέσα. Εἰς τὰς μάχας πάντοτε ἐκράτει εἰς τὰς χεῖράς του τὴν εἰκόνα τῆς Παναγίας καὶ ἐπήγαινεν ἐμπρός. Εἰς τὰς Πάτρας δὲ κατὰ τὴν περίφημον μάχην τῆς 9 Μαρτίου οἱ Τοῦρκοι ἐκυνήγησαν καὶ αὐτὸν, ὅστις καταδιωκόμενος ἔρριψε τὴν εἰκόνα ἐντὸς μιᾶς βάτου, καὶ εἶπεν εἰς αὐτὴν, ὅτι ἂν δὲν δυναμώσῃ τοὺς Ἕλληνας νὰ νικήσουν τοὺς Τούρκους δὲ τὴν παίρνει πάλιν, εἰπών· «πήγαινε καὶ σὺ μὲ τοὺς Τούρκους». Ἐντὸς ὀλίγου οἱ Ἕλληνες ἐνίκησαν, καὶ τοῦτο ἐθεωρήθη ὑπὸ τῶν στρατιωτῶν ὡς θαῦμα τῆς Παναγίας. ΒΑΡΘΟΛΟΜΑΙΟΣ ΣΠΗΛΙΟΤΟΠΟΥΛΟΣ Ἦτον ἀπὸ τὴν Δημιτσάναν. Εὑρεθεὶς εἰς τὴν θέσιν ὅπου ἔστεκεν ὁ ἀρχηγὸς Θ. Κολοκοτρώνης καὶ διεύθυνε τὴν μάχην κατὰ τοῦ Δράμαλη εἰς τὰ Δερβενάκια, ἐβοήθει τὸν Οἰκονόμου, ὅστις ἔψαλλεν, ὡς προείπομεν, τὴν παράκλησιν δεόμενος τοῦ ἀληθινοῦ Θεοῦ τῶν Ἑλλήνων νὰ ἐνισχύσῃ τοὺς στρατιώτας κατὰ τῶν βαρβάρων. Ἔτρεχε δὲ καὶ οὗτος καὶ ἔδιδε θάρρος εἰς τοὺς στρατιώτας. Πόσα ἔπραξεν ὁ κλῆρος διὰ νὰ ἐμψυχώσῃ τοὺς Ἕλληνας! ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ ΙΕΡΕΥΣ Οὖτος κατήγετο ἀπὸ τὸ Χρυσοβίτσι, καὶ εἶναι ἐκ τῶν διακεκριμένων στρατιωτικῶν. Ὑπηρέτησε δὲ παντοῦ ὑπὸ τὰς διαταγὰς τοῦ στρατηγοῦ Θ. Κολοκοτρώνη. Αὐτὸς εἶναι ἐκεῖνος, τὸν ὁποῖον ἔστειλεν ὁ Δράμαλης, ἀφοῦ τὸν ἐφώναξεν ἐν καιρῷ πολέμου, νὰ εἴπῃ τοῦ Κολοκοτρώνη νὰ τοῦ ἀφήσῃ τὸν δρόμον ἐλεὐθερον νὰ φύγῃ ἐκτὸς τῆς Πελοποννήσου, καὶ τοῦ πληρώνει τὰ ἔξοδα τοῦ πολέμου. Αἱ ἐκδουλεύσεις τοῦ ἱερέως τούτου εἶναι γνωσταί. ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ ΙΕΡΕΥΣ Κατήγετο ἀπὸ τὴν Κορφοξυλιάν. Εὑρεθεὶς δὲ κατ᾿ ἀρχὰς εἰς τὸ Τετέμπεη, οὗτος ὁ ἄριστος στρατιωτικὸς, ὑπηρέτησεν ὑπὸ τὰς διαταγὰς τοῦ στρατηγοῦ Θ. Κολοκοτρώνη, εὑρεθεὶς εἰς ὅλας τὰς μάχας καὶ τοὺς πολέμους. Ἀρίστευσεν εἴς τινα μάχην ἐκτὸς τῆς Τριπολιτσᾶς κατὰ τὸν Μύτικα τὸν μικρὸν τοῦ Μαρκοβουνίου. Κατ᾿ αὐτὴν δὲ τὴν μάχην ἔδειξαν οἱ Ἕλληνες, ὅτι δύνανται νὰ πολεμήσουν κατάκαμπα μὲ τοὺς καβαλαραίους. Ἡ ἀπόφασις τοῦ ἱερέως τούτου ἔσωσε τὴν μάχην, τὴν ὁποίαν ἐδιοικοῦσεν ὁ Πάνος Κολοκοτρώνης, διὰ τὴν ἀπουσίαν τοῦ πατρός του, ὅστις ὑπῆγεν εἰς τὸ Ἄστρος πρὸς ὑποδοχὴν τοῦ πρίγκηπος Δ. Ὑψηλάντου. Ο ΠΑΠΑΓΕΩΡΓΗΣ Ἦτον ἀπὸ τοῦ Λάτικα τῆς Λιοδώρας. Οὗτος ὁ περίφημος ἥρως δὲν ἔχει ὅμοιόν του. Τὰ μεγάλα ἀνδραγαθήματα κατὰ τὴν πολιορκίαν τῆς Τριπολιτσᾶς ἐθεωροῦντο τότε ὡς θαύματα. Ἀπέθανε δὲ ἀπὸ τὴν νόσον μετὰ τὴν ἅλωσιν τῆς Τριπολιτσᾶς καὶ οὕτως ἐχάθη ἐγνωσμένον παληκάρι. Ο ΠΑΠΑΓΕΩΡΓΑΚΗΣ Ὁ περίφημος οὗτος καπετὰν παπᾶς κατήγετο ἀπὸ τὸ Μοναστηράκι. Εὑρίσκετο μετὰ τοῦ στρατηγοῦ Κανέλου Δεληγιάννη εἰς ὅλους τοὺς πολέμους, καὶ διεκρίθη. Εἰς δὲ τὴν μάχην τῆς Γράνας κατὰ τὴν πολιορκίαν τῆς Τριπολιτσᾶς ἀνδραγάθησε. Μετὰ δὲ ταῦτα εὑρέθη εἰς τὴν μάχην τῆς 9 Μαρτίου εἰς τὰς Πάτρας, τὰς ὁποίας ἐπολιόρκει ὁ Κολοκοτρώνης. Κατόπιν ἐπέρασεν εἰς τὸ Μεσολόγγιον μετὰ τοῦ στρατηγοῦ Κανέλου Δεληγιάννη καὶ ἄφησε καὶ ἐκεῖ μνημεῖα παληκαριᾶς. Οὕτω δὲ κατέστη γνωστὸς εἰς τὸν τόπον του, ὡσὰν τὸν Παπαγεωργάκη ἀπὸ τὸ Μοναστηράκι ἔλεγον, καὶ ἐννοοῦσαν παληκάρι. ΣΥΜΕΩΝ ΗΓΟΥΜΕΝΟΣ ΤΗΣ ΜΟΝΗΣ ΒΑΡΣΩΝ Οὗτος ἦτον ἀπόστολος κατηχηθεὶς ἀπὸ τὸν Παναγιώτην Σέκερην, ὅστις τὸν εἶχε πιστὸν καὶ ἰδικόν του, καὶ τὸν ἔστελλε καὶ ἐνήργει τὰ τῆς Ἑταιρίας. Ἐπήγαινε δὲ καὶ εἰς τὴν Κωνσταντινούπολιν, καὶ ἔφερε τὰς ὁδηγίας ἀπὸ τοὺς ἐκεῖ ἀδελφούς. Εὑρέθη παντοῦ, τὴν δὲ Μονὴν τὴν ἔκαμε σταθμὸν τῶν στρατιωτῶν διὰ τὴν πολιορκίαν τῆς Τριπολιτσᾶς, καθὼς καὶ ἐπὶ τῶν Ἀράβων. Η ΜΟΝΗ ΤΩΝ ΤΣΙΠΙΑΝΩΝ Οἱ τότε πατέρες τῆς Μονῆς ταύτης πολλὴν θυσίαν ὑλικὴν ἔκαμον. Αὐτοὶ ἐπρόβλεπον τὰ τρόφιμα καὶ λοιπὰ τοῦ πολέμου διὰ τοὺς στρατιώτας τοῦ περιφήμου Δαγρέ. Μάλιστα δὲ ὁ νῦν ἡγούμενος Γρηγόριος ἦτον νέος τότε καὶ ἐπήγαινεν εἰς τὸν πόλεμον, εὑρέθη καὶ εἰς τὴν θέσιν Καπνίστραν ὅταν ἔκλεισαν τὸν καπετὰν Δαγρὲν οἱ Τοῦρκοι εἰς τὴν σπηλιὰν, καὶ ἐκινδύνευσε πολεμῶν. Ἐσκοτώθησαν δὲ οἱ συγγενεῖς του εἰς τὴν μάχην ταύτην, καὶ ἔπειτα ὑπῆγεν καὶ εἰς ἄλλους πολέμους. ΚΑΛΛΙΝΙΚΟΣ ΗΓΟΥΜΕΝΟΣ ΤΗΣ ΜΟΝΗΣ ΚΑΝΔΗΛΑΣ Ὁ περίφημος οὗτος μοναχὸς ὑπηρέτησε τὴν πατρίδα μὲ τὸ ὅπλον εἰς τὰς χεῖρας, καὶ ἐπειδὴ ἡ Μονὴ αὕτη εἶναι ἀπόρθητος, ἐντὸς αὐτῆς εἶχεν ὅλα τὰ μέσα τοῦ πολέμου, διότι ἐχρησίμευε καὶ ὡς φρούριον. Ἐκεῖθεν διήρχοντο στρατιῶται καὶ ἐν γένει ὅλοι οἱ ἄνθρωποι καὶ ἐλάμβανον ἄνεσιν ἀπὸ τοὺς μεγάλους κόπους καὶ τοὺς κινδύνους. Ὁσάκις δὲ ἀσθενοῦσαν οἱ στρατιῶται, ἢ ἐλαβώνοντο, ἐκεῖ ἐστέλλοντο καὶ ἐθεραπεύοντο. Μάλιστα δὲ αὐτὸς ὁ ἴδιος Καλλίνικος ἔκαμνε τὸν χειροῦργον, διότι ἦτον ἐμπειρικός. Ο ΣΑΚΕΛΛΑΡΙΟΣ ΕΞ ΑΝΔΡΙΤΣΑΙΝΗΣ Οὗτος ὁ κληρικὸς εὑρεθεὶς κατ᾿ ἀρχὰς ὅταν οἱ Τοῦρκοι Φαναρῖται ἀπεφάσισαν νὰ ὑπάγουν εἰς τὴν Τριπολιτσᾶν τοὺς συνέδραμε λόγῳ καὶ ἔργῳ, τάχα ὅτι ἤθελε τὸ καλόν των, διὰ νὰ φύγουν μίαν ὥραν πρότερον καὶ νὰ ὑπάγουν ἐκεῖ ὅπου ἦσαν καὶ οἱ λοιποὶ Τοῦρκοι. Τοὺς εἶχον ὅμως ἐκφοβίσει πολὺ, καὶ διὰ τοῦτο ἔφυγον καὶ ἀφῆκαν ὅλα τὰ πράγματά των, τὰ ὁποῖα ἐπῆραν οἱ Ἀνδριτσᾶνοι καὶ οἱ ἄλλοι χωρικοί. Ὁ Σακελλάριος εἶχεν ὀργανίσει μετὰ τῶν ἄλλων ἐκεῖ εὑρεθέντων, κατηχημένων δὲ ἀπὸ τὴν Ἑταιρίαν τῶν Φιλικῶν καὶ τῶν προκρίτων, ὥστε νὰ σηκωθοῦν ἀμέσως εἰς τὰ ὅπλα, καὶ οὕτως ἔγεινεν. Ἔτρεχε δὲ ὁ Σακελλάριος μὲ τὰ στρατεύματα καὶ ἦτον παντοῦ ἐμπρὸς, δείξας πολὺν ζῆλον καὶ γενναιότητα, ἔχων μάλιστα μαζύ του καὶ τὰ παιδιά του καὶ τοὺς λοιποὺς συγγενεῖς του, οἱ ὁποῖοι ἀπετέλουν σῶμα στρατιωτῶν. Αἱ δὲ ἐκδουλεύσεις του εἶναι γνωσταὶ εἰς τὸν τόπον του. Ο ΠΡΩΤΟΣΥΓΓΕΛΟΣ ΨΗΛΟΓΑΛΑΝΗΣ Οὗτος κατήγετο ἀπὸ τὴν Τριφυλλίαν, ὑπηρέτησε δὲ κατ᾿ ἀρχὰς τὴν πατρίδα, παρακινῶν καὶ βοηθῶν τοὺς ἀπόρους Ἕλληνας ἐξ ἰδίων του διὰ νὰ πηγαίνουν εἰς τὸν πόλεμον. ΚΥΠΡΙΑΝΟΣ ΗΓΟΥΜΕΝΟΣ ΤΗΣ ΜΟΝΗΣ ΤΟΥ ΦΡΑΓΚΟΠΗΔΗΜΑΤΟΣ ΤΗΣ ΗΛΕΙΑΣ Ὁ περίφημος οὗτος κληρικὸς συνετέλεσε πολὺ ὑπὲρ τοῦ πολέμου. Ἦτο δὲ στρατηγὸς, καὶ ὄχι ἡγούμενος, διότι ὡδήγει τοὺς στρατιώτας εἰς τὰς μάχας ὅλων τῶν χωρίων τῶν κειμένων γύρωθεν τῆς Μονῆς του, καὶ πάντοτε μὲ αὐτοὺς ἐξεστράτευεν. Ἐπίσης δὲ καὶ ὁ μετ᾿ αὐτοῦ Νάρκισος ἡγούμενος, ὁ καὶ Ριγανάκης λεγόμενος, ἢ Πετρόπουλος, ἀπὸ τὰ Μαγούλιανα τῆς Γόρτυνος, ὑπηρέτησε στρατιωτικῶς, καὶ ὁ τόπος ἔχει περὶ αὐτοῦ μνημόσυνα τῶν ἡρωϊκῶν κατορθωμάτων του. Ο ΟΙΚΟΝΟΜΟΣ ΠΑΠΑ ΑΛΕΞΗΣ Οὗτος ὁ ἐπίσημος πολιτικὸς τῆς Πελοποννήσου παλαιότερα ὠφέλησε τὴν Πελοπόννησον ἀπὸ τὰς κατὰ καιρὸν δυστροπίας τῶν πασάδων. Ἐστάλη πληρεξούσιος τῆς Πελοποννήσου εἰς Κωνσταντινούπολιν παρὰ τῷ Σουλτάνῳ. Ὠφέλησε δὲ τὴν ἀρχὴν τῆς ἐπαναστάσεως, διότι ὑπῆγεν εἰς Τριπολιτσᾶν καὶ διεσκέδασε τοιουτοτρόπως πρὸς καιρὸν τὰς ὑποψίας τῆς Τουρκικῆς ἐξουσίας, ἀλλ᾿ ἐφυλακίσθη καὶ αὐτὸς, καθὼς καὶ οἱ λοιποὶ πρόκριτοι καὶ ἀπέθανεν ἐντὸς τῶν φυλακῶν. ΙΕΡΟΘΕΟΣ ΠΡΩΤΟΣΥΓΓΕΛΟΣ Η ΠΑΠΑ ΓΙΑΝΝΗΣ ΑΘΑΝΑΣΟΠΟΥΛΟΣ Οὗτος, ὁ νῦν ἀρχιερεὺς Γυθείου, ὑπηρέτησε τὴν πατρίδα στρατιωτικῶς καὶ πολιτικῶς. Ἐστάλη εἰς Κωνσταντινούπολιν ἀπὸ τὴν λεγομένην συνάθροισιν τῶν κληρικῶν καὶ λοιπῶν ἐν τῇ Ἁγίᾳ Λαύρᾳ τῶν Καλαβρύτων διὰ νὰ φέρῃ τὴν εἴδησιν ἀπὸ τὴν ἐφορείαν τῆς Κωνσταντινουπόλεως περὶ τῆς ἐνάρξεως τῆς ἐπαναστάσεως, καὶ νὰ μάθῃ τὰς ὁδηγίας, τὰς ὁποίας εἶχον οἱ ἔφοροι ἀπὸ τὴν Σεβαστὴν Ἀρχὴν τὴν ἀόρατον, ἀλλὰ δὲν ἐπρόφθασε νὰ ὑπάγῃ καὶ νὰ ἔλθῃ μὲ τὰς ὁδηγίας, διότι ἦλθεν εἴδησις εἰς τὸν Σουλτάνον, ὅτι ὁ Μωριᾶς ἐπαναστάτησεν καὶ οἱ Τοῦρκοι ἐκυνήγουν τοὺς Μωραΐτας νὰ τοὺς κόψουν. Ἐπανελθὼν δὲ ἐπῆρε τὰ ὅπλα, εὑρεθεὶς παντοῦ εἰς πολλοὺς πολέμους καὶ μάχας, ἀγαπώμενος ἀπὸ ὅλους τοὺς στρατιωτικοὺς, καὶ κατ᾿ ἐξοχὴν ἀπὸ τὸν πρίγκηπα Ὑψηλάντην καὶ Θ. Κολοκοτρώνην, αἱ δὲ ἐκδουλεύσεις του εἶναι γνωσταὶ εἰς τὸν τυχόντα. ΓΕΡΑΣΙΜΟΣ ΠΑΓΩΝΗΣ ΝΥΝ ΔΕ ΑΡΓΟΛΙΔΟΣ Οὗτος ὑπηρέτησε τὴν πατρίδα κατ᾿ ἀρχὰς τῆς ἐπαναστάσεως, διότι εὑρεθεὶς εἰς Καλάμας ἐνεψύχωσε τοὺς στρατιώτας καὶ πολὺ συνετέλεσεν καὶ εἰς τοὺς Μανιάτας καὶ ἰδίως εἰς τὴν οἰκογένειαν τῶν Μαυρομιχαλαίων, ἡ ὁποία τὸν ἐσέβετο καὶ τὸν ἤκουε, καὶ ὡς ἐκ τούτου ἐμεσολάβει εἰς τὰ μαλώματα τῶν Μανιατῶν καὶ τοὺς καθησύχαζεν, οἱ δὲ ἀδελφοί του καὶ ὅλοι οἱ συγγενεῖς του ἦσαν εἰς ἐνέργειαν ὑπὲρ τοῦ ἀγῶνος. ΝΙΚΗΦΟΡΟΣ Οὗτος ὁ πασίγνωστος ἡγούμενος τῆς μονῆς τῶν Νεζερῶν, εἶναι εἷς τῶν παληκαράδων, τὰ δὲ στρατιωτικά του κατορθώματα ὁμολογοῦνται καὶ λέγονται ἕως τῆς σήμερον. Ὑπῆγεν εἰς τὸ Μεσολόγγι μετὰ τοῦ Ἀνδρέα Ζαΐμη καὶ ἐκεῖ ἀφῆκεν ὄνομα γενναίου πολεμιστοῦ, καὶ θὰ ἱστοροῦνται καὶ δὲν θὰ λησμονοῦνται ὅσα ἔκαμεν εἰς τοὺς ἐκεῖ πολέμους, καθὼς καὶ εἰς τὴν πολιορκίαν τῶν Πατρῶν. Μετὰ δὲ τὴν ἐπιστροφήν του ἀπὸ τὸ Μεσολόγγι ὑπῆγεν εἰς τὴν Ἀκράταν καθὼς ἦτο μὲ ὅλους τοὺς στρατιώτας τοῦ τμήματος τῶν Νεζερῶν, ὅσοι τότε ἦσαν ὑπὸ τὰς διαταγὰς τοῦ Ἀ. Ζαΐμη, καὶ ἐπολέμησαν τὰ λείψανα τοῦ στρατοῦ τοῦ Δράμαλη. Αἱ δὲ ἐπαρχίαι τῶν Πατρῶν καὶ τῶν Καλαβρύτων λέγουσιν ὡσὰν τὸν Νικηφόρον ἀπὸ τὰ Νεζερά. ΝΑΘΑΝΑΗΛ Οὗτος ὁ μεγαλόψυχος μοναχὸς, καὶ ἡγούμενος τοῦ Ἁγίου Γεωργίου τοῦ Φονιά, τί δὲν ἔκαμεν εἰς τὰς ἀρχὰς τῆς ἐπαναστάσεως καὶ ὄχι μόνον αὐτὸς, ἀλλὰ καὶ ὁ ἀδελφός του Συμεὼν, ὅστις παρηκολούθει τὸν στρατηγὸν Νικήταν πάντοτε. Οἱ δὲ λοιποὶ πατέρες τῆς Μονῆς ἔτρεχαν εἰς τὰ στρατόπεδα, καὶ ἔστελλον τροφὰς καὶ τὰ ἄλλα χρήσιμα εἰς τοὺς στρατιώτας. Εἰς ταύτην τὴν μονὴν ἐφυλάττετο ἀπὸ τοὺς προὔχοντας τῆς Πελοποννήσου καὶ ὁ ἀτρόμητος Ἀντ. Οἰκονόμου Ὑδραῖος, καὶ ἀπὸ αὐτὴν ἀναχωρήσας ἤρχετο εἰς τὸ Ἄργος, καὶ κατὰ τὸ Κουτσοπόδι τὸν ἐδολοφόνησεν ὁ Εὐθύμιος Ξύδης Ἀκαρνὰν, καπετάνιος τοῦ Ἀνδρέα Λόντου. ΔΑΝΙΗΛ Οὗτος ἐπίσης ἡγούμενος ὢν τοῦ κάτω Ἁγίου Γεωργίου, ἦτον ἐνθουσιασμένος ὑπὲρ τῆς ἐπαναστάσεως, καὶ εἶχε νοσοκομεῖον ἐντὸς τῆς μονῆς του, ἡ ὁποία ἦτον ἀπόρθητος καὶ ἐπρόφθανε τοὺς στρατιώτας, καὶ τοὺς ἀπόρους Ἕλληνας, τοὺς μὲν θεραπεύων, τοὺς δὲ βοηθῶν. ΝΕΚΤΑΡΙΟΣ ΜΟΝΑΧΟΣ Οὗτος κατήγετο ἐκ Καλαβρύτων. Ἦτο δὲ εἷς ἐκ τῶν διακεκριμένων παληκαράδων Ἑλλήνων, ἀκολουθῶν τὸ στρατιωτικὸν σῶμα τοῦ Ἀ. Ζαΐμη, ἐπολέμησεν εἰς πολλὰς μάχας κατὰ τὴν πολιορκίαν τῶν Πατρῶν καὶ ἀλλοῦ. Ὑπῆγε δὲ καὶ εἰς τὸ Μεσολόγγι ὅταν ὁ Ἀ. Ζαΐμης μὲ τὰ Πελοποννησιακὰ στρατεύματα ἐξεστράτευσαν, καὶ ἠνδραγάθησε εἰς τοὺς ἐκεῖ γενομένους πολέμους, ἡ δὲ παληκαριὰ τοῦ Νεκταρίου ὁμολογεῖται μέχρι τῆς σήμερον. ΘΕΟΦΙΛΟΣ ΠΡΩΤΟΣΥΓΓΕΛΟΣ ΠΑΤΡΩΝ Οὗτος, ὁ νῦν ἀρχιερεὺς Ἀκαρνανίας, ὑπηρέτησε τὴν πατρίδα μετὰ τοῦ ἀοιδίμου Γερμανοῦ Παλαιῶν Πατρῶν γέροντός του, μάλιστα δὲ κατ᾿ ἀρχὰς εἰς τὴν ἐνθάρρυνσιν τῶν στρατιωτῶν πολὺ συνετέλεσεν. ΝΙΚΗΦΟΡΟΣ ΜΠΑΜΠΟΥΚΗΣ Οὗτος κατήγετο ἐκ τῆς Ἐπαρχίας Καλαβρύτων, ἐμαθήτευσε δὲ εἰς τὰ τότε Ἑλληνικὰ σχολεῖα τοῦ Ἁγίου Ὄρους καὶ τῶν Κυδωνιῶν. Πρὸ τοῦ ἔτους 1818 κατηχήθη καὶ ἔγεινε μέλος τῶν Φιλικῶν, καὶ ἔκτοτε ἐφρόντιζε πλέον νὰ διαδώσῃ τὰ τῆς Ἑταιρίας εἰς τοὺς ἐπισημοτέρους ἄνδρας τῆς Πελοποννήσου καθὼς καὶ εἰς τοὺς κληρικούς. Κατήχησε δὲ τὸν Σωτήρην Χαραλάμπην, τὸν Ἰωάννην Μπερούκαν, τὸν Σωτήρην Θεοχαρόπουλον, τὸν Π. Γιατράκον, τὸν Παναγ. Ζαφειρόπουλον, τὸν Οἰκονόμον Παπᾶ Ἀλέξην ἐξ Ἀνδριτσαίνης, καὶ ἄλλους ἀκόμη πολλούς. Ἐκ δὲ τῶν ἀρχιερέων, τὸν Ναυπλίας Γρηγόριον, τὸν Κορίνθου Ζαχαρίαν, τὸν Χριστιανουπόλεως (Τριφυλλίας) Γερμανὸν, τὸν ἡγούμενον Δανιὴλ τοῦ Κάτω Ἁγίου Γεωργίου, ὡς καὶ τοῦ Ἄνω Ἁγίου Γεωργίου τοῦ Φονιὰ Ναθαναὴλ, τὸν ἀδελφὸν αὐτοῦ Ζωσιμᾶν, καὶ τοὺς ἐγκριτωτέρους πατέρας τοῦ Μεγάλου Σπηλαίου καὶ τῶν Ταξιαρχῶν. Ἐπειδὴ δὲ ἀνεκαλύφθη ὑπὸ τῆς Τουρκικῆς ἐξουσίας ὡς κατηχητὴς, ὁ πασᾶς τῆς Τριπολιτσᾶς τὸν ἐζήτησεν, ἀλλὰ κατέφυγεν εἰς τὴν Ὕδραν, ζητηθεὶς δὲ καὶ ἐκεῖθεν ἀπὸ τὸν πασᾶν ὅστις ἐφοβέριζε τὸν τόπον, κατέφυγεν εἰς τὴν Εὐρώπην μετὰ τοῦ νεωτέρου ἀδελφοῦ του Χαραλάμπους νῦν γυμνασιάρχου Ναυπλίας. Εἰς τὴν Τοσκάναν εὗρε τοὺς περιφήμους καὶ ἀνωτέρους ἀποστόλους τῶν Φιλικῶν, τὸν Ἀθανάσιον Τσακάλωφ, τὸν Π. Ἀναγνωστόπουλον, καὶ τὸν Π. Δημητρίου, καὶ ἐνῷ ἐκεῖ ἔμενεν, καὶ ἠκροάζετο καὶ μαθήματα εἰς τὸ Πανεπιστήμιον, δὲν ἐλησμόνησεν ὅμως καὶ τὰ χρέη του πρὸς τὴν Ἑταιρίαν, γράφων, παρακινῶν καὶ συμβουλεύων τοὺς ἀδελφοὺς, καὶ περιμένων τὴν ἡμέραν τῆς ἐπαναστάσεως. Ἅμα δὲ αὕτη ἐξερράγη, ἀμέσως ἐπανῆλθε καὶ ἔλαβε μέρος ἐνεργητικὸν ὑπὲρ τοῦ ἀγῶνος ὡς στρατιώτης καὶ ὡς δεινὸς ῥήτωρ. Ἔτρεχεν εἰς τὰς ἐθνοσυνελεύσεις καὶ εἰς τὰ στρατόπεδα κατὰ τὴν εἰσβολὴν τοῦ Δράμαλη παντοῦ περιφερόμενος, καὶ παρακινῶν εἰς τὸν πόλεμον πάντας. Ἀφῆκε τὴν πλουσίαν βιβλιοθήκην του ὡς καὶ τὴν πατρικήν του περιουσίαν καὶ ἀπωλέσθησαν. Μετὰ δὲ ταῦτα ἀποκατασταθείσης τῆς ἡσυχίας, ἐπανῆλθεν εἰς τὸν ἰδιωτικὸν βίον, διδάσκων ἐν Ἀκράτᾳ τοὺς συμπολίτας του εἰς ἰδικόν του σχολεῖον Ἑλληνικόν. Πρὸ τῆς ἐπαναστάσεως ἐδίδαξε τὰ Ἑλληνικὰ γράμματα εἰς Ὕδραν, Ἄργος καὶ Πόρον εἰς τοὺς ἐπισημοτέρους ἄνδρας τῶν τόπων τούτων, οἵτινες εὑρέθησαν καὶ ἐχρησίμευσαν εἰς τὴν ἐπανάστασιν. Ἐτελεύτησε δὲ ἐν ἐσχάτῃ πενίᾳ. Χάρις τῷ Θεῷ, οἱ εὑρεθέντες πρὸ τῆς ἐπαναστάσεως καὶ κατ᾿ αὐτὴν κληρικοὶ ἦσαν πολλοὶ, καὶ δὲν εἶναι δυνατὸν νὰ τοὺς ἐνθυμηθῇ τις ὅλους, οὕτε νὰ εὕρῃ ἄκρην τῶν πρὸς τὴν πατρίδα ἐκδουλεύσεών των. Ὅλα τὰ μοναστήρια, μικρὰ καὶ μεγάλα ἀδιακρίτως, οἱ ἡγούμενοι, προηγούμενοι καὶ οἱ λοιποὶ μοναχοὶ αὐτῶν ἐν γένει ἔγειναν θῦμα διὰ τὴν ἐπανάστασιν καὶ τὴν ἐλευθερίαν τοῦ Ἔθνους. Τὰ ἱερὰ ταῦτα καταγώγια τὰ εἶχον οἱ Ἕλληνες ὡς παρακαταθήκην τῆς ἐλευθερίας καὶ τῆς γλώσσης των. Εἰς αὐτὰ ἐπήγαιναν χάριν θρησκευτικοῦ σεβασμοῦ, ἐκεῖ ἐξεμυστηρεύοντο τὰ πατροπαράδοτα τῆς φυλῆς των φρονήματα, ἐκεῖ διηγοῦντο τὰς βασάνους τῆς τυραννίας των, εὐχόμενοι πάντοτε νὰ ἐπιβλέψῃ ὁ Ὕψιστος Θεὸς εἰς τὸ ταλαίπωρον Ἔθνος, τὸ καταφρονημένον καὶ παρημελημένον. Ἐκεῖ οἱ ἱερεῖς τῆς θρησκείας ἐλεύθερα ἐμνημόνευον τοὺς βασιλεῖς τῆς Εὐρώπης ὡς Χριστιανοὺς, καὶ ἔψαλλον τὸ «Σῶσον, Κύριε, τὸν λαόν σου κλπ·» διότι ἀπὸ αὐτοὺς ἐπερίμενον τὴν ἐλευθερίαν τοῦ Ἔθνους των. Ἐκεῖ ἐκαταρῶντο τὸν τύραννον, τὸν ἅρπαγα, τὸν κατακτητὴν καὶ βάρβαρον Τοῦρκον, διότι ἡ ἀδυναμία καὶ ἡ ἀπελπισία των τοὺς κατέστησε τόσον δειλοὺς, ὥστε κρυφίως καὶ ὑπογείως νὰ δέωνται καὶ νὰ καταρῶνται. Ἦσαν ὅμως ἕτοιμοι νὰ δεχθοῦν τὸν θάνατον, τὸν ὁποῖον ὁ δυνάστης τοὺς ἐφοβέριζε, μὲ τὴν μεγαλειτέραν γενναιοψυχίαν. Πόσα δὲν ὑπέφερον οἱ μοναχοὶ καὶ ἀπὸ τοὺς πλέον μικροτέρους Τούρκους! Οὗτοι ἐπήγαιναν εἰς τὰ μοναστήρια νὰ φάγουν, νὰ ἁρπάσουν καὶ νὰ τυραννήσουν τοὺς πατέρας αὐτῶν, καὶ κατ᾿ ἐξοχὴν οἱ Ἀλβανοὶ, οἱ ὁποῖοι ἦσαν οἱ πλέον ἀνυπόφοροι. Καὶ μ᾿ ὅλα ταῦτα, οἱ μοναχοὶ εἶχον κρύψει τὰ ὅπλα των καὶ τὰ ἄλλα πράγματα τοῦ πολέμου ἐντὸς τῶν ἱερῶν ναῶν, καὶ εἰς τὰ δένδρα τὰ μεγάλα, κρεμάμενα ἐντὸς τῶν δασῶν, τὰ εἶχον ἐν τῷ σκότει, καὶ ἀκόμη εἰς αὐτὰ τὰ μνήματα τῶν νεκρῶν· τὰ ἐπεριποιοῦντο καὶ ἐφρόντιζον νὰ μὴν τὰ τρώγῃ ἡ σκωριὰ, ἀλείφοντες αὐτὰ μὲ τὸ λεγόμενον μελοῦδι, καὶ νύκτα τὰ ἐμετατόπιζαν ἀπὸ τὸ ἕνα μέρος εἰς τὸ ἄλλο, καὶ τὰ ὅπλα καὶ τὰ πολεμοφόδια. ΕΠΙΛΟΓΟΣ Κανεὶς διὰ τὰς ἀνωτέρω συντόμους βιογραφίας ἀπὸ τοὺς συμπατριώτας μου τοὺς Πελοποννησίους δὲν πρέπει νὰ παραπονῆται ἂν ἐλησμόνησα τινὰς ἐξ αὐτῶν, ἢ ὅτι διὰ τὸν ἕνα ἔγραψα πολλὰ καὶ διὰ τὸν ἄλλον ὀλίγα· διότι ὅσα καὶ ὅπως μοῦ ἤρχοντο εἰς τὴν μνήμην πρόσωπα καὶ πράγματα κατὰ τὸν χρόνον, κατὰ τὸν ὁποῖον ἐσυλλογιζόμην νὰ τὰ ἐνθυμηθῶ, αὐτὰ ἔγραψα καὶ ἐμνημόνευσα. Ὅσα δὲ ἐγὼ παρέλειψα, ἂς τὰ εἴπῃ καὶ ἄλλος. Προλέγω ὅμως ὅτι πολλὰ γράμματα ὑπάρχουσιν εἰς τοὺς ἀλλοεθνεῖς ἀπὸ πολλὰ πρόσωπα πολιτικὰ καὶ κληρικὰ σταλέντα, τὰ ὁποῖα θὰ τὰ φέρουν εἰς τὸ φῶς καμμίαν φορὰν, καὶ τότε θὰ ἴδουν οἱ Ἕλληνες τὸν πατριωτισμὸν τῶν ὑποκειμένων ἐκείνων, τοὺς ὁποίους τώρα ἴσως ἐν ἀγνοίᾳ τοὺς ἐπαινοῦν. Ἐν τούτοις ὁ σκοπὸς ἦτον ἕνας καὶ ὁ αὐτὸς καὶ δι᾿ αὐτὸν ὅλοι ἐδούλευσαν καὶ ἐθυσίασαν, σχετικῶς δὲ οἱ Πελοποννήσιοι ἔκαμαν περισσότερα καὶ ἐνέργησαν συστηματικώτερα διὰ τὴν Ἑλληνικὴν ἐπανάστασιν· οὐχ᾿ ἧττον ὅμως ὅλοι οἱ Ἕλληνες ἔλαβον μέρος εἰς αὐτὴν, καὶ διὰ νὰ εἴπω καλλίτερα, ὅλοι ὅσοι εἰς Χριστὸν ἐβαπτίσθησαν, ὁ Σέρβος, ὁ Βούργαρος, ὁ Θρὰξ, ὁ Μαυροβουνίσιος, ὁ Μακεδὼν, ὁ Θεσσαλὸς, ὁ Ἠπειρώτης, ὁ Ἀνατολίτης καὶ πᾶσα ἡ γῆ ἡ πατηθεῖσα ποτὲ ἀπὸ τοὺς παλαιοὺς Ἕλληνας, καὶ νεωστὶ ἀπὸ τὴν αὐτοκρατορίαν, τὴν λεγομένην Γραικορωμαϊκὴν καὶ Βυζαντιακήν. Ἐπίσης δὲ καὶ ἐκ τῶν ἄλλων ἐθνῶν οἱ ἐλθόντες καὶ ὀνομασθέντες φιλέλληνες, ὅλοι αὐτοὶ τὸ αὐτὸ δικαίωμα ἔχουν εἰς τὴν Ἑλληνικὴν ἐλευθερίαν διότι μᾶς ἐβοήθησαν λόγῳ καὶἔργῳ. Τὰ δὲ ὀνόματα τούτων θέλομεν γράψει καὶ μνημονεύει εἰς τὴν προσευχήν μας τὴν Μεγάλην, ὅταν παρακαλοῦμεν τὸν Πλάστην μας, καὶ νὰ λέγωμεν νὰ σώσῃ καὶ αὐτούς. Τὰ δὲ παιδιά μας νὰ τὰ κατηχῶμεν, ὅτι χρεωστοῦμεν εἰς αὐτοὺς, καὶ ὅταν λάβουν, ὃ μὴ γένοιτο, τοιαύτην ἀνάγκην, ὅτι πρέπει νὰ τοὺς βοηθήσουν καὶ αὐτὰ μὲ τὴν χύσιν τοῦ αἵματός των, καὶ νὰ πληρώσουν τὸ πατρικὸν χρέος των. Αὐτὴν τὴν παραγγελίαν τοὺς ἀφίνομεν καὶ προσέτι κάμποσα δάνεια εἰς τὴν Ἀγγλίαν.

Ευρετήριο Άρθρων Βίοι Πελ. ανδρών-Φωτάκου Page 2 Page 3 Page 4 Page 5 Page 6 Page 7 Page 8 Page 9 Page 10 Page 11 Page 12 Page 13 Page 14 Page 15 Page 16 Page 17 Page 18 Page 19 Page 20 Page 21 Page 22 Page 23 Page 24 Page 25 Page 26 Όλες οι σελίδες